ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΝΑΛΗΣ

Ο λόγος του φωτιά που φωτάει, φως που καίει

Σαράντα χρόνια από το θάνατό του...

Μόσχα Ιούλιος 1959. Ο Κ. Βάρναλης με τη γυναίκα του Δώρα Μοάτσου - Βάρναλη στην Κόκκινη Πλατεία, μετά από την απονομή του Βραβείου «Λένιν»

Στις 16 Δεκέμβρη 1974, ο μεγάλος κομμουνιστής ποιητής Κώστας Βάρναλης έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 90 χρόνων... «Ποιητή, σ' είδαμε πάντα στο πλευρό του λαού μας με σκέψη και με πράξη» - είχε γράψει ο μεγάλος μας ποιητής Γιάννης Ρίτσος, για τον Κώστα Βάρναλη στα 1956, με αφορμή τη συμπλήρωση 50 χρόνων παρουσίας του τελευταίου στα ελληνικά Γράμματα. «Ο λόγος σου σπαθί, νυστέρι και φωτιά που φωτάει και φως που καίει. Σ' είδαμε πάντα με την παλάμη σου ανοιχτή, δίπλα στ' αυτί, για ν' αφουγκράζεσαι πίσω απ' τα τείχη τη στρογγυλή βουή του Ιστορικού, αναπότρεπτου ήλιου. Αυτόν τον ήλιο μάς έδειξες»!

Ο Βάρναλης συντάχθηκε με τους πρωτοπόρους διανοούμενους, τους φοιτητές, τους εργάτες και η μαρξιστική ιδεολογία άνοιξε νέους ορίζοντες στην ποίησή του. Ο ποιητής πλαστουργός μιας «νιας ζωής» που με το όραμα και τον αγώνα μεταμορφώνει τις συνειδήσεις και τις διαπαιδαγωγεί. Συνήθως, ο λόγος περιστρέφεται γύρω από τον Βάρναλη ποιητή, ή και τον πεζογράφο. Ομως, πίσω από το λογοτέχνη βρίσκεται ο φιλόσοφος, ο στοχαστής αγωνιστής, ο οποίος από τη στιγμή που εγκαταλείπει τη διονυσιακή, την αισθησιακή τάση, δίνει στην ποίησή του αποκλειστικά κοινωνικό περιεχόμενο.

«Σ' όλη τη ζωή του δασκάλου, του λογοτέχνη και

του δημοσιογράφου, ποτέ ούτε έκανα ούτε έγραψα

τίποτα παρά τη συνείδησή μου ή εναντίον του λαού,

εναντίον της ελευθερίας του και των δικαιωμάτων του»

(από το γράμμα του, το 1966, στη βράβευσή του από τους δημοσιογράφους).

Δε θα μπορούσε να είναι διαφορετική η πορεία του Κώστα Bάρναλη. Γνωρίζουμε πόσο συνεπής στάθηκε, στα ιδανικά του. Διώξεις, εξορία, άρνηση κάθε αναγνώρισης, λοιδορίες, ήταν το τίμημα της πίστης στα υψηλά ιδανικά της κομμουνιστικής ιδεολογίας. Αυτός ήταν ο Βάρναλης, ο πιο ριζοσπαστικός ποιητής της νεότερης Ελλάδας. Ο σοφός πνευματικός δημιουργός, ένας γνήσιος κι αληθινός άνθρωπος, ο μπάρμπα - Κώστας, ο φίλος του λαού και των προλετάριων. Με την τέχνη του πολέμησε το κοινωνικό κατεστημένο, κατήγγειλε τις αδικίες, την ανισότητα και τις αθλιότητές του.

Οχι με λόγια, μ' έργα τ' Αδικο πολέμα!

Κι όχι μονάχος! Με τα πλήθη συνταιριάσου!

Τ' άδικο μ' αίμα θρέφεται! Πνίξε το με αίμα.

Κι άμα θα σπάσουν οι αλυσίδες τ' αδερφού

η λευτεριά η δικιά του θάναι λευτεριά σου,

κι ανάγκη πια δεν θα 'χεις κανενός Θεού!..

Δεν είναι αλήθεια πιο χρυσή απ' την αλήθεια της σιωπής.

Χίλιες φορές να γεννηθείς, χίλιες θα σε σταυρώσουν.

O Bάρναλης τάσσεται στη διάθεση της εργατικής τάξης αντιμέτωπος με τον παλιό αστικό κόσμο που πριν ανήκε. Γι' αυτό και θα αρνηθεί το έργο της πρώτης του περιόδου. Θα κριτικάρει σκληρά τον εαυτό του και θα ανοίξει ανανεωμένος, φρέσκος την καινούργια περίοδο. Από την καινούργια θέση του κοίταξε πια πίσω του, για να δει και να καταδικάσει τον παλιό εαυτό του και μαζί να καταδικάσει την προηγούμενη ιδεαλιστική του ποίηση. Για να φτάσει να καταδικάσει έτσι την παλιά του τέχνη «των μωρών, των τσαρλατάνων» χρειάστηκε να καταδικάσει αδίσταχτα τον παλιό εαυτό του:

Είπα: «Ξεφορτώσου

τον παλιό εαυτό σου

και ξαναγεννήσου

να 'σαι, όπως δεν είσουν...

Ο τιμημένος με το Βραβείο «Λένιν» για την Ειρήνη (1959) Κώστας Βάρναλης, σε εκδήλωση στη Μόσχα, αναφερόμενος στην κατηγορία ότι ανήκει στη «στρατευμένη Τέχνη», απάντησε με αυτά τα σταράτα λόγια:

«...το δόγμα "η Τέχνη δεν κάνει πολιτική" διαψεύδεται από τα πράγματα. Ο Αριστοφάνης, ο Ντάντες, ο Θερβάντες, ο Ζολά, ο Τολστόι κάνουνε πολιτική. Πολιτική κατά των "κακώς κειμένων". Πολιτική έξω απ' τα δόντια. Ποιος μυθολόγος της εξωπολιτικής Τέχνης θα 'χει το κουράγιο να υποστηρίξει πως αυτοί οι ήλιοι του πνευματικού στερεώματος δεν είναι μέγιστοι δημιουργοί του λόγου; Να λοιπόν, μια απόδειξη πως η Τέχνη μπορεί να κάνει πολιτική, χωρίς να πάψει να 'ναι Τέχνη και μάλιστα τρισμεγάλη. Ζήτημα, λοιπόν, υπάρχει μόνο για το ποια πολιτική δίνει ζωή και δύναμη στην Τέχνη και την απλώνει στο χώρο και στο χρόνο και ποια πολιτική τη χαλάει, τη σκοτώνει και τη μεταβάλλει σε καπνό χωρίς φλόγα...».

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Ανακοίνωση της ΔΑΣ με αφορμή τις εκλογές

Οχι στο νέο Μισθολόγιο. Αυξήσεις στους μισθούς ώστε να καλυφθούν οι απώλειές μας. Οι ανατροπές στο Ασφαλιστικό είναι αιτία πολέμου. Αποκλειστικά δημόσια καθολική κοινωνική Ασφάλιση. Κάτω τα χέρια απ' το εφάπαξ και τα Ταμεία. Απορρίπτουμε το νέο Οργανισμό, που, στην ουσία, ανοίγει το δρόμο για την εμπορευματοποίηση και την ιδιωτικοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Να φύγουν οι εργολάβοι και οι ΜΚΟ. Διεκδικούμε μόνιμη σταθερή εργασία για όλους με μαζικές προσλήψεις όλων των ειδικοτήτων στο ΥΠΠΟΑ. Επαναπρόσληψη όλων των απολυμένων συναδέλφων μας. Μαζικές προσλήψεις μόνιμου φυλακτικού προσωπικού, ώστε να καλύπτονται οι σημερινές - πραγματικές ανάγκες. Καταβολή του ανθυγιεινού επιδόματος σε όσους δουλεύουν σε ανασκαφές / εργοτάξια και αποθήκες / εργαστήρια, ανεξαρτήτου ειδικότητας και σχέσεις εργασίας. Οχι στον Οργανισμό των αναγκαστικών μετακινήσεων προσωπικού και του μικρού και ευέλικτου κράτους, που θέλει φοβισμένους και υποταγμένους υπαλλήλους».

Με αυτές τις διεκδικήσεις κατεβαίνει στις εκλογές (19 Γενάρη 2015) για νέο Γενικό Συμβούλιο της Πανελλήνιας Ενωσης Υπαλλήλων Φυλάξεως Αρχαιοτήτων (ΠΕΥΦΑ) και για αντιπροσώπους στο συνέδριο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζόμενων Υπουργείου Πολιτισμού ( ΠΟΕ ΥΠΠΟ), το ψηφοδέλτιο της Δημοκρατικής Αγωνιστικής Συνεργασίας (ΔΑΣ), που στηρίζει το ΠΑΜΕ.

Οι δυνάμεις του ΠΑΜΕ στην ΠΕΥΦΑ, όλο το προηγούμενο διάστημα, έδωσαν τη μάχη για την ανάδειξη των προβλημάτων μας και των αιτίων που τα γεννούν, πρωτοστάτησαν στην οργάνωση του αγώνα για την κάλυψη των σύγχρονων λαϊκών αναγκών.

Αντίθετα, «οι δυνάμεις των ΠΑΚΑ (ΠΑΣΚΕ) - ΔΑΚΕ, που αποτελούν την πλειοψηφία στο ΔΣ της ΠΕΥΦΑ, φέρουν ευθύνη για την κατάσταση που βιώνουμε. Αποδέχονται επί της ουσίας το νέο Οργανισμό του ΥΠΠΟΑ, δηλώνοντας ικανοποιημένοι. Με τέτοιες συνδικαλιστικές ηγεσίες η αντιλαϊκή πολιτική όχι μόνο δεν εμποδίζεται, όχι μόνο δεν ανατρέπεται αλλά γιγαντώνεται».

«Συνάδελφε, απέναντι στην καπιταλιστική οικονομική κρίση, μονόδρομος είναι η ανασύνταξη του κινήματος, η χειραφέτηση από τον κυβερνητικό - εργοδοτικό συνδικαλισμό και ο απεγκλωβισμός από τα πολιτικά κόμματα του συστήματος και του ευρωμονόδρομου. Σήμερα, υπάρχουν οι προϋποθέσεις για φιλολαϊκή ανάπτυξη, αφού πρώτα απαλλαγούμε από τα μονοπώλια και την εξουσία τους».

Καταδεικνύοντας την αναλγησία του μακαρθισμού

Πρεμιέρα, στις 25 Δεκέμβρη, στο Θέατρο της οδού Κεφαλληνίας με το έργο του Τένεσι Ουίλιαμς «Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι» με την Μπέττυ Αρβανίτη σε σκηνοθεσία Δημήτρη Μαυρίκιου. Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα έργα του διάσημου Αμερικανού συγγραφέα, το οποίο γνώρισε τεράστια επιτυχία. Με το έργο του αυτό ο συγγραφέας πέτυχε να καταδείξει την αναλγησία του μακαρθισμού και των κοινωνικών συμβάσεων στην Αμερική του ΄50 ευαγγελιζόμενος και το τέλος τους. To 1958, ένα χρόνο μετά τον «Ορφέα στον Αδη», ανέβηκαν στο Μπρόντγουεϊ δύο έργα του Τένεσι Ουίλιαμς σε ενιαία παράσταση. Ηταν το «Κάτι που δεν ειπώθηκε ποτέ» και το «Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι» υπό το γενικό τίτλο «Garden district». Το 1959 μεταφέρθηκε με ιδιαίτερη επιτυχία στον κινηματογράφο απ' τον Τζόζεφ Μάνκιεβιτς με τους Κάθριν Χέπμπορν - μια μνημειώδης ερμηνεία της Κυρίας Βέναμπλ -, Ελίζαμπεθ Τέιλορ και Μαντγκόμερι Κλιφτ στους τρεις βασικούς ρόλους.

Παίζουν: Μπέττυ Αρβανίτη, Λουκία Μιχαλοπούλου, Αλέξανδρος Βάρθης, Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη, Γιάννης Φλουράκης, Αννα Πατητή, καθώς και ο Νίκος Κουρής από την οθόνη. Μετάφραση - Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μαυρίκιος. Σκηνικά: Δημήτρης Πολυχρονιάδης. Κοστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου. Μουσική: Στάθης Σκουρόπουλος. Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος. Συνεργάτης στη Σκηνοθεσία: Μανώλης Δούνιας. Για τα ένθετα κινηματογραφικά, Σκηνοθεσία: Χρήστος Δήμας.

Ο Βιτσέντζος Κορνάρος στο Μουσείο Γουναρόπουλου

Εκδήλωση, με είσοδο ελεύθερη, για τον ποιητή του «Ερωτόκριτου» Βιτσέντζο Κορνάρο - με αφορμή τα 400 χρόνια από το θάνατό του - διοργανώνει το Μουσείο Γουναρόπουλου (Γουναροπούλου 6, Ανω Ιλίσια) σήμερα Τετάρτη στις 19.30 το βράδυ. Ο Κωστής Καζαμιάκης, αρχιτέκτονας και ιστορικός Τέχνης, θα αφηγηθεί το τραγουδιστό, ερωτικό παραμύθι της Κρήτης, τον «Ερωτόκριτο». Την αφήγηση θα πλαισιώσουν με μουσική και τραγούδι ο Ανδρέας Δερμιτζάκης (λαούτο), ο Βασίλης Μακεδάκης (λύρα) και η Ακριβή Στραγαλινού. Θα ακολουθήσει κρητικό κέρασμα από το Σύλλογο Κρητών Ζωγράφου.

Το «Επος του Γκιλγκαμές» με τη Φιλοσοφία Γκουρτζίεφ, σε σκηνοθεσία Μαρίας Περετζή, από την ομάδα «Ρόδα» επαναλαμβάνεται, μέχρι τις αρχές Γενάρη, στην Αίθουσα 3Α (Καποδιστρίου 106 και Ελευθερίας 1 - Ν. Ιωνία), στις 19.30. Οι θέσεις είναι περιορισμένες γι' αυτό χρειάζεται οπωσδήποτε να κάνετε κράτηση, στα τηλέφωνα 697.6033.948/693.7422.456/210.2836.763. Κείμενο Δημήτρης Περετζής - Μαρία Περετζή. Σκηνικά: Νίκος Τσιουμπλεκτσής. Μουσική: Τάκης Πατερέλης, Πία Πιερράκου, Δημήτρης Γασπαράτος, Γιώργος Ντούνης, Μαρία Περετζή, Πάτυ Παπαγεωργίου, Ιουλία Βεντίκου, Αγγελος Γιαννάτος, Γιάννης Καλημέρης, Δήμητρα Παπαδημητρίου.