Σε περισσότερα μέτωπα, από ό,τι στη διάρκεια της εισβολής, πολεμούν ταυτόχρονα οι κατοχικές δυνάμεις, λίγο πριν συμπληρωθεί ένας χρόνος από την επίσημη κήρυξη της λήξης του πολέμου στο Ιράκ. Η κατάσταση είναι έκρυθμη από το βορρά μέχρι το νότο. Σουνιτικές και σιιτικές πόλεις συγκρούονται σύσσωμες με τα κατοχικά στρατεύματα, αναγκάζοντάς τα σε υποχωρήσεις ή και αποχωρήσεις, παρά την αδιαμφισβήτητη εξοπλιστική υπεροχή τους. Ακόμη και στις κουρδικές πόλεις, τα πνεύματα είναι εξαιρετικά τεταμένα, καθώς κατοχικοί στρατιώτες αντιμετώπισαν με αληθινά πυρά διαδηλώσεις συμπαράστασης στους εξεγερμένους. Σχεδόν ώρα με την ώρα, στο Ιράκ διαμορφώνονται νέα δεδομένα, ενώ η κατοχική διοίκηση καταβάλλει απέλπιδες προσπάθειες να πείσει, προφανώς και τους επιτελείς και τους συνεργάτες της, ότι «ελέγχει» την κατάσταση.

Τα γεγονότα έλαβαν κατακλυσμιαία μορφή, τις τελευταίες ημέρες. Μετά το θάνατο από αντάρτικα πυρά στη Φαλούτζα 4 μισθοφόρων της αμερικανικής ιδιωτικής εταιρίας παροχής ασφαλείας «Blackwater» και την κακοποίηση των πτωμάτων τους, η κατοχική διοίκηση ανέβασε τους τόνους προς όλες τις κατευθύνσεις. Εκτός από τα αντίποινα που προανήγγειλε για το «σουνιτικό τρίγωνο», ο Πολ Μπρέμερ αποφάσισε να ανοίξει μέτωπο και με τους σιίτες, προχωρώντας στην απαγόρευση της κυκλοφορίας της εφημερίδας του σιίτη ηγέτη Μούκταντα Σαντρ. Παρά τις διαδηλώσεις που ακολούθησαν, ο Μπρέμερ απτόητος συνέλαβε στενό συνεργάτη του νεαρού ηγέτη και έδωσε εντολή να αντιμετωπιστούν με αληθινά πυρά όσοι διαμαρτυρήθηκαν. Η σπίθα που χρειαζόταν για να πάρει φωτιά η σιιτική πυριτιδαποθήκη είχε ριχτεί.

Από πόλη σε πόλη, οπαδοί του Σαντρ μαζί με χιλιάδες απλούς πολίτες κατέκλυσαν τους δρόμους συγκρουόμενοι με τους κατακτητές. Ο βαρύς απολογισμός, τα πρώτα 24ωρα, ενέτεινε ακόμη περισσότερο την οργή. Αντίθετα με τους ισχυρισμούς «ειδικών» και κατοχικής διοίκησης ότι υποβόσκει κίνδυνος εμφυλίου στο Ιράκ, σιίτες και σουνίτες στάθηκαν με ανακοινώσεις ο ένας στο πλευρό του άλλου στη μάχη κατά της κατοχής. Μάλιστα, στη Βαγδάτη, ενώθηκαν και στην πράξη, όταν σιίτες της συνοικίας Σαντρ Σίτι μετέβησαν σε σουνιτική γειτονιά για να συμμετάσχουν σε συγκρούσεις με αμερικανικές δυνάμεις, ενώ σουνίτες μετέβησαν στη Σαντρ Σίτι για θρηνήσουν νεκρούς σιίτες.

Η ανακοίνωση της κατοχικής διοίκησης περί εντάλματος σύλληψης του Σαντρ ενίσχυσε το κύρος του απέναντι στον αδιαμφισβήτητο θρησκευτικό ηγέτη των Ιρακινών σιιτών, Μεγάλο Αγιατολάχ αλ Σιστάνι, που έχει επιδείξει μεγαλύτερη διαλλακτικότητα απέναντι στον κατακτητή. Ο Μεγάλος Αγιατολάχ, γνωρίζοντας ότι για τον Σαντρ, εκτός από τον κατακτητή, στόχος είναι και ο δικός του θώκος, τήρησε εξισορροπητική στάση. Απηύθυνε έκκληση για αποφυγή της αιματοχυσίας, αλλά χαρακτήρισε νόμιμα τα αιτήματα των εξεγερμένων, τονίζοντας ότι η ευθύνη βαραίνει τις δυνάμεις κατοχής, που πρέπει να αποχωρήσουν.

Η σιιτική ηγεσία μοιάζει να είναι η τελευταία που εισέρχεται στον αντικατοχικό «χορό», έστω και με αυτές τις σιβυλλικές δηλώσεις του Σιστάνι, που αν μη τι άλλο προοιωνίζονται ακόμη χειρότερες ημέρες για τους κατακτητές. Λίγα 24ωρα πριν, την 1^η Απρίλη, δημοσιευόταν στην αραβόφωνη εφημερίδα του Λονδίνου «αλ Κουντς αλ Αράμπι» διακήρυξη με την υπογραφή «Ενωτικό Πατριωτικό Συμβούλιο για την Ιρακινή Αντίσταση». Σε αυτήν αναφερόταν ξεκάθαρα ότι μετά από 10 μήνες διαβουλεύσεων, «τάγματα μουτζαχεντίν από μπααθιστές αγωνιστές, άνδρες των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων εθνικής ασφαλείας, τίμιοι φύλαρχοι, αγωνιστές θρησκευτικοί ηγέτες και άλλες ισλαμικές δυνάμεις, καθώς και χιλιάδες Ιρακινοί πατριώτες αποφάσισαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους σε ένα οργανωτικό πλαίσιο που θα ηγηθεί θαρραλέας αντίστασης στην κατοχή».

Στη διακήρυξη εκτίθεται ένα πρώτο πολιτικό πρόγραμμα του Συμβουλίου, το οποίο προβλέπει σύσταση μεταβατικής δίχρονης κυβέρνησης μετά την άρση του κατοχικού ζυγού, διενέργεια ελεύθερων εκλογών, εκλογή προέδρου και αντιπροέδρου της Δημοκρατίας, εκπόνηση Συντάγματος. Επίσης αναφέρονται επιγραμματικά ακόμη και προτάσεις για τους τρόπους εκλογής των σωμάτων, τις αρμοδιότητές τους, αλλά και τις πρόνοιες που θα συμπεριλαμβάνει το νέο Σύνταγμα.

Σχολιάζοντας τη διακήρυξη, αναλυτές υποστήριζαν ότι σίγουρα πρόκειται για μια, αρκετά επιτυχημένη, προσπάθεια συντονισμού στρατιωτικής και πολιτικής δράσης των αντάρτικων ομάδων που δρουν στο Ιράκ με διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες. Επισήμαιναν, βέβαια, ότι το πολιτικό κοσμικό πλαίσιο που θέτει, αφήνει εκτός τους σιίτες, με δεδομένες τις απόψεις περί ισλαμικού κράτους της ηγεσίας τους, αν και αυτό δεν προδιαθέτει για κάτι τετελεσμένο ούτε αποκλείει το στρατιωτικό συντονισμό. Την ενίσχυση της αντίστασης διακήρυττε στην επέτειο της συμπλήρωσης ενός χρόνου από την εισβολή και η Ιρακινή Πατριωτική Συμμαχία, μια ακόμη οργάνωση που έχει ταχθεί κατά της κατοχής, διά στόματος του εκπροσώπου της, Σάμι Αλάα, που μίλησε σε διαδήλωση στη Ρώμη.

Αρκετό καιρό πριν, αναλυτές συντηρητικών αμερικανικών Ινστιτούτων, όπως το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών της Ουάσιγκτον, προειδοποιούσαν ότι όσο η σιιτική ιρακινή πλειοψηφία δεν εμπλέκεται σε συγκρούσεις και επιδίδεται μόνο σε λεκτικά ραπίσματα κατά της κατοχής, υπάρχει ελπίδα ο Μπρέμερ και οι συνεργάτες του να ελέγξουν την κατεχόμενη χώρα. Οι συμβουλές τους, όμως, φαίνεται να έμειναν στα αζήτητα. Η κατοχική διοίκηση, κατά πολλούς, έδωσε στους, ήδη, αγανακτισμένους Ιρακινούς την αφορμή που θα τους οδηγούσε στην ανοιχτή ρήξη. Για ποιο λόγο όμως;

Ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι η αντίδραση της κατοχικής διοίκησης ήταν μεθοδευμένη και ελάχιστα είχε να κάνει με τον ίδιο το Σαντρ. Ο σύμβουλός της, Λάρι Ντάιμοντ, υποστηρίζει ότι ενόψει της μεταβίβασης της εξουσίας, στα τέλη Ιουνίου, θα πρέπει να «σβηστούν από το χάρτη όλες οι ένοπλες ομάδες για να αποφευχθεί η πιθανότητα εμφυλίου». Σύμφωνα με αυτήν την άποψη, η πρόκληση ενός σχεδόν ολοκληρωