Νέες εχθροπραξίες μεταξύ των δυνάμεων της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν σημειώθηκαν χτες σε περιοχές των συνόρων των δυο κρατών, μία μέρα αφού δεκάδες στρατιώτες και από τις δύο πλευρές σκοτώθηκαν στις χειρότερες συγκρούσεις που έχουν ξεσπάσει μετά τον πόλεμο του 2020.

Τουλάχιστον 105 Αρμένιοι και 50 Αζέροι στρατιώτες σκοτώθηκαν από προχτές, όπως ανακοίνωσε κάθε πλευρά, με τις δύο χώρες να αλληλοκατηγορούνται για την έναρξη των εχθροπραξιών. Οι μάχες τερματίστηκαν για λίγο μετά από μεσολάβηση της Ρωσίας, αλλά γρήγορα παραβιάστηκε η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός και συνεχίστηκαν σποραδικές εχθροπραξίες «χαμηλότερης έντασης».

Χτες το υπουργείο Αμυνας του Αζερμπαϊτζάν ισχυρίστηκε ότι οι ένοπλες δυνάμεις της Αρμενίας «παραβίασαν για ακόμη μια φορά την εκεχειρία» και «άνοιξαν πυρ στις θέσεις του στρατού του Αζερμπαϊτζάν προς την κατεύθυνση του Καλμπαχάρ και της Λατσίν, τη νύχτα της Τρίτης προς Τετάρτη και χτες το πρωί».

Από την πλευρά του, το υπουργείο Αμυνας της Αρμενίας κατηγόρησε τις ένοπλες δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν ότι «χτύπησαν με πυροβολικό, όλμους και άλλα όπλα κοντά στους αρμενικούς οικισμούς Τζερμούκ και Βερίν Σόρτζα» χτες το πρωί, ενώ και κατά τη διάρκεια της προχτεσινής νύχτας «η κατάσταση παρέμεινε τεταμένη».

Ο Αρμένιος πρωθυπουργός, Ν. Πασινιάν, δήλωσε πως οι αζέρικες δυνάμεις «κατέλαβαν» 10 τετραγωνικά χιλιόμετρα αρμενικού εδάφους στις εχθροπραξίες που έχουν ξεσπάσει από χτες στα σύνορα των δύο χωρών.

Συχνές ανταλλαγές πυρών σημειώνονται κατά μήκος των κοινών συνόρων των δύο χωρών, τα οποία παραμένουν ακαθόριστα μετά το τέλος του πολέμου του 2020 ανάμεσα στο Γερεβάν και το Μπακού για τον έλεγχο του αυτονομιστικού θύλακα του Ναγκόρνο Καραμπάχ.

Η νέα σοβαρή κλιμάκωση εξελίσσεται σε μια περίοδο όπου διάφορα ιμπεριαλιστικά κέντρα που δρουν στην περιοχή - Ρωσία, ΗΠΑ, ΕΕ, Τουρκία, Ιράν - διεκδικούν ρόλο «διαμεσολαβητή» στη σύγκρουση.

Μόλις την προηγούμενη βδομάδα ο Αρμένιος πρωθυπουργός, Ν. Πασινιάν, και ο Αζέρος Πρόεδρος, Ιλχ. Αλίεφ, συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σ. Μισέλ, στα πλαίσια διαπραγματεύσεων για μια «ειρηνευτική συμφωνία», με παραχώρηση εδαφών από την Αρμενία. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η ΕΕ επιδιώκει Γερεβάν και Μπακού να συμφωνήσουν σε ένα αυτόνομο καθεστώς για το Καραμπάχ ως μέρος του Αζερμπαϊτζάν. Την ίδια βδομάδα κλιμάκια των δυο πλευρών συναντήθηκαν στη Μόσχα, για να διαπραγματευτούν την οριοθέτηση των συνόρων τους.

Υπενθυμίζεται ότι με την τριμερή συμφωνία κατάπαυσης του πυρός μεταξύ Ρωσίας - Αρμενίας - Αζερμπαϊτζάν για το τέλος του πολέμου το φθινόπωρο του 2020, περίπου 2.000 Ρώσοι στρατιώτες αναπτύσσονται στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και προβλέπεται επ' αόριστον παρουσία τους εκεί, κάτι που ενοχλεί τις ευρωατλαντικές δυνάμεις.

