Ερημιά, εγκατάλειψη και πλήρης παράδοση στους αρχαιοκάπηλους και στον ιμπεριαλιστικό στρατό κατοχής είναι τα κύρια στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη μεγάλη και σπουδαία πολιτιστική κληρονομιά του Ιράκ, μετά από τρία χρόνια κατοχής. Η αδυναμία του να πράξει έστω και τα στοιχειώδη για την προστασία αυτού του πλούτου ήταν η αιτία της πρόσφατης παραίτησης του δρ Ντόνι Τζορτζ από τη θέση του επικεφαλής της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων του Ιράκ.

Ο δρ Τζορτζ είχε γίνει παγκόσμια γνωστός και εκτός επιστημονικών κύκλων, όταν, ως διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου της Βαγδάτης, είχε καταγγείλει τη λεηλασία του από τους Αμερικανούς. Σήμερα, από τη Δαμασκό όπου βρίσκεται με την οικογένειά του, λέει ότι κατά τη διάρκεια των προηγούμενων δύο ετών οι ανασκαφές και οι εργασίες συντήρησης στο Ιράκ είχαν σταματήσει, ενώ όλοι οι ξένοι αρχαιολόγοι έχουν φύγει από τη χώρα. Σ' αυτόν απέμεινε μόνο η «οργάνωση» του συστήματος φύλαξης των χιλιάδων γνωστών αρχαιολογικών χώρων του Ιράκ! Για το σκοπό αυτό συστάθηκε μια δύναμη με πάνω από 1.400 ειδικά εκπαιδευμένους αστυνομικούς, αλλά, η έτσι κι αλλιώς μικρή αυτή δύναμη ουδέποτε λειτούργησε, ενώ δεν υπάρχουν πλέον χρήματα για να πληρωθούν οι μισθοί του Σεπτέμβρη.

Ο ίδιος προσθέτει ότι η Βαγδάτη είναι τώρα τόσο επικίνδυνη, που το Εθνικό Μουσείο έχει κλείσει και σφραγιστεί εντελώς με μεγάλους και χοντρούς τοίχους. «Ηταν ο μόνος τρόπος για να εγγυηθούμε την ασφάλεια του μουσείου», λέει. Προσθέτει μάλιστα ότι είναι δύσκολη και η συνεργασία με τους εκπροσώπους της «συμμαχίας» στη Βαγδάτη, ώστε να αποτραπούν οι βλάβες που προκαλούν τα κατοχικά στρατεύματα στις αρχαιότητες. «Είχαμε τα ίδια προβλήματα με το στρατό του Σαντάμ, αλλά συχνά μπορούσαμε να κάνουμε κάτι», καταλήγει...

Το πρώτο από τα διασπαρμένα στο εξωτερικό θραύσματα των Γλυπτών του Παρθενώνα βρίσκεται από χτες στην Αθήνα, όπου και παρουσιάστηκε στο Μουσείο της Ακρόπολης από τον υπουργό Πολιτισμού, Γ. Βουλγαράκη, ο οποίος το παρέλαβε προχτές από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης.

Αναφερόμενος στην κίνηση του Πανεπιστημίου να επιστρέψει (σ.σ. με το αζημίωτο, αφού του δίνουμε ως «αντίδωρο» άλλο αρχαίο) το θραύσμα, ο υπουργός είπε ότι το ίδρυμα «ουσιαστικά, έκανε το πρώτο βήμα για την προώθηση της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα, κατανοώντας ότι δε θα μπορούσε ποτέ να υπάρξει ούτε επιστημονικό, ούτε νομικό, ούτε ηθικό έρεισμα για την παρακράτησή του». Εσπευσε, πάντως, να επαναλάβει την πρόταση προς τα μουσεία του εξωτερικού που έχουν κομμάτια των Γλυπτών ότι «για κάθε διάσπαρτο θραύσμα του Παρθενώνα που επιστρέφει στη θέση του, θα προσφερθούν, ως δείγμα καλής θελήσεως και συνεργασίας, "αντίδωρα" από το πλούσιο πολιτιστικό παρελθόν μας». Τα καθησύχασε, μάλιστα, ότι η επιστροφή τους «δε θα αποτελέσει προηγούμενο και για άλλα μνημεία ή συλλογές αρχαιοτήτων. Η περίπτωση του Παρθενώνα είναι εντελώς ξεχωριστή».

Θυμίζουμε ότι μόλις πριν λίγες μέρες, με αφορμή την επιστροφή των δύο αρχαίων αντικειμένων από το Μουσείο Γκετί των ΗΠΑ, ο υπουργός είχε διαβεβαιώσει πως η Ελλάδα διεκδικεί ό,τι «αποδεδειγμένα» είναι προϊόν λαθρανασκαφής ή παράνομης εξαγωγής και εμπορίας. Στην πράξη αυτό σημαίνει... όλα, αλλά με την παραπάνω, χτεσινή διαβεβαίωση προς τα μουσεία, η τακτική του ΥΠΠΟ είναι μάλλον αντιφατική.

Αντιφατική παραμένει και η παλιά ρητορική περί «επανένωσης» των Γλυπτών με τον Παρθενώνα... στο Νέο Μουσείο Ακρόπολης. Ετσι και χτες, ο υπουργός είπε ότι «η ακεραιότητα της μορφής του Παρθενώνα είναι η βασικότερη προϋπόθεση για την πρόσληψή του ως ενιαίου έργου τέχνης (...) Μόνο αν ξανακερδηθεί η ενότητα του συνόλου με την επανένωση όλων των διάσπαρτων μελών του, ο Παρθενώνας θα αποκατασταθεί ως κορυφαίο σύμβολο του Ευρωπαϊκού πνεύματος, πάνω στο οποίο συνοψίζονται οι βασικές αρχές του ανθρωπισμού».

Να σημειωθεί, πάντως, πως αν επιστρέψουν τα Γλυπτά, θα βρίσκονται στην «κορυφή» του Νέου Μουσείου Ακρόπολης και όχι στον Παρθενώνα. Είναι ουσιαστικό ζήτημα, το οποίο ακόμη αποτελεί αντικείμενο συζήτησης, δεδομένου ότι είναι κοινώς αποδεκτό, πως τα Γλυπτά, εκτός από διακοσμητικό ρόλο έπαιζαν και αρχιτεκτονικό. Ανεξάρτητα από την τεχνική πλευρά του θέματος είναι σαφές πολιτικά, πως σε περίπτωση που οι κυβερνήσεις της τελευταίας δεκαετίας αποδέχονταν αυτό που εξαρχής τίθονταν ως αίτημα πραγματικής επανένωσης του Μνημείου, τότε θα υπονομευόταν ουσιαστικά η πολιτική επιλογή για την καταστροφική χωροθέτηση του Νέου Μουσείου Ακρόπολης στου Μακρυγιάννη.

Ολα αυτά μπορεί να μη μειώνουν σε τίποτα το δίκαιο του αιτήματος της επιστροφής τους, αλλά σίγουρα δεν αποτελούν «ξεκάθαρη εθνική στρατηγική»...

Το Εθνικό Θέατρο παρουσιάζει, σήμερα, στο Κατράκειο Θέατρο της Νίκαιας, τους «Πέρσες» του Αισχύλου, σε σκηνοθεσία Λυδίας Κονιόρδου. «Ο Αισχύλος έγραψε ένα ιστορικό έργο» - σημειώνει η Λυδία Κονιόρδου - «και εμείς κρατούμε τον ιστορικό του χαρακτήρα. Μελετήσαμε την αρχιτεκτονική και την ενδυματολογία της εποχής, που αποτέλεσε πηγή έμπνευσης από ένα υπαρκτό, γοητευτικό, ιστορικό παρελθόν. Πιστεύουμε ότι και ο Αισχύλος θέλησε να υπενθυμίσει στους θεατές της εποχής του τις αρετές της δημοκρατίας, αλλά ταυτόχρονα να προειδοποιήσει για τους κινδύνους από την αλαζονεία και την κατάχρηση της δύναμης και του πλούτου από τη νέα ανερχόμενη αθηναϊκή υπερδύναμη. Κινδύνους, που τελικά η Αθήνα δεν απέφυγε με την καταστροφή στη Σικελία λίγες δεκαετίες αργότερα». Μετάφραση Νικολέττας Φριντζήλα, σκηνικά - κοστούμια Λιλής Κεντάκα, μουσική Τάκη Φαραζή, χορογραφία Αποστολίας Παπαδαμάκη, φωτισμοί Λευτέρη Παυλόπουλου. Πρωταγωνιστούν: Λυδία Κονιόρδου, Χρήστος Λούλης, Γιάννης Κρανάς. Παίζουν επίσης: Φαίδων Καστρής, Τάκης Σακελλαρίου, Αποστόλης Πελεκάνος, Δημήτρης Κανέλλος, Σαμψών Φύτρος, Γιώργος Γάλλος, Γιώργος Στάμος κ.ά.