Η άσβεστη δίψα του κεφαλαίου να μεγιστοποιήσει τα κέρδη του αποτυπώνεται χαρακτηριστικά στις συνθήκες ζωής και δουλιάς εργατριών σε φάμπρικες του 18ου αιώνα, τις οποίες περιγράφουν συχνά στο έργο τους οι κλασικοί του μαρξισμού - λενινισμού. Ας το παρακολουθήσουμε:

«Η επίδραση που ασκεί η εργοστασιακή δουλιά στο γυναικείο οργανισμό είναι επίσης πολύ ιδιόμορφη. Οι βλάβες που προκαλεί στον οργανισμό της γυναίκας η παρατεταμένη εργάσιμη μέρα, είναι σοβαρότερες απ' ό,τι στους άντρες: Η παραμόρφωση της λεκάνης, σαν αποτέλεσμα εν μέρει της αντικανονικής στάσης και της ανώμαλης ανάπτυξης των ίδιων των οστών της λεκάνης, και εν μέρει σα συνέπεια της στρέβλωσης του κάτω μέρους της σπονδυλικής στήλης, προκαλείται συχνά απ' αυτή την αιτία...

Το ότι οι εργάτριες που δουλεύουν σε εργοστάσια γεννούν δυσκολότερα από τις άλλες γυναίκες, όπως και το ότι έχουν συχνότερα αποβολές, βεβαιώνεται από πολλές μαμές και μαιευτήρες (βλ. σχετικά δρ. Χόκινς, ντοκουμέντα, σελ. 11,13). Εξάλλου, οι εργάτριες υποφέρουν από τη χαρακτηριστική για όλους τους εργαζόμενους σε φάμπρικες γενική εξασθένιση του οργανισμού. Κι όμως όταν είναι έγκυες εργάζονται στη φάμπρικα ως τη στιγμή που θα γεννήσουν, πράγμα απόλυτα κατανοητό (σ.σ. όπως οι ίδιες το αποδέχονται), γιατί φοβούνται πως αν αφήσουν νωρίτερα τη δουλιά υπάρχει κίνδυνος να πάρουν άλλες τη θέση τους και στις ίδιες να μη δοθούν μεροκάματα γι' αυτό το χρονικό διάστημα. Συμβαίνει πολύ συχνά να δουλεύει η γυναίκα ως το βράδυ και την άλλη μέρα το πρωί να γεννήσει, ή και να γεννήσει στην ίδια τη φάμπρικα, ανάμεσα στις μηχανές. Κι αν οι κύριοι αστοί δε βλέπουν σ' αυτό τίποτε το παράξενο, οι γυναίκες τους ίσως να συμφωνήσουν μαζί μου πως το να αναγκάζεται μια έγκυα γυναίκα να εργάζεται καθημερινά, ως τη μέρα που θα γεννήσει, 12-13 ώρες (παλιότερα εργάζονταν περισσότερο), όρθια και συχνά σκύβοντας, είναι βαναυσότητα και αληθινή βαρβαρότητα. Αλλά δεν πρόκειται μόνο γι' αυτό. Οι γυναίκες είναι ευχαριστημένες αν τους επιτραπεί να μην εργάζονται για δυο βδομάδες μετά τον τοκετό, χρονικό διάστημα που το θεωρούν αρκετό. Πολλές, σε μια βδομάδα κιόλας, ή ακόμα σε 3-4 μέρες μετά τον τοκετό, επιστρέφουν στη φάμπρικα για να μοχθήσουν μια ολόκληρη εργάσιμη μέρα. Ακουσα κάποτε έναν εργοστασιάρχη να ρωτάει τον επιστάτη: Η τάδε δεν ήρθε ακόμα; - Οχι. - Πάει καιρός που γέννησε; - Μία βδομάδα. - Μα τότε μπορούσε να γυρίσει προ πολλού. Σε τέτοιες περιπτώσεις, δεν πρέπει να μένει σπίτι περισσότερο από τρεις μέρες. Ολα τούτα είναι απόλυτα κατανοητά. Ο φόβος της απόλυσης κι ο τρόμος της ανεργίας υποχρεώνουν την εργάτρια να πάει στη φάμπρικα, παρά την αδυναμία που νιώθει και τους πόνους που δοκιμάζει. Τα συμφέροντα του εργοστασιάρχη δεν επιτρέπουν να κάθονται οι εργάτες στο σπίτι λόγω αρρώστιας. Οι εργάτες δεν πρέπει να αρρωσταίνουν, οι εργάτριες δεν μπορούν να μένουν στο κρεβάτι ύστερα από τον τοκετό, γιατί αλλιώς ο εργοστασιάρχης θα πρέπει να σταματήσει τις μηχανές, ή να σπάσει το φωτεινό μυαλό του για να βρει κάποια προσωρινή διέξοδο από την κατάσταση. Και για να το αποφύγει αυτό διώχνει από τη δουλιά τους εργάτες που επιτρέπουν στον εαυτό τους να αρρωστήσουν» (Κ. Μαρξ και Φ. Ενγκελς, «Απαντα», ρωσ. έκδ., τόμ. 2, σελ. 389-390).

«Συχνά, οι γυναίκες επιστρέφουν στη φάμπρικα τρεις - τέσσερις μέρες μετά τον τοκετό, αφήνοντας, φυσικά, το μωρό στο σπίτι. Τις ελεύθερες ώρες τρέχουν βιαστικά στο σπίτι να θηλάσουν το μωρό τους και να φάνε κάτι στο πόδι κι οι ίδιες. Τι θήλασμα είναι αυτό, μπορεί εύκολα να το καταλάβει κανένας. Ο λόρδος Εσλι αναφέρει τις σχετικές μαρτυρίες μερικών εργατριών:

"Η Μ. Γ., είκοσι χρονών, έχει δύο παιδιά. Το ένα είναι ακόμη βρέφος και η φροντίδα του έχει ανατεθεί στο μεγαλύτερο. Εκείνη φεύγει για τη φάμπρικα το πρωί, λίγο μετά τις έξι, και γυρίζει στις οκτώ το βράδυ. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, το γάλα στάζει από το στήθος της, έτσι που της μουσκεύει το φόρεμα.

Η Γ. Β. έχει τρία παιδιά. Φεύγει από το σπίτι στις πέντε το πρωί τη Δευτέρα και γυρίζει μόλις το Σάββατο στις εφτά η ώρα το βράδυ. Κι όταν γυρίσει πια έχει τόσους μπελάδες με τα παιδιά της, που δεν μπορεί να πλαγιάσει πριν από τις τρεις μετά τα μεσάνυχτα. Συχνά φτάνει στο σπίτι μουσκίδι στη βροχή και είναι υποχρεωμένη να δουλεύει σ' αυτή την κατάσταση. "Πονούσαν φοβερά τα στήθη μου", λέει, "και ήμουνα μουσκεμένη από το γάλα που έτρεχε"..."» (Κ. Μαρξ και Φ. Ενγκελς, «Απαντα», τόμ. 2, σελ. 372-381).

Σήμερα η κατάσταση μπορεί να είναι διακριτά βελτιωμένη - κάτω από την πίεση σκληρών ταξικών αγώνων - ωστόσο, δεν πρέπει να υπάρχουν αυταπάτες: Μόνο παλεύοντας για ν' αλλάξει ο αρνητικός σήμερα συσχετισμός δύναμης, ν' αναπτυχθεί το εργατικό κίνημα σε ταξική κατεύθυνση, οι εργαζόμενοι μπορούν να δώσουν προοπτική στους αγώνες τους, να ανακόψουν την αντεργατική λαίλαπα της πλουτοκρατίας, που απειλεί να σαρώσει κάθε δικαίωμα και κατάκτηση, έως ότου με την πολιτική πάλη απαλλαγούν οριστικά από το σύστημα της εκμετάλλευσης, ανατρέποντας τον καπιταλισμό.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Αναστασία ΜΟΣΧΟΒΟΥ