Με αφορμή τις πληροφορίες που θέλουν την ελληνική κυβέρνηση να έχει ζητήσει την ενεργοποίηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, καθώς και όσα δημοσιοποιούνται σχετικά με σχέδια έκτακτης ανάγκης, είναι χρήσιμο να δούμε ορισμένα στοιχεία που σχετίζονται με τέτοιους μηχανισμούς και σχεδιασμούς. Κατ' αρχήν, η επιλογή του όρου «Πολιτική Προστασία» χρησιμοποιείται ευρέως, παράλληλα όμως και με το ίδιο περιεχόμενο δράσης μπορούμε να συναντήσουμε τους όρους «Διαχείριση Εκτακτης Ανάγκης» ή «Σχεδιασμός Καταστροφής». Δυνάμεις Πολιτικής Προστασίας είναι: Οι κρατικές αρχές και υπηρεσίες, τα νομικά πρόσωπα Δημόσιου και Ιδιωτικού Δικαίου, οι φορείς της Τοπικής Διοίκησης (Περιφέρειες και Δήμοι) οι κάθε μορφής δημόσιες, δημοτικές, κοινοτικές και ιδιωτικές επιχειρήσεις, τα ιδρύματα. Πρόκειται για ευρύ πλέγμα μηχανισμών του αστικού κράτους. Ο προσανατολισμός και το περιεχόμενο υλοποίησης των πολιτικών του μηχανισμού της Πολιτικής Προστασίας, παρά τη φαινομενική ουδετερότητα και την «ευεργετική» επίδραση των δράσεών του, δεν μπορεί να είναι ξεκομμένος και διαφορετικός από τον προσανατολισμό και το περιεχόμενο των μηχανισμών του αστικού κράτους. Δεν μπορεί πάρα να είναι ενταγμένος σε συμφωνίες ιμπεριαλιστικών ενώσεων και των κατασταλτικών μηχανισμών τους, να αξιοποιείται ως εργαλείο στο πλαίσιο διαφόρων ειδών παρεμβάσεων και επεμβάσεων αυτών των ενώσεων αξιοποιώντας φυσικές καταστροφές, τη λεγόμενη ανθρωπιστική κρίση, πολέμους, τρομοκρατικές ενέργειες κ.λπ. Αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της στρατηγικής της λεγόμενης «Εσωτερικής και Εξωτερικής ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ενωσης». Εξ ου και όσα αναφέρονται το τελευταίο διάστημα παραπέμπουν στην προστασία εντός των συνόρων της ΕΕ. Ετσι, σήμερα προκρίνεται η αξιοποίηση αυτών των μηχανισμών στη διαχείριση του Προσφυγικού, με κριτήριο τα συμφέροντα των αστικών τάξεων των κρατών - μελών.

Οι κυβερνήσεις των κρατών - μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης εδώ και δεκαετίες έχουν ορίσει ένα κοινό πλαίσιο αρχών και κανόνων στον τομέα της Πολιτικής Αμυνας. Πρόθεσή τους η ανάπτυξη πολιτικών και πρακτικών μέτρων που δήθεν θα εξυπηρετούσαν την «προστασία» του Ευρωπαίου πολίτη και θα έκαναν ένα ακόμη βήμα στην προσπάθεια συντονισμού. Στην κατεύθυνση αυτή, το 1987 ενισχύθηκε και διευρύνθηκε η κοινοτική συνεργασία στον τομέα της Πολιτικής Αμυνας. Με ψήφισμά του το Συμβούλιο των αντιπροσώπων των κρατών - μελών το 1989 αναφέρεται στην αναγκαιότητα για «πιο συντονισμένη διαχείριση των καταστάσεων κρίσεως, προκήρυξη δωδεκάμηνης εκστρατείας (Μάιος 1990 - Απρίλιος 1991) για πληροφόρηση και εκπαίδευση του κοινού στον τομέα της πολιτικής άμυνας, και αποφασίζει την κατάρτιση μελέτης για όλα τα μέτρα άμυνας για την αντιμετώπιση πυρκαγιών και καταστροφών».Οι προσπάθειες για την ενίσχυση από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα των «κοινοτικών προγραμμάτων στον τομέα της Πολιτικής Αμυνας με πρόθεση την ολοένα και μεγαλύτερη συμβολή της στη χρήση και ενσωμάτωση τόσο των υλικών δυνάμεων όσο και του ανθρώπινου δυναμικού των χωρών - μελών»εμπλουτίζονται διαρκώς. Το 1997, συμφωνήθηκε το πρώτο κοινοτικό πρόγραμμα δράσης στον τομέα της Πολιτικής Προστασίας. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, με νεότερες αποφάσεις του, προσπαθεί και πάλι να δώσει νέα ώθηση στη δράση της Πολιτικής Αμυνας, παράλληλα με τον νεοσύστατο - από το 2002 - μηχανισμό της Πολιτικής Προστασίας. Θέσπισε κοινοτικό πρόγραμμα δράσης στον τομέα της Πολιτικής Αμυνας για την περίοδο από το Γενάρη 2000 μέχρι το Δεκέμβρη του 2004. Σκοπός του προγράμματος αυτού είναι να στηρίζει και να συμπληρώνει τις προσπάθειες που καταβάλλουν τα κράτη - μέλη σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, για την προστασία των προσώπων, των περιουσιών και, με τον τρόπο αυτό, του περιβάλλοντος, σε περίπτωση φυσικής ή τεχνολογικής καταστροφής.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Σεπτέμβρη του 2000, πρότεινε έναν μηχανισμό για τη διευκόλυνση της ενισχυμένης συνεργασίας στις επεμβάσεις βοήθειας Πολιτικής Προστασίας. Ο μηχανισμός αυτός εγκρίθηκε από το Συμβούλιο και τέθηκε σε ισχύ το 2002. Με την απόφαση αυτή δρομολογούνται διαδικασίες στην ΕΕ και γίνεται το πρώτο βήμα για την ουσιαστική αναβάθμιση και ενίσχυση των δομών της Πολιτικής Προστασίας, προτείνοντας έναν ενισχυμένο Κοινοτικό Μηχανισμό του ενιαίου πλέον μηχανισμού της Πολιτικής Προστασίας. Το 2002 η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ προχώρησε στην αναβάθμιση των δομών, των μέσων και του δυναμικού της Πολιτικής Προστασίας, εναρμονίζοντας το πλαίσιο δράσης με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Επιτροπής, με την ψήφιση του Ν. 3013/2002. Με το νόμο αυτό, όπως αναφέρεται σε έγγραφη απάντηση, του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη «δεν προβλέπεται εμπλοκή των οργανικών μονάδων Παλλαϊκής Αμυνας (Π.ΑΜ) και Πολιτικής Σχεδίασης Εκτακτων Αναγκών (ΠΣΕΑ) που λειτουργούν στα Υπουργεία, για την επίλυση προβλημάτων που συνδέονται με την ΠΠ της χώρας, καθώς και για την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών που ενδέχεται να προκληθούν από την εκδήλωση φυσικών, τεχνολογικών και λοιπών καταστροφών». Μια σειρά από αποφάσεις έχουν ως στόχο το διαρκώς αυξανόμενο επίπεδο ετοιμότητας και δράσης της ΠΠ, την αξιοποίηση εμπειριών, από τις μέχρι τότε επεμβάσεις καθώς και την αντιμετώπιση του εντεινόμενου ανταγωνισμού από τις άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις.

Ενδιαφέρον, πάντως, έχουν και ορισμένα στοιχεία σχετικά με το ΝΑΤΟ και την Πολιτική Προστασία. Το 1951, το ΝΑΤΟ ίδρυσε την Επιτροπή Πολιτικής Αμυνας και οι νομοθεσίες των χωρών - μελών εναρμονίστηκαν στις ΝΑΤΟικές απαιτήσεις. Το 1995, μετά τις ανατροπές στις σοσιαλιστικές χώρες, γράφουν στα ντοκουμέντα τους: «Οι κίνδυνοι και οι εξωτερικές απειλές για την εθνική ασφάλεια ενός κράτους δεν είναι μόνο στρατιωτικής φύσης. Δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με στρατιωτικά μέσα και χρειάζεται συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων και χρήση όλου του "οπλοστασίου" που έχει στη διάθεσή του ένα κράτος. Επίσης απαραίτητη είναι η διεθνής συνεργασία, λόγω της διεθνικής φύσης πολλών προβλημάτων. Ιδιαίτερα σημαντικός αναδεικνύεται και ο ρόλος των μη - κρατικών οντοτήτων, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται ακόμη περισσότερο η όποια κατηγοριοποίηση, αλλά και η διαχείριση των αναφυόμενων κρίσεων και συγκρούσεων». Χωρίς να αλλοιώνονται τα ιμπεριαλιστικά χαρακτηριστικά του ΝΑΤΟικού οργανισμού, η Επιτροπή Πολιτικής Αμυνας μετονομάστηκε το 1995 σε Επιτροπή Πολιτικής Προστασίας. Κατά τακτά χρονικά διαστήματα, τα στρατιωτικά επιτελεία του ΝΑΤΟ και της ΕΕ συνεδριάζουν στο πλαίσιο βελτίωσης των υφιστάμενων επιχειρησιακών δυνατοτήτων τους, τόσο με τα Γενικά Επιτελεία Εθνικής Αμυνας των χωρών - μελών του ΝΑΤΟ όσο και με τη Στρατιωτική Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε επίπεδο αρχηγών ΓΕΕΘΑ. Για την Ελλάδα, το ΓΕΕΘΑ είναι ο εξουσιοδοτημένος φορέας για το συντονισμό των διαδικασιών και των ενεργειών όλων των εμπλεκόμενων φορέων που παρακολουθούν την Επιτροπή. Στις εργασίες της Επιτροπής Πολιτικής Προστασίας συμμετέχει από το 2006 ενεργά και η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, συνεργαζόμενη στενά με τα άλλα κράτη - μέλη του ΝΑΤΟ.