Δε χρειάζεται να ψάξει κανείς κοπιαστικά για να διαπιστώσει ότι στη Γερμανία επικρατεί κλίμα αστάθειας, αβεβαιότητας, αγωνίας. Αγωνίας για το πού έχει φθάσει η οικονομική κατάσταση και για το τι περιμένει ακόμα την πλειοψηφία των γερμανικών οικογενειών. Οι Γερμανοί ήταν πάντα φειδωλοί στα έξοδά τους, αλλά τον τελευταίο καιρό γυρίζουν μέσα στο χέρι τους το κάθε ευρώ που πρόκειται να ξοδέψουν. Αυτό είναι αποτέλεσμα της ακρίβειας, των συνεχιζόμενων περικοπών των κρατικών και δημοτικών δαπανών για τα συστήματα Υγείας, Κοινωνικής Πρόνοιας, Παιδείας - και της μεγάλης ανεργίας - επίσημα 5 εκατομμύρια με τάση προς τα πάνω.

Το μόνιμο επιχείρημα της σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης και των συγκυβερνώντων Πρασίνων είναι ότι γι' αυτή την κατάσταση της οικονομίας δε φταίει η ίδια, αλλά η διεθνής συγκυρία και ότι τα δρακόντεια μέτρα που έχει ψηφίσει ή πρόκειται να ψηφίσει είναι απολύτως αναγκαία για να προληφθεί το κακό, δηλαδή για να μη χειροτερεύσει η κατάσταση.

Σ' αυτό δε διαφωνούν καθόλου τα αστικά κόμματα της αντιπολίτευσης - και ως ένα βαθμό και το ΚΟΔΗΣΟ (Κόμμα Δημοκρατικού Σοσιαλισμού), είτε αυτό το τελευταίο είναι στην αντιπολίτευση, είτε μετέχει στην κυβέρνηση, όπως στο ανατολικογερμανικό κρατίδιο του Μεκλεμβούργου - Πρόσω Πομερανίας και στην τοπική κυβέρνηση του κρατιδίου του Βερολίνου.

Οι επικρίσεις των αστικών κομμάτων στην κυβερνητική πολιτική δε γίνονται για να σταματήσει ο κατήφορος των μέτρων σε βάρος των εργαζομένων και ανέργων, αλλά αντίθετα για να ληφθούν ακόμη σκληρότερα και σε πιο συντομότερο διάστημα τα μέτρα σφιξίματος των λουριών.

Σε προηγούμενο φύλλο ο «Ριζοσπάστης» (15 Ιούνη, σελ. 8), έδωσε αρκετά στοιχεία που χαρακτηρίζουν την εικόνα της κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης στη Γερμανία. Με όσα νεότερα στοιχεία ακολουθούν γίνεται προσπάθεια αυτή η εικόνα να συμπληρωθεί και να γίνει σαφέστερη. Να θεμελιωθεί κύρια η άποψη ότι ο αγώνας μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας παίρνει οξύτερες μορφές και ότι οι κατέχοντες προσπαθούν με όλα τα μέσα να περάσουν την πολιτική τους σε βάρος των κοινωνικά και οικονομικά αδύνατων μερών της κοινωνίας.

Ενα πρώτο παράδειγμα είναι η απεργία των μεταλλεργατών στα κρατίδια της Ανατολικής Γερμανίας (πρώην ΓΛΔ). Στις 23 Ιούνη έμπαινε στην τρίτη βδομάδα και οι βιομήχανοι δεν εννοούσαν να δεχτούν τα δίκαια αιτήματά τους. Αντίθετα, απειλούσαν ότι θα κλείσουν τις επιχειρήσεις ή θα τις μεταφέρουν αλλού και οι εργαζόμενοι σ' αυτές θα χάσουν τη δουλιά τους. Η αυτοκινητοβιομηχανία BMW μάλιστα κατέφυγε σε μια νέα μορφή του λοκ άουτ: Με ελικόπτερα έστειλε απεργοσπάστες και υλικά από τη Δυτική Γερμανία και με ελικόπτερα μετέφερε έτοιμα προϊόντα στο κεντρικό εργοστάσιο στη Δύση. Τα δεκάξι εργοστάσια που απεργούν στην Ανατολική Γερμανία ανήκουν (ανάμεσα σε άλλα ονόματα) στη BMW, στην «Ντάιμλερ - Κράισλερ» και στη «Φολκς-Βάγκεν» (VW). Η «Ντάιμλερ - Κράισλερ» πέτυχε απόφαση του εργασιακού δικαστηρίου του Βρανδεμβούργου που απαγορεύει στα συνδικάτα να εμποδίζουν την είσοδο σε απεργοσπάστες. Και τι ζητούν οι απεργοί μεταλλεργάτες; Απλούστατα, να εξισωθούν επιτέλους οι εβδομαδιαίες ώρες εργασίας τους, που είναι 38, με αυτές των δυτικών συναδέλφων τους (που είναι 35) - εννοείται χωρίς χρηματικές περικοπές.

Είναι χαρακτηριστικό για την κατάσταση, αλλά και για το βαθμό αντίστασης των συνδικάτων, ότι πριν ένα δεκαπενθήμερο στα χαλυβουργεία της Αν. Γερμανίας κλείστηκε συμφωνία που επιτρέπει τελικά την εξίσωση με τους δυτικούς χαλυβουργούς, αλλά η συμφωνία θα πραγματοποιηθεί σταδιακά ως το 2009. Χαρακτηριστικό επίσης για την πίεση που ασκείται είναι ότι ο σοσιαλδημοκράτης οικονομικός υπερυπουργός Βόλφγκανγκ Κλέμεντ πήρε το μέρος των βιομηχάνων. Δήλωσε σχετικά ότι η απεργία γίνεται σε «εσφαλμένο χρόνο, σε εσφαλμένο τόπο». Αντίθετα, ο ηγέτης της Ομοσπονδίας Μεταλλεργατών της Βαυαρίας, Βέρνερ Νοϊγκεμπάουερ, δήλωσε ότι για τη διάρκεια της απεργίας ευθύνονται οι βιομήχανοι, που με την αρνητική επιμονή τους επιδιώκουν κλιμάκωση, για να επιτύχουν αλλαγή της νομοθεσίας για τις συμβάσεις εργασίας και περικοπές των εργασιακών δικαιωμάτων.

Αλλά ο υπερυπουργός είναι στο στόχαστρο των επικριτών του, κατά κύριο λόγο για τα μέτρα της οικονομίας, τις βαθιές περικοπές, αλλά τις τελευταίες μέρες και για τη σκέψη του να μπει μαχαίρι και στις θρησκευτικές και άλλες - συνολικά (14) - γιορτές. Και μόνο η δημοσιοποίηση της σκέψης του προκάλεσε την αντίδραση των ηγετών της Εκκλησίας, αλλά και άλλων παραγόντων της πολιτικής και κοινωνικής ζωής. Δήλωσε ο κ. Κλέμεντ (σοσιαλδημοκράτης): «Οσον αφορά το χρόνο των διακοπών, των εορταστικών ημερών και το χρόνο εργασίας φθάσαμε χωρίς αμφιβολία στα σύνορα». Ο αριθμός των εορταστικών ημερών, είπε, είναι πολύ υψηλός σε σύγκριση με άλλες χώρες. Επίσης, ο εβδομαδιαίος χρόνος εργασίας έχει φθάσει σε οριακό σημείο.

Αλλά ο υπουργός δεν είναι μόνος του. Τη γνώμη του ότι οι εργαζόμενοι της Γερμανίας έχουν μεγάλο χρόνο διακοπών και πολλές γιορτές τη συμμερίζονται και άλλοι και συγκεκριμένα: «Πολιτικοί και οικονομικοί ηγέτες απαιτούν διαρκώς οι Γερμανοί να εργάζονται περισσότερο και όχι λιγότερο - έτσι ώστε να μειωθούν οι εργασιακές δαπάνες και να στηριχτούν τα κοινωνικά συστήματα», γράφει η «Μπερλίνερ Τσάιτουνγκ».

Τα συνδικάτα θορυβήθηκαν επειδή υποπτεύονται ότι ο Κλέμεντ με την πρότασή του αποβλέπει και στην κατάργηση της Πρωτομαγιάς. Ο ηγέτης της Συνομοσπονδίας Μετάλλου (IG-Metall), Κλάους Τσβίκελ, αρκέστηκε στη δήλωση: «Τότε θα μπορούσε να απαιτηθεί από τον Βόλφγκανγκ Κλέμεντ να εργάζεται μόνο την Κυριακή, γιατί μέσα στη βδομάδα παράγει συχνά ανοησίες».

Ας μείνουμε λίγο ακόμα στο χρόνο εργασίας. Ο σοσιαλισμός έχει θέσει σαν στόχο του τη διαδοχική μείωση του εργάσιμου χρόνου, ώστε ο εργαζόμενος να έχει περισσότερο ελεύθερο χρόνο στη διάθεσή του για τα παιδιά του, την οικογένειά του, για ξεκούραση και για μόρφωση. Να όμως που μετά την ανατροπή του ευρωπαϊκού σοσιαλισμού - μόλις άρχισε ο 21ος αιώνας - ο πρόεδρος του Γερμανικού Βιομηχανικού και Εμπορικού Επιμελητηρίου (DIHK), Λούντβιγκ - Γκέοργκ Μπράουν, ζητάει από τους Γερμανούς εργαζόμενους να εργαστούν τα επόμενα πέντε χρόνια συνολικά 500 ώρες δωρεάν «για να βελτιωθεί η ανταγωνιστική ικανότητα» της Γερμανίας! (Δήλωσή του στη «Βελτ», που σχολιάζει η «Νάες Ντόιτσλαντ» στις 20 Ιούνη). Μια και βρισκόμαστε στη σύγκριση, ας προσθέσουμε μια άλλη πρόσφατη είδηση από την ίδια εφημερίδα της ίδιας ημέρας (20/6): «Σύμφωνα με στοιχεία της ΑΟΚ (Γενικός Οργανισμός Ασφάλισης Ασθενείας) ο αριθμός αγγελίας ασθενών στις επιχειρήσεις μειώθηκε και πάλι. Στα μέλη του ΑΟΚ ο αριθμός αρρώστων το 2002 ανέρχονταν στο ποσοστό του 5,2%. Για να μη χάσουν την εργασία τους οι εργαζόμενοι δηλώνουν ότι είναι άρρωστοι, μόνο όταν δεν πάει άλλο. Αυτό εξάγεται από αντιπροσωπευτική διερεύνηση του ΑΟΚ. Τρία τέταρτα (74%) από τους περίπου 2.000 ερωτηθέντες εργαζόμενους είπαν ότι προπάντων είναι ο φόβος απώλειας της θέσης εργασίας που τους συγκρατεί από το να δηλώσουν ότι είναι άρρωστοι. Σχεδόν τρία τέταρτα (71%) των εργαζόμενων δήλωσαν ότι το προηγούμενο έτος συνέβη να προσέλθουν στην εργασία παρά το γεγονός ότι αισθάνονταν άρρωστοι. Περισσότεροι από τους μισούς από τους ερωτηθέντες περίμεναν το τέλος της βδομάδας για να συνέλθουν... Δύο τρίτα (65%) των εργαζομένων φοβούνται επαγγελματικά μειονεκτήματα, αν δηλώσουν ασθένεια. Ανησυχητικό πρέπει να φανεί το γεγονός ότι σχεδόν ένας στους τρεις (30%) πηγαίνει στην εργασία ενάντια στη συμβουλή του γιατρού».

Και πώς ήταν στον υπαρκτό σοσιαλισμό; Οι άρρωστοι και μισο-άρρωστοι όχι μόνο πήγαιναν στο γιατρό και αποθεραπεύονταν στο σπίτι ή σε ιατρικό ίδρυμα, αλλά πολλές φορές από τηλεφώνου κανόνιζαν με την επιχείρηση την απουσία τους και στο γιατρό πήγαιναν ακόμη και μια ή δυο ημέρες αργότερα.

Αλλά ας επανέλθουμε στα κυβερνητικά μέτρα. Στο Μπούντεσταγκ πέρασε σε πρώτη ανάγνωση το νομοσχέδιο για τη «μεταρρύθμιση της Υγείας». Για τις 8 και 9 του Ιούλη έχει σχεδιαστεί η δεύτερη και τρίτη ανάγνωση και κατόπιν θα διεξαχθεί συζήτηση στο Μπούντεσρατ (την άνω Βουλή). Με το νομοσχέδιο προβλέπεται μείωση των κρατικών δαπανών στον τομέα της Υγείας κατά 20 δισεκατομμύρια ευρώ, που σημαίνει ότι το αντίστοιχο ποσό θα εισπραχθεί με άμεση επιβάρυνση των ασθενών (π.χ. αύξηση των δαπανών τους για οδοντιατρική περίθαλψη, για εισαγωγή σε ιατρικά ιδρύματα, για παραπομπή από τον «οικιακό» παθολόγο γιατρό σε γιατρό ειδικότητας, για γυαλιά, για προμήθεια φαρμάκων κλπ.), είτε με ειδική φορολογία, π.χ. στα τσιγάρα. (Για ορισμένες άλλες επιβαρύνσεις βλέπε «Ριζοσπάστη» της Κυριακής 15/5).

Κοντά σε όλα αυτά, ειδικά για το Βερολίνο, υπάρχει ιδιαίτερος λόγος που ανάγκασε ορισμένες εφημερίδες να κυκλοφορήσουν (στις 21/22 Ιούνη) με πρωτοσέλιδους τίτλους, όπως «Βάναυση πορεία οικονομιών για το Βερολίνο» («Μπερλίνερ Τσάιτουνγκ») ή «Φόρος αίματος σαν συμβολή στις οικονομίες των ανωτάτων σχολών» («Νόιες Ντόιτσλαντ», εσωτερική σελίδα). Πρόκειται πραγματικά για επίθεση στον ευαίσθητο τομέα της Παιδείας και του Πολιτισμού, πολύ ενδεικτικά μάλιστα και για την πολιτική του ΚΟΔΗΣΟ, που συγκυβερνά και υπουργός Πολιτισμού είναι στέλεχος αυτού του κόμματος.

Η «Μπερλίνερ Τσάιτουνγκ» πληροφορεί το προηγούμενο Σαββατοκύριακο τους αναγνώστες της για τις «άγριες περικοπές» που συμφώνησαν τα δύο συγκεβερνώντα κόμματα στο τοπικό κρατίδιο του Βερολίνου (SPD και ΚΟΔΗΣΟ): Οι κρατικές επιδοτήσεις στα Πανεπιστήμια θα μειωθούν από το 2006 κατά 100 εκατομμύρια ευρώ. Οι φοιτητές που υπερβαίνουν τα κανονικά χρονικά όρια σπουδών θα υποχρεωθούν σε καταβολή τελών ύψους 500 ευρώ κατά εξάμηνο.

Οι γονείς θα πληρώνουν από το ερχόμενο σχολικό έτος για αγορά σχολικών βιβλίων για το κάθε παιδί τους ως 100 ευρώ. «Αδιευκρίνιστο παραμένει πώς θα συμπεριφερθούν τα σχολεία, αν οι γονείς δεν αγοράσουν τα βιβλία», γράφει η εφημερίδα αυτή, ενώ και για τους γονείς και μαθητές και για τους φοιτητές προαναγγέλλει διαμαρτυρίες. Για τους φοιτητές ειδικά δεν εξετάζεται, αν η υπέρβαση του κανονικού χρόνου σπουδών οφείλεται σε οικογενειακές, οικονομικές δυσκολίες ή σε προσωπικούς λόγους, π.χ. ότι ο φοιτητής εργάζεται για να εξοικονομήσει τα προς το ζην.

Οι διευθυντές των τριών ανωτάτων καλλιτεχνικών σχολών του Βερολίνου, της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, της Ανωτάτης Σχολής Ηθοποιίας «Ερνστ Μπους» και της Ανωτάτης Σχολής Μουσικής «Χανς Αϊσλερ», διαμαρτύρονται και δηλώνουν ότι προ ετών είχαν περικοπεί οι επιδοτήσεις κατά 60% και με τις τώρα προβλεπόμενες περικοπές θα οδηγηθούν στο κλείσιμο. Τα ίδια περίπου δηλώνουν και οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Χούμπολτ του Βερολίνου, ενώ το συμβούλιο της «Φοιτητικής Συνέλευσης» του ίδιου πανεπιστημίου δηλώνει ότι «με τις οικονομίες αυτές υποστηρίζεται η επιλογή προνομιούχων κύκλων προσώπων σχετικά με τις δυνατότητες μόρφωσης και επαγγέλματος».

Οι δαπάνες για τον αθλητισμό θα μειωθούν κατά 2 εκατομμύρια ευρώ το έτος. Αν η κυβέρνηση Σρέντερ δε χρηματοδοτήσει τις 2 όπερες του Βερολίνου με 33,2 εκατ. ευρώ, θα συγχωνευτούν οι δύο οίκοι και η μία όπερα που θα παραμείνει προβλέπεται να επιδοτηθεί με 50 εκατ. ευρώ το χρόνο.

Είναι αυτονόητο ότι τα μέτρα αυτά θα έχουν και άλλες «παρενέργειες». Θα συνοδευτούν με μειώσεις προσωπικού και με νέα αύξηση του αριθμού των ανέργων.

Τελειώνοντας μια είδηση - κατά τη δημοσιογραφική ορολογία -«επί του πιεστηρίου».

Η κυβέρνηση Σρέντερ αποφάσισε να φέρει στο Μπούντεσταγκ νομοσχέδιο που θα χορηγεί - χρονικά περιορισμένη - αμνηστία στους φοροφυγάδες, σε όσους δηλαδή έχουν τοποθετήσει στο εξωτερικό τα «μαύρα» χρήματά τους για να αποφύγουν φορολόγηση στη Γερμανία. Με διάφορες «διευκολύνσεις» που υπόσχεται, η κυβέρνηση υπολογίζει να επιστρέψουν περί τα 20 δισ. ευρώ. Αλλά οι «δύσπιστοι ρεαλιστές» υπολογίζουν το αντίθετο. Μπορεί μια φορά οι αμνηστευόμενοι να επανεισάγουν ένα ποσό στη Γερμανία, αλλά οι ίδιοι ή άλλοι μελλοντικοί φοροφυγάδες μπορούν να ενθαρρυνθούν από την αμνηστία για να επαναλάβουν τη φοροδιαφυγή, ελπίζοντας σε νέα αμνηστία.