Τον κίνδυνο να κλιμακωθούν οι συγκρούσεις με το Αζερμπαϊτζάν σε πολεμική σύρραξη επισήμανε ο αναπληρωτής ΥΠΕΞ της Αρμενίας, P. Hovhannisyan, καλώντας τις μεγάλες δυνάμεις να δώσουν τη δέουσα σημασία σε μια σοβαρή κατάσταση, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε άλλη «μια μεγάλη σύγκρουση στην πρώην Σοβιετική Ενωση».

Το βράδυ της Τρίτης συνεδρίασαν έκτακτα μέσω βιντεοδιάσκεψης οι ηγέτες των κρατών του «αμυντικού» συμφώνου Οργανισμός Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO), στον οποίο ηγείται η Ρωσία. Η σύγκλιση του CSTO έγινε από τον Αρμένιο πρωθυπουργό, Ν. Πασινιάν, και συμμετείχαν οι ηγέτες της Ρωσίας, του Καζακστάν, του Κιργιστάν και του Τατζικιστάν, καθώς και ο αναπληρωτής επικεφαλής του Συμβουλίου Ασφαλείας της Λευκορωσίας.

Στα πλαίσια του Οργανισμού υπάρχει η πρόβλεψη για στρατιωτική αλληλοβοήθεια μεταξύ των χωρών, όταν ένα μέλος δέχεται επίθεση στο έδαφός της. Η Ρωσία και το Τατζικιστάν έκαναν πρώτη φορά χρήση αυτού του άρθρου, στέλνοντας στρατεύματα στο Καζακστάν για να συμβάλουν στην καταστολή των μεγάλων λαϊκών κινητοποιήσεων τον περασμένο χειμώνα.

Στην προχτεσινή βιντεοδιάσκεψη δεν φάνηκε πρόθεση για στρατιωτική βοήθεια στην Αρμενία άμεσα, αντίθετα αποφασίστηκαν κινήσεις προς την κατεύθυνση της «αποκλιμάκωσης». Συμφωνήθηκε να σταλεί στην Αρμενία αποστολή του CSTO με επικεφαλής τον γγ του Οργανισμού, Στ. Ζας, με τη συμμετοχή του αρχηγού του Μεικτού Επιτελείου του CSTO, στρατηγού Αν. Σιντόροφ και εκπροσώπων των κρατών - μελών για «να εκτιμήσουν την τρέχουσα κατάσταση» και «να συντάξουν έκθεση και προτάσεις για την αποκλιμάκωση της παρούσας έντασης» προς τους αρχηγούς κρατών στην επόμενη σύνοδο το φθινόπωρο στο Γερεβάν. Το πρώτο κλιμάκιο αυτής της αποστολής θα ταξιδέψει σήμερα στην Αρμενία, ενώ ο Στ. Ζας θα ακολουθήσει την επόμενη βδομάδα.

Ολοι οι ηγέτες «εξέφρασαν ανησυχία για την επιδείνωση της κατάστασης στην περιοχή και υποστήριξαν τη διευθέτησή της χρησιμοποιώντας αποκλειστικά πολιτικά και διπλωματικά μέσα» με βάση τις τριμερείς συμφωνίες Ρωσίας - Αρμενίας - Αζερμπαϊτζάν του 2020, αναφέρεται στο δελτίο Τύπου.

Ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλ. Πούτιν, ενημέρωσε τους ηγέτες για τα πρόσθετα πρακτικά βήματα που έγιναν από τη Μόσχα με στόχο την αποκλιμάκωση της παρούσας έντασης, καθώς ο Πούτιν «εμπλέκεται ο ίδιος προσωπικά» και καταβάλλει «κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να μειωθούν οι εντάσεις», σύμφωνα με το Κρεμλίνο.

Πάντως ο Πασινιάν έχει εκφράσει το τελευταίο διάστημα έντονη δυσαρέσκεια για τον ρόλο των 2.000 Ρώσων στρατιωτών στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, οι οποίοι «δεν επιτελούν την αποστολή τους» και καλεί τη διεθνή κοινότητα να αντιδράσει. Μετά τις προχτεσινές εχθροπραξίες είχε συνομιλίες, εκτός από τον Βλ. Πούτιν, με τον Γάλλο Πρόεδρο, Εμ. Μακρόν και τον ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, Αντ. Μπλίνκεν. Ρωσία, Γαλλία και ΗΠΑ συμπροεδρεύουν στη λεγόμενη «ομάδα του Μινσκ» του ΟΑΣΕ, που είναι υπεύθυνη εδώ και δεκαετίες για τη «διευθέτηση» στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, αλλά το σχήμα έχει ουσιαστικά «παγώσει».

Ο δε Πούτιν θα συζητήσει για τις συγκρούσεις Αρμενίας - Αζερμπαϊτζάν με τον Τούρκο ομόλογό του, Ρ. Τ. Ερντογάν, αύριο στη Σαμαρκάνδη του Ουζμπεκιστάν, στο περιθώριο της συνόδου του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης. Η Τουρκία είναι στενή σύμμαχος του Αζερμπαϊτζάν, το οποίο στήριξε στρατιωτικά και πολιτικά στον πόλεμο του 2020.

Με φόντο την κλιμάκωση στον Νότιο Καύκασο, «ερωτήματα» προκαλεί η αναζωπύρωση της έντασης σε μια άλλη περιοχή της Κεντρικής Ασίας, στα σύνορα Κιργιστάν - Τατζικιστάν, όπου τα τελευταία χρόνια προκύπτουν κατά καιρούς ένοπλα επεισόδια με αφορμή την μεταξύ τους διένεξη για τους υδάτινους πόρους στη μεθόριο.

Χτες σημειώθηκαν τουλάχιστον τρία περιστατικά με ανταλλαγή πυροβολισμών μεταξύ των συνοριοφυλάκων του Κιργιστάν και του Τατζικιστάν, όπως μετέδωσαν ρωσικά πρακτορεία ειδήσεων, επικαλούμενα τη συνοριακή υπηρεσία του Κιργιστάν.

Η υπηρεσία συνόρων στο Κιργιστάν ανέφερε ότι «οι συνοριοφύλακες του Τατζικιστάν άνοιξαν πυρ εναντίον των στρατευμάτων ελέγχου των συνόρων στο συνοριακό φυλάκιο Samarkandek στην περιοχή Pasky-Aryk της περιφέρειας Batken του Κιργιστάν. Οι συνοριοφύλακες του Κιργιστάν ανταπέδωσαν τα πυρά».

Επίσης σύμφωνα με το Κιργιστάν, φρουροί από το Τατζικιστάν διέσχισαν έναν τομέα των συνόρων στην περιοχή Bulak-Bashy και έλαβαν «θέσεις μάχης», ενώ όταν τους ζητήθηκε να εγκαταλείψουν «τις θέσεις μάχης άρχισαν να πυροβολούν». Αντίστοιχο περιστατικό αναφέρθηκε και στην περιοχή Kak-Sai της περιφέρειας Batken.

Το Κιργιστάν ανακοίνωσε ότι δύο στρατιώτες τραυματίστηκαν κατά τη συμπλοκή, ενώ σύμφωνα με πηγή ένας Τατζίκος συνοριοφύλακας σκοτώθηκε και άλλοι τραυματίστηκαν.

Η Κρατική Επιτροπή Εθνικής Ασφάλειας του Τατζικιστάν ισχυρίστηκε ότι οι Κιργίζιοι συνοριοφύλακες «χωρίς κανέναν απολύτως λόγο βομβάρδισαν το συνοριακό φυλάκιο του Τατζικιστάν, χρησιμοποιώντας όλμους, πολυβόλα και άλλα πυροβόλα όπλα».

Χτες το μεσημέρι έγιναν συνομιλίες μεταξύ των συνοριακών υπηρεσιών προκειμένου να σταθεροποιηθεί η κατάσταση. Σημειώνεται ότι και οι δύο χώρες είναι μέλη του Οργανισμού Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας.