ΠΟΛΙΤΙΚΗ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

MME και Δημοκρατία

Ευθύς εξ αρχής πρέπει να τονίσουμε ότι οποιαδήποτε, έστω και μερική, άμβλυνση των φαινομένων σήψης, αλλά και αντιδραστικοποίησης, που κατακλύζουν τα τηλεοπτικά ΜΜΕ κυρίως, προϋποθέτει ένα μόνο ζήτημα: Την ανάπτυξη ενός κινήματος, που θα διεκδικεί ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ στην πληροφόρηση, που θα έχει μέτωπο στην κυβερνητική πολιτική και σ' αυτόν τον τομέα. Κινήματος, που δεν αφορά μόνον τους δημοσιογράφους και τους αρμόδιους φορείς, αλλά τον κάθε εργαζόμενο. Μόνο η ανάπτυξη κοινωνικής κριτικής σε συνεχή και μόνιμη βάση μπορεί να δημιουργήσει προϋποθέσεις άμβλυνσης της σημερινής απαράδεκτης κατάστασης.

Ο Τύπος και γενικότερα τα ΜΜΕ θεωρούνται ως ένας από τους βασικότερους μοχλούς άσκησης της εξουσίας. Κάποιοι, μάλιστα, τα χαρακτηρίζουν "4η εξουσία", καθώς έχουν τη δύναμη να ανεβοκατεβάζουν κυβερνήσεις.

Τις τελευταίες δεκαετίες, μετά την εμφάνιση του ηλεκτρονικού Τύπου, τα ΜΜΕ έχουν αποκτήσει μια υπερβολικά μεγάλη δύναμη, καθώς, με την αμεσότητα του ήχου και της εικόνας, μπαίνουν σε κάθε σπίτι και συμβάλλουν στη διαμόρφωση συνειδήσεων.

Στην εποχή μας που η πληροφορική έχει μετατρέψει τον πλανήτη σε ένα "παγκόσμιο χωριό", σε μια εποχή που τα κορυφαία γεγονότα γίνονται γνωστά σε ζωντανή μετάδοση, θα περίμενε κανείς πως ο Τύπος θα συνέβαλε στην πληρέστερη ενημέρωση και στη συνειδητοποίηση των λαών. Κι όμως, σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, ο Τύπος έχει μετατραπεί σε στυλοβάτη της κυβερνητικής εξουσίας, κρατώντας ταυτόχρονα εχθρική στάση απέναντι στους μαζικούς αγώνες, που στοχεύουν στην ανατροπή της υπάρχουσας κατάστασης.

***

Παρά τη φαινομενική πολυφωνία των εφημερίδων, των ραδιοσταθμών και των καναλιών, υπάρχει μια ισοπεδωτική ομοφωνία στη μετάδοση της είδησης, η οποία, δήθεν "συμπτωματικά", στρέφεται κατά των μαζικών αγώνων.

Πολλοί παρατηρούν πως σε ΜΜΕ και ιδιαίτερα σε τηλεοπτικούς σταθμούς που δήθεν ανταγωνίζονται μεταξύ τους ή που θεωρούνται "αντιπολιτευόμενα", όχι μόνο ο σχολιασμός, αλλά ακόμα και η σειρά παρουσίασης των ειδήσεων ταυτίζονται. Αυτό που ελάχιστοι γνωρίζουν είναι πως μεταξύ των υψηλόβαθμων στελεχών των Μέσων, αλλά και σε πολλές περιπτώσεις κάποιων δημοσιογράφων, υπάρχουν καθημερινοί δίαυλοι επικοινωνίας, που καθορίζουν το περιεχόμενο, τα σχόλια των δελτίων ειδήσεων, ακόμα και τους καλεσμένους που θα υπάρχουν σε κάθε τηλεοπτικό "παράθυρο".Παράλληλα, υπάρχουν περιπτώσεις, όπου οι διαπιστευμένοι δημοσιογράφοι συνεννοούνται εκ των προτέρων, για τον τρόπο παρουσίασης των θεμάτων και άλλες, όπου αποστέλλεται εκ περιτροπής ένας δημοσιογράφος σε θέμα, με τη δέσμευση να κάνει "ρουλεμάν",όπως λέγεται στη δημοσιογραφική αργκό, δηλαδή να προωθήσει την είδηση σε όλους τους υπόλοιπους. Για του λόγου το αληθές, ας ανοίξει κάποιος τρεις - τέσσερις ραδιοφωνικούς σταθμούς ή ας δει τα δελτία ειδήσεων των περισσότερων από τα μεγάλα κανάλια. Η ταύτισή τους εκπλήσσει.

Κι αυτή η ταύτιση είναι πλήρης. Τα περισσότερα ηλεκτρονικά Μέσα παρουσιάζουν μια απεργία, ένα συλλαλητήριο, μια πορεία με την ακόλουθη εισαγωγή: "Μεγάλη ταλαιπωρία περιμένει αύριο το επιβατικό κοινό, εξαιτίας της κινητοποίησης του τάδε ή του δείνα κλάδου", προσπαθώντας έτσι να προκαταλάβουν τον θεατή εναντίον της κινητοποίησης, χωρίς, μάλιστα, να μπει στον κόπο να πληροφορήσει τους θεατές γιατί ο συγκεκριμένος κλάδος κινητοποιείται. Από τις ελάχιστες εξαιρέσεις - και σ' αυτό είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι - είναι ο "Ριζοσπάστης" και ο "902", τους οποίους πολλοί μεγαλόσχημοι δημοσιογράφοι, που η πλειοψηφία τους θήτευσε σ' αυτά τα σχολεία δημοσιογραφίας, κατηγορούν για εμμονή σε ειδήσεις, που ενδιαφέρουν, τάχα, ελάχιστους.

Σήμερα, λοιπόν, το περιεχόμενο των ειδήσεων που φθάνουν στο λαό είναι, λίγο - πολύ, πανομοιότυπο:

- Είναι η παρουσίαση των επιχειρηματικών, κοινωνικών, αθλητικών και άλλων δραστηριοτήτων μιας χούφτας κεφαλαιοκρατών, οι οποίοι "συμπτωματικά" είναι οι ιδιοκτήτες των κεντρικών ΜΜΕ.

- Είναι τα "προβλήματα" και "βάσανα" των όπου Γης "αναξιοπαθούντων" πλουσίων, γαλαζοαίματων, καλλιτεχνών και άλλων μαϊντανών και πότε - πότε τα προβλήματα μεμονωμένων ανθρώπων, που έχουν φθάσει σε τραγικά αδιέξοδα, έτσι για να αναφωνεί ο δύστυχος λήπτης της είδησης πως "δόξα τω Θεώ, εμείς είμαστε καλά, υπάρχουν και χειρότερα".

***

Η πολιτική απουσιάζει πλήρως από τα ΜΜΕ, εκτός από την πολιτική που εξυπηρετεί τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου. Μέσα από τις ειδήσεις, τις πολιτικές εκπομπές, τα ρεπορτάζ και τις έρευνες, αναπαράγεται η κυρίαρχη ιδεολογία, η πολιτική που στηρίζει το μεγάλο κεφάλαιο που κατέχει τα κεντρικότερα ΜΜΕ. Γι' αυτά τα Μέσα, "είδηση" είναι και το παραπολιτικό, το κουτσομπολίστικο."Ειδήσεις" είναι οι υπαρκτές ή ανύπαρκτες διαφωνίες στο εσωτερικό των κομμάτων, είναι οι επί παντός του επιστητού δηλώσεις κάποιων γραφικών πολιτικών, που τα ΜΜΕ έχουν αναγάγει σε σταρ. "Ειδήσεις" είναι η παρουσίαση στημένων γκάλοπ, που προσπαθούν να δημιουργούν ρεύμα υπέρ συγκεκριμένων κομμάτων και πολιτικών ή κάποιων exit polls, που συμβάλλουν σε εκλογικές λαθροχειρίες, όπως πρόσφατα ένιωσε στο πετσί της η δημοτική παράταξη "Πάτρα, Μπροστά Ενωμένοι".

Δε θεωρούνται ειδήσεις οι τοποθετήσεις όσων αντιστρατεύονται τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης και ιδιαίτερα αυτές του ΚΚΕ, το οποίο, όπως ισχυρίζονται κάποιοι, επιμένει "δογματικά" και προκλητικά να προτάσσει την πολιτική ενημέρωση, αδιαφορώντας για την ανούσια αποπροσανατολιστική παραφιλολογία. Και, βέβαια, σε καμιά περίπτωση, δεν αποτελούν γι' αυτούς ειδήσεις οι απολύσεις, η ανεργία, η φτώχεια, τα προβλήματα των γυναικών, των νέων και των συνταξιούχων, προβλήματα που σωρεύει ο καπιταλισμός.

Για να καλύψουν, όμως, τις ανάγκες του "πλουραλισμού" τους, θα αναφερθούν σε μεμονωμένες περιπτώσεις ταλαίπωρων οικογενειών, τις οποίες μας καλούν να βοηθήσουμε μέσω τραπεζικών λογαριασμών και "Μαραθωνίων αγάπης". Θα εξαντλήσουν το πρόβλημα των γυναικών μέσα από την προβολή της κυρίας Βαρδινογιάννη, που πίνει το απεριτίφ της, σκεφτόμενη τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι σύζυγοι των "αναξιοπαθούντων" εφοπλιστών. Θα "λύσουν" το πρόβλημα των νέων μέσα από τηλεοπτικά πάνελ, στα οποία συμμετέχουν εκδότες δήθεν "νεολαιίστικων" περιοδικών life style τύπου "Nitro", που καμιά σχέση δεν έχουν με τη νεολαία. Θα "αναθέσουν" τη λύση των προβλημάτων των συνταξιούχων, της Υγείας, της Παιδείας και των ναρκωτικών σε ομιχλώδη "ρεπορτάζ", που περνούν μέσα από τα τούνελ του παχυδερμισμού και της αδιαφορίας.

***

Κάποιοι, ίσως, να θεωρήσουν τα παραπάνω υπερβολικά. Θα μπορούσαν να αντιτάξουν πως, με τη σημερινή πληθώρα των ΜΜΕ, ο πολίτης μπορεί να επιλέξει εκείνο που τον εκφράζει. Αυτή η αυταπάτη καλλιεργείται σκόπιμα από τα ίδια τα ΜΜΕ.Η αλήθεια, όμως, είναι πως τα περισσότερα ΜΜΕ λένε ακριβώς τα ίδια.Να, ένα παράδειγμα: Η υπόθεση Οτσαλάν προκάλεσε σοκ στην ελληνική κοινωνία, ευαισθητοποιώντας τα διεθνιστικά αισθήματα της συντριπτικής πλειοψηφίας του λαού. Ο τρόπος με τον οποίο ο Κούρδος ηγέτης έπεσε στα χέρια των στρατοκρατών της Αγκυρας προκάλεσε αντιδράσεις για την υποτακτική στους ξένους στάση της κυβέρνησης, ακόμα και στον κόσμο που καλύπτεται πολιτικά από το ΠΑΣΟΚ. Μετά το σοκ των πρώτων ημερών, σχεδόν όλα τα ΜΜΕ, παίρνοντας εντολές από συγκεκριμένα κέντρα, επιδόθηκαν σε μια πρωτοφανή εκστρατεία αλλαγής του δυσμενούς για την κυβέρνηση κλίματος,άλλα κατηγορώντας τις συντρόφισσες του Οτσαλάν για ανθελληνισμό και άλλα προσπαθώντας να μας πείσουν πως το Χρηματιστήριο και η ΟΝΕ είναι υπεράνω της σωτηρίας ενός αγωνιστή και της ελευθερίας ενός ολόκληρου λαού. Ενα προφανώς κατασκευασμένο γκάλοπ, που δημοσιεύεται στο περιοδικό "ΚΛΙΚ", δείχνει πως η προσπάθεια συνεχίζεται και εντείνεται.

***

Από τα παραπάνω, γίνεται φανερή η πλήρης πρόσδεση της μεγαλύτερης μερίδας του Τύπου στο άρμα της εκάστοτε εξουσίας, αλλά και η ταύτιση συμφερόντων και απόψεων από ΜΜΕ που θεωρούνται από κάποιους αφελείς σαν "ανεξάρτητα", "ακομμάτιστα" ή και "αντιπολιτευόμενα".

Αυτή η στάση δεν είναι καθόλου τυχαία. Βασική αιτία της είναι η άλωση της πλειοψηφίας των ΜΜΕ από εφοπλιστές, μεγαλοεργολάβους και άλλους κεφαλαιοκράτες, οι οποίοι τα χρησιμοποιούν για να πιέζουν καταστάσεις και να αυξάνουν τα κέρδη τους, εμπορευόμενοι την παρουσίαση των ειδήσεων.Ενας δεύτερος λόγος είναι η οικονομική δυσπραγία κάποιων ΜΜΕ ή τα μεγάλα ποσά που αυτά θα έπρεπε να καταβάλλουν στο δημόσιο ή στα ασφαλιστικά ταμεία. Αυτά τα ποσά παρακρατούνται από τους ιδιοκτήτες των ΜΜΕ, χάρη σε ευνοϊκές ρυθμίσεις που έκαναν γι' αυτούς όλες οι κυβερνήσεις από το 1990 μέχρι σήμερα και που λειτουργούν σαν "δαμόκλειος σπάθη", ενταφιάζοντας ακόμα και τα τελευταία ψήγματα αντίστασης όποιων θα τολμούσαν να αντιταχθούν στην εξουσία.

Αλλος λόγος είναι η διαπλοκή πολλών πολιτικών ακόμα και ολόκληρων κομμάτων - και πρωταρχικά της κυβέρνησης - με διάφορα ΜΜΕ, τα οποία τους εξασφαλίζουν προβολή, άρα και την προοπτική εκλογής τους, με αντάλλαγμα ευνοϊκές ρυθμίσεις και για τα ίδια τα ΜΜΕ, αλλά και για τις επιχειρηματικές δραστηριότητες των ιδιοκτητών τους.Οπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, κανείς πολιτικάντης δε θα ρισκάρει να χάσει αυτό το όπλο. Αυτό φάνηκε πεντακάθαρα, όταν πριν λίγο καιρό το ΕΡΣ τιμώρησε τον ΑΝΤ-1, επειδή μια εκπομπή του, το "Κεντρί", προκάλεσε τη δημόσια διαπόμπευση και, τελικά, το θάνατο ενός ανθρώπου στο Αίγιο. Τότε όλα τα πολιτικά κόμματα, εκτός του ΚΚΕ, και οι διάφοροι "μαϊντανοί" υπερασπίστηκαν την αθλιότητα, διαρρηγνύοντας τα ιμάτιά τους για την "ελευθερία του Τύπου", εξοφλώντας, έτσι, κάποια γραμμάτια που όφειλαν στον κ. Κυριακού.

***

Από τα παραπάνω φαίνεται, όχι μόνο η μεγάλη απουσία δημοκρατίας, αλλά και η αντιδραστικοποίηση, που εντείνεται σ' ό,τι υπάρχει για την ενημέρωση των πολιτών. Οταν μια χούφτα επιχειρηματιών κατέχει τα περισσότερα από τα μεγάλα ΜΜΕ και με βάση τις τελευταίες εξελίξεις επιδιώκει να αποκτήσει το 100% του Τύπου, όταν αυτή η ομάδα θεωρεί είδηση μόνο ό,τι εξυπηρετεί τα συμφέροντά της και προωθεί τους πολιτικούς που μπορεί να ελέγξει, όταν κάθε τι που την ενοχλεί λοιδορείται και εκχυδαϊζεται, τότε η "αντικειμενική ενημέρωση" αποτελεί απλώς σχήμα λόγου.

Σήμερα είναι πια φανερό ότι τα ΜΜΕ έχουν εκτροχιαστεί από την αποστολή τους, που θεωρείται ότι είναι η σφαιρική πληροφόρηση του πολίτη, ώστε αυτός να μπορεί να κρίνει και να επιλέγει ελεύθερα. Σήμερα, τα ΜΜΕ υποβάλλουν και επιβάλλουν τον τρόπο που θα ζει, θα σκέφτεται και θα δημιουργεί ο λαός. Είναι δηλαδή το μακρύ χέρι της εξουσίας για την επιβολή της πάνω στο λαό, μέσω του εκμαυλισμού συνειδήσεων.

Πολλοί αντιλαμβάνονται την κατάσταση, αλλά δηλώνουν αδύναμοι να την αναχαιτίσουν. Κάποιοι άλλοι μιλούν υποκριτικά για ανάγκη "αυτοκάθαρσης" και "αυτοπροστασίας του Τύπου" από "ακραία φαινόμενα", τα οποία, όπως γίνεται αντιληπτό, δεν αποτελούν πια την εξαίρεση, αλλά τον κανόνα.

Κανείς, όμως, από αυτούς δεν τολμά να πει ανοιχτά πως η μεγάλη πλειοψηφία του Τύπου και των "λειτουργών" του είναι ταξικά προσανατολισμένη υπέρ της κυριαρχίας των λίγων πάνω στους πολλούς, υπέρ της ασυδοσίας των κεφαλαιοκρατών - ιδιοκτητών των ΜΜΕ, αντίθετη σε κάθε λαϊκή αντίδραση και ενέργεια, που θα έθετε σε κίνδυνο αυτή την κυριαρχία. Οτι τα ΜΜΕ είναι από τα βασικότερα εργαλεία της προώθησης των συμφερόντων του μεγάλου κεφαλαίου και βασικά όπλα για τη διαιώνιση της κυρίαρχης ιδεολογίας.

***

Ετσι, το μέτωπο πάλης που θα διεκδικεί δημοκρατία και πολιτισμό στην πληροφόρηση δεν είναι ένα ζήτημα που αφορά τους λίγους "γνωρίζοντες", οι οποίοι ασχολούνται μ' αυτήν. Αφορά το σύνολο του λαού, ο οποίος πρέπει να κάνει δική του υπόθεση την οικοδόμησή του, θέτοντας και υπερασπιζόμενος τους κανόνες λειτουργίας του. Γιατί, σε τελευταία ανάλυση, το θέμα του Τύπου και της πληροφόρησης αποτελεί ένα από τα πρωταρχικά ζητήματα δημοκρατίας μιας κοινωνίας, που, για να έχει ενεργά δρώντες πολίτες, πρέπει να τους εξασφαλίζει το δικαίωμα στη σφαιρική και αντικειμενική ενημέρωση.

Π. Ζ.

Γίνεται φανερή η πλήρης πρόσδεση της μεγαλύτερης μερίδας του Τύπου στο άρμα της εκάστοτε εξουσίας, αλλά και η ταύτιση συμφερόντων και απόψεων από ΜΜΕ, που θεωρούνται από κάποιους αφελείς ως "ανεξάρτητα", "ακομμάτιστα" ή και "αντιπολιτευόμενα"