Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι όλο και συχνότερα σε πρόσφατες έρευνες που αναφέρονται σε περιβαλλοντικά προβλήματα, όταν ερωτώνται διάφορες κατηγορίες πληθυσμού (πολίτες, μαθητές, φοιτητές, εκπαιδευτικοί κτλ.) για το πώς αντιλαμβάνονται το περιβάλλον, οι απαντήσεις συνήθως περιστρέφονται γύρω από την κρισιμότητά του. Μ' άλλα λόγια, προβάλλουν τη «σκοτεινή» του όψη. Η αγωνία για το αύριο του πλανήτη αυξάνεται και μια σειρά από γεγονότα αντί να απαλύνουν τις εντυπώσεις, αναπόφευκτα τις ενισχύουν. Μια μελέτη για την ατμοσφαιρική ρύπανση της χώρας μας, η οποία είδε το φως της δημοσιότητας αυτές τις μέρες, ήρθε να επιβαρύνει ένα κλίμα που κάθε άλλο παρά αισιόδοξο ήταν.

Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που η στήλη έχει αναφερθεί λεπτομερειακά στο ζήτημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης της Αθήνας, αλλά και άλλων πόλεων. Από το «πολιτικό νέφος» της δεκαετίας του ογδόντα, το οποίο θα μας αποχαιρετούσε μετά από μια τριετία (σοσιαλισμού) η υπόθεση όχι μόνο δεν είχε ευοίωνο τέλος, αλλά «ξεχάστηκε» παντελώς. Αραιά και πού, βέβαια, είδαν το φως της δημοσιότητας ορισμένες (ελάχιστες είναι η αλήθεια) έρευνες με στοιχεία συγκλονιστικά, αλλά το σύστημα φρονίμως ποιώντας τα καταχώνιασε (στην καλύτερη περίπτωση) ή τα εξαφάνισε (στη χειρότερη). Ομως, ορισμένες φορές υπάρχουν «ρωγμές» και δημοσιοποιούνται από τα έντυπα (κυρίως), μελέτες που θέτουν το ζήτημα και την κρισιμότητά του. Πρόσφατα, δημοσιοποιήθηκαν στοιχεία του ευρωπαϊκού προγράμματοςAPHEIS, το οποίο αφορά στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην υγεία των κατοίκων σε 30 ευρωπαϊκές πόλεις. Για άλλη μια φορά, η Αθήνα κατέχει τα πρωτεία της ρύπανσης, μόνο που αυτή τη φορά υπάρχουν και στατιστικές που τη συσχετίζουν με σοβαρές ασθένειες και θανάτους. Πιο συγκεκριμένα, γίνεται λόγος για 873 θανάτους ετησίως, από έναν αριθμό 100.000 (θανάτων) που βασικός υπεύθυνος είναι η ατμοσφαιρική ρύπανση. 441 θάνατοι της κατηγορίας αυτής προέρχονται από καρδιοπάθειες και 72 σε πνευμονοπάθειες.

Η εφιαλτική κατάσταση με την ατμοσφαιρική ρύπανση της Αθήνας οφείλεται κυρίως στα ΡΜς (ΡΜ10 και ΡΜ2,5), αιωρούμενα δηλαδή σωματίδια, τα οποία όταν εισέλθουν στον ανθρώπινο οργανισμό μακροπρόθεσμα προκαλούν σοβαρές παθήσεις και θανάτους. Οι συγκεντρώσεις τους είναι 52,12 μικρογραμμάρια σε κάθε κυβικό μέτρο αέρα και σε όλους τους σταθμούς μέτρησης ξεπέρασαν τα 70 μικρογραμμάρια για τουλάχιστον 70 μέρες το χρόνο, ενώ το όριο που έχει θεσπιστεί διεθνώς είναι τα 40 κατά μέσον όρο ετησίως (ένα ποσοστό ούτως ή άλλως προβληματικό, σύμφωνα με την επιστημονική κοινότητα). Η έκλυσή τους στην ατμόσφαιρα προκαλείται από τα εργοστάσια και από τα αυτοκίνητα. Στην Ελλάδα, αντί να μειώνονται τα ΡΜς αυξάνονται, παρά τις κατά καιρούς δεσμεύσεις περί του αντιθέτου. Πιο συγκεκριμένα. Από το 1990 - 2001 σημειώθηκε αύξηση 5%, ενώ στην Ευρώπη μειώθηκαν, κατά μέσον όρο, 30%. Σύμφωνα με την εν λόγω μελέτη, το σημερινό επίπεδο ρύπανσης στην πρωτεύουσα ευθύνεται για τη μείωση της προσδοκώμενης ζωής μας κατά 1,5 χρόνο, κάτι που θα αποτρεπόταν, αν τα ΡΜς ανά κυβικό μέτρο μειώνονταν στα 15 μικρογραμμάρια.

Ενα ακόμα δολοφονικό αέριο είναι το διοξείδιο του θείου, που αν και παρουσιάζεται να υποχωρεί, κατά 2%, οι υπάρχουσες ενδείξεις μιλούν για μελλοντική αύξηση των ρύπων, με χρονικό ορίζοντα το έτος 2010. Οσο για τα οξείδια του αζώτου αυξήθηκαν κατά 17% και μέχρι το 2010 εκτιμάται ότι το ποσοστό αυτό θα μεγαλώσει. Να σημειώσουμε ότι το ίδιο ισχύει και για το όζον, το οποίο αυξήθηκε κατά 10%. Τα πετρελαιοκίνητα αυτοκίνητα, που αυξήθηκαν, χωρίς όμως να έχει εξασφαλιστεί η κατάλληλη ποιότητα του πετρελαίου, και τα διάσπαρτα εργοστάσια στο Λεκανοπέδιο που όλο φεύγουν, αλλά παραμένουν, αποδεικνύοντας ότι στην Ελλάδα οι λέξεις σχεδιασμός και ποιότητα ζωής είναι άγνωστες, ή εν πάση περιπτώσει αφορούν στις ελίτ και σε καμία περίπτωση στα πλατιά λαϊκά στρώματα. Η χωροθέτηση βιομηχανικών ζωνών και η μετεγκατάσταση των ρυπογόνων βιομηχανικών μονάδων είναι ζήτημα πρώτης ανάγκης. Το ίδιο ισχύει και για την εντατικοποίηση των ελέγχων και τη χρήση «καθαρών» τεχνολογιών. Ταυτόχρονα, πρέπει να υπάρξει στροφή στα μέσα μαζικής μεταφοράς και την αναβάθμισή τους, έτσι ώστε να γίνουν περισσότερο ελκυστικά και αποτελεσματικά (μείωση του χρόνου διαδρομών, φτηνά εισιτήρια, άνετοι χώροι κτλ.). Τα παραπάνω πρέπει να γίνουν συνείδηση από όλους τους εργαζόμενους και να υιοθετηθούν από το εργατικό κίνημα. Γιατί μας κλέβουν χρόνο από τη ζωή μας κάτι που δεν πρέπει να το ξεχνάμε.