Γ Μέρος (τελευταίο)

Στις 5 Σεπτέμβρη 1995, ψηφίστηκε από την Εθνοσυνέλευση της Λαϊκής Εξουσίας της Δημοκρατίας της Κούβας ο Νόμος 77 για τις ξένες επενδύσεις. Αν και ο νόμος αυτός επιτρέπει τη δημιουργία επιχειρήσεων με ξένο κεφάλαιο, ισχύουν, όμως, και γι' αυτές οι εργασιακοί νόμοι που ισχύουν σε όλη την Κούβα, οι ίδιες κοινωνικές παροχές και ασφάλιση. Ενας, λοιπόν, ακόμα από τους σκοπούς του νόμου Χελμς - Μπάρτον είναι, με την επέκταση του οικονομικού αποκλεισμού, να σταματήσει η παραπέρα ανοδική πορεία της οικονομίας και με το θέμα που θέτει, της διεκδίκησης των περιουσιών που έχουν εθνικοποιηθεί, την αξίωση καταβολής αποζημιώσεως από όσους επωφελούνται από τη χρήση αυτών των περιουσιών και την επιβολή κυρώσεων που προβλέπει, να επέλθει αποθάρρυνση για παραπέρα αύξηση των επενδύσεων. Η ψήφιση και η έναρξη εφαρμογής αυτού του νόμου επέφερε, καθώς ήταν φυσικό, αντιδράσεις και διαμαρτυρίες από τα κράτη - μέλη της διεθνούς κοινότητας.

1) Η ερμηνεία του όρου "συναλλαγές" του κεφαλαίου 3 του νόμου, περιλαμβάνει τις άμεσες δραστηριότητες πάνω στην περιουσία που έχει κατασχεθεί, όπως είναι η διοίκηση, η διεύθυνση, η υποθήκευση και η μίσθωση. Δεν περιλαμβάνονται: α) η χρηματοδότηση (εκτός στο βαθμό που αυτή είναι ασφαλισμένη με υποθήκη). β) Η πώληση εμπορευμάτων. γ) Η πώληση εξοπλισμού ή άλλων ειδών, ακόμα και αν χρησιμοποιούνται για να επαυξήσουν την παραγωγικότητα.

2) Επιχειρήσεις τρίτων χωρών είναι υποκείμενες στη δικαιοδοσία των δικαστηρίων των ΗΠΑ, μόνο όταν αυτές έχουν συναλλαγές στο έδαφος των ΗΠΑ συστηματικές και διαρκείς. Αυτό απαιτεί η γενική αρχή του Συνταγματικού Δικαίου των ΗΠΑ και η νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου.

3) Η εκτέλεση των αποφάσεων των δικαστηρίων των ΗΠΑ κατά εταιριών και επιχειρήσεων τρίτων χωρών είναι σχεδόν αδύνατη να γίνει στις χώρες τους. Είναι δυνατή μόνο εάν έχουν περιουσιακά στοιχεία στις ΗΠΑ.

4) Οι διατάξεις του κεφαλαίου 3 του νόμου που χαρακτηρίζουν τις κατασχέσεις παράνομες στερούνται νομικού κύρους, γιατί είναι αντισυνταγματικές. Με βάση τις διατάξεις του Συντάγματος, ο χαρακτηρισμός της κατασχέσεως, εάν είναι παράνομη ή νόμιμη, ανήκει μόνο στη δικαιοδοσία των δικαστηρίων. Το Κογκρέσο, κατά παράβαση του Συντάγματος, ανέλαβε δικαστικό καθήκον - αποστολή, μέσω διαταγμάτων, να χαρακτηρίσει τις κουβανικές κατασχέσεις - δημεύσεις ως παράνομες.

5) Οι διατάξεις του κεφαλαίου 4 του νόμου απευθύνονται στον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ για να αποκλείσει την είσοδο στις ΗΠΑ, διευθυντικών στελεχών και αξιωματούχων, που συναλλάσσονται στην κατασχεθείσα περιουσία. Διά διμερών συμφωνιών με 61 χώρες, οι ΗΠΑ υποχρεούνται να επιτρέπουν την είσοδο εντός της επικρατείας τους για επιχειρηματικούς σκοπούς που σχετίζονται με το διεθνές εμπόριο ανάμεσα στις ΗΠΑ και στο συμβαλλόμενο κράτος των προσώπων αυτών, καθώς και των συζύγων και των παιδιών που τα συνοδεύουν. Συνεπώς πρόσωπα, τα οποία μπορούν να επωφεληθούν από το εκτεταμένο δίκτυο των διμερών συμφωνιών, μπορούν να εισέλθουν στο έδαφος των ΗΠΑ, γιατί, όπως έχει δηλώσει το Ανώτατο Δικαστήριο, "ο νόμος του Κογκρέσου οφείλει να μην παραβιάζει την ερμηνεία και το Διεθνές Δίκαιο".

6) Ακόμα και όταν δεν περιορίζεται από υποχρεώσεις συμφωνιών υπάρχουν σοβαροί πρακτικοί παράγοντες που περιορίζουν το αποτέλεσμα του κεφαλαίου 4. Γιατί για να συνταχθεί κατάλογος των αποκλεισθέντων προσώπων πρέπει πρώτα ο υπουργός να αποφασίσει ποιες εταιρίες "συναλλάσσονται" και μετά να αναγνωρίσει τους διοικούντες και αξιωματούχους, όπως και τις συζύγους και τα παιδιά τους. Ακόμα πιο περίπλοκο γίνεται το καθήκον του υπουργού, αφού ο αποκλεισμός δεν ισχύει για "συναλλαγές", οι οποίες έλαβαν χώρα πριν τη θέσπιση του νόμου. Οπως δήλωσε ο υπουργός, το υπουργείο Εξωτερικών δεν έχει τις απαραίτητες πληροφορίες για τη σύνταξη αυτών των περίπλοκων προσδιορισμών.

7) Τέλος, απαραίτητη προϋπόθεση για να αρχίσει δίκη σε μια υπόθεση είναι οι απαιτήσεις των επιχειρήσεων να έχουν βεβαιωθεί από την Επιτροπή Διακανονισμού Ξένων Σχέσεων, πριν τη θέσπιση του νόμου Χελμς - Μπάρτον.

Κωνσταντίνος ΤΟΥΜΑΣΑΤΟΣ

Δικηγόρος, γενικός γραμματέας του Ελληνοκουβανικού Συνδέσμου Φιλίας

Τεταμένη παραμένει η ατμόσφαιρα στα ισραηλινο-λιβανικά σύνορα τόσο εξαιτίας των σποραδικών συγκρούσεων του ισραηλινού στρατού κατοχής με τους αντάρτες της "Χεζμπολάχ", όσο και λόγω της μετακίνησης των συριακών στρατευμάτων που βρίσκονται στο Λίβανο. Παρ' όλα αυτά, η ισραηλινή κυβέρνηση εμφανίζεται ιδιαίτερα ψύχραιμη και δηλώνει ότι δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας.

Καμία ανησυχία δεν εμπνέουν οι μετακινήσεις των συριακών στρατευμάτων που βρίσκονται στο λιβανικό έδαφος δήλωσε, χτες, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανάχιου, συμπληρώνοντας ότι αναμένονται τα αποτελέσματα της επίσκεψης του Ντένις Ρος, ειδικού απεσταλμένου του Αμερικανού Προέδρου στην περιοχή. Εντούτοις, δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαίο το γεγονός ότι ο αρχηγός του γενικού επιτελείου στρατού του Ισραήλ, Αμνόν Σαχάκ, δήλωνε, χτες, ότι ο ισραηλινός στρατός είναι απόλυτα προετοιμασμένος για κάθε ενδεχόμενο και το επίπεδό του υπερτερεί σαφώς όλων των πιθανών εχθρικών δυνάμεων.

Την ίδια στιγμή, ο κρατικός ραδιοφωνικός σταθμός της Δαμασκού έκανε εκτενή αφιερώματα στο αδιέξοδο των ισραηλινο-συριακών συνομιλιών και εκτιμούσε ότι η περιοδεία Ρος στην περιοχή δεν πρόκειται να αποφέρει κανένα αποτέλεσμα. Πάντως, όπως έγινε γνωστό ο Αμερικανός πρεσβευτής στη Δαμασκό παρέδωσε στον Σύρο Πρόεδρο Χαφέζ αλ Ασαντ μήνυμα του Αμερικανού Προέδρου Μπιλ Κλίντον και ανέλαβε να μεταφέρει στην Ουάσιγκτον την απάντηση του Ασαντ. Το περιεχόμενο των μηνυμάτων δεν έγινε γνωστό, όμως, ανώτατες κυβερνητικές πηγές στη Δαμασκό υπογράμμιζαν ότι οι δηλώσεις Νετανάχιου, μετά τη συνάντησή του με τον Μπιλ Κλίντον, απέκλεισαν κάθε ενδεχόμενο βελτίωσης των ισραηλινο-συριακών σχέσεων.

Δύο επιθέσεις με ρουκέτες πραγματοποίησαν, χτες, ισραηλινά ελικόπτερα τύπου "Απάτσι" εναντίον πιθανών θέσεων μαχητών της φιλοϊρανικής σιιτικής οργάνωσης "Χεζμπολάχ". Στόχος των ισραηλινών επιθέσεων ήταν η περιοχή Τζαμπάλ Αλ Ραφί, βόρεια της κατεχόμενης ζώνης του Νοτίου Λιβάνου, όμως, δεν έγινε γνωστό αν υπάρχουν θύματα ή ζημιές. Σύμφωνα, πάντα, με το ραδιοφωνικό σταθμό του ισραηλινού στρατού, νωρίς χτες το πρωί, τα ισραηλινά στρατεύματα κατοχής εντόπισαν ομάδα ανταρτών της "Χεζμπολάχ" που προσπαθούσε να εισχωρήσει στη "ζώνη Ασφαλείας" του Νοτίου Λιβάνου και την εξουδετέρωσαν. Μάλιστα, ανακοινώθηκε ότι, κατά τη διάρκεια της ανταλλαγής πυροβολισμών, έχασε τη ζωή του ένας αντάρτης.

Περισσότερους από οκτώ αξιωματούχους της Παλαιστινιακής Αρχής, καθώς και πολλούς πολίτες συνέλαβε, χτες, η παλαιστινιακή Αστυνομία στα πλαίσια επιχείρησης για την πάταξη της διαφθοράς. Αν και δεν έγινε γνωστό το ακριβές αντικείμενο της αστυνομικής επιχείρησης, η γενική εισαγγελία των αυτόνομων παλαιστινιακών εδαφών ανακοίνωσε ότι οι συλλήψεις αναμένεται να συνεχιστούν, ενώ την εντολή διενέργειας της επιχείρησης έδωσε ο ίδιος ο Παλαιστίνιος ηγέτης. Πάντως, χτες, ο Αραφάτ, συνεχίζοντας την περιοδεία του σε χώρες του εξωτερικού, βρέθηκε στο Πακιστάν, όπου και συναντήθηκε με την πρωθυπουργό Μπεναζίρ Μπούτο και, αργά χτες το βράδυ, αναμενόταν στο Κάιρο.

ΡΑΜΠΑΤ.-

Στις κάλπες προσήλθαν, χτες, οι Μαροκινοί για να αποφασίσουν την αναθεώρηση του υπάρχοντος Συντάγματος και την εγκαθίδρυση ενός κοινοβουλευτικού συστήματος δύο νομοθετικών σωμάτων. Εντεκα εκατομμύρια ψηφοφόροι κλήθηκαν τόσο από τον βασιλιά Χασάν όσο και από την ηγεσία των δύο βασικών κομμάτων της αντιπολίτευσης να εγκρίνουν την ίδρυση ενός "Συμβουλευτικού Σώματος", το οποίο θα έχει το δικαίωμα να ελέγχει και ίσως και να μπλοκάρει αποφάσεις του βασιλιά ή του υπουργικού συμβουλίου, που διορίζεται από το βασιλιά. Το "Συμβουλευτικό Σώμα", αν τελικά εγκριθεί όπως και αναμένεται, δε θα εκλέγεται με άμεση ψηφοφορία, αλλά θα εκλέγεται από τοπικούς παράγοντες και επαγγελματικούς κλάδους. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο Μαρόκο υπάρχει, ήδη, ένα σώμα που ονομάζεται Βουλή των Αντιπροσώπων, του οποίου τα 2/3 εκλέγονται από άμεση λαϊκή ψηφοφορία, αλλά έχει περιορισμένες δικαιοδοσίες σε σχέση με τις βασιλικές αποφάσεις. Ο βασιλιάς Χασάν έχει δεσμευτεί ότι, στην περίπτωση που εγκριθεί η συνταγματική μεταρρύθμιση, θα προχωρήσει στη διάλυση του Κοινοβουλίου και θα διενεργηθούν εκλογές μέσα στους επόμενους μήνες.

ΤΟΚΙΟ.-

Ο Μασαχίντε Οτα δεν ήταν γνωστός στην Ιαπωνία τόσο για την ιδιότητα του κυβερνήτη της νήσου Οκινάουα, αλλά για τον αγώνα που έκανε στην περιοχή μαζί με χιλιάδες κατοίκους υπέρ της απομάκρυνσης των αμερικανικών βάσεων και των 35.000 πεζοναυτών. Χτες, όμως, ξέχασε τους αγώνες, τις μαχητικές κινητοποιήσεις και τους χιλιάδες κατοίκους της Οκινάουα που ήταν στο πλευρό του. Συμμάχησε με την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ριουτάρο Χασιμότο, δηλώνοντας ξεκάθαρα ότι "εγκαταλείπει τον αγώνα" που έδινε το τελευταίο διάστημα μαζί με 3.000 κατοίκους του νησιού που αρνούνται να επινοικιάσουν τη γη τους στους Αμερικανούς πεζοναύτες! Για ποιο λόγο;

Ισως, να οφείλεται, μεταξύ άλλων, στα όσα διεμείφθησαν στην προ τριών ημερών συνάντηση του κυβερνήτη της Οκινάουα με τον πρωθυπουργό Χασιμότο. Οι τότε ολιγόλογες δηλώσεις του Μασαχίντε Οτα έδιναν έμφαση σε βαρύγδουπες πρωθυπουργικές υποσχέσεις για "περισσότερο χρήμα και προσοχή στο νησί Οκινάουα". Αργότερα έγινε γνωστό ότι ο πρωθυπουργός Χασιμότο υποσχέθηκε να δώσει στο νησί Οκινάουα οικονομικές παροχές ύψους 45.000.000 δολαρίων για έργα ανοικοδόμησης, εκπαίδευσης και υποδομής τουρισμού.

"Ηταν δύσκολη η απόφασή μου", δήλωνε χτες στους δημοσιογράφους ο κυβερνήτης Οτα, προσθέτοντας ότι μέσα στην ερχόμενη βδομάδα ο πρωθυπουργός θα επισκεφθεί την Οκινάουα για να δει από κοντά τα όσα προβλήματα υπάρχουν... Οι αντιδράσεις των κατοίκων του νησιού δεν έγιναν αμέσως γνωστές. Χτες, όμως, τα ραδιόφωνα αναμεταδίδοντας την ανακοίνωση - "βόμβα" του κυβερνήτη Οτα, "έπαιζαν" αμέσως μετά την ακόλουθη είδηση: "Δύο Αμερικανοί πεζοναύτες συνελήφθησαν και ανακρίνονται με την κατηγορία της επίθεσης και της κλοπής 65 δολαρίων από μία 56χρονη γυναίκα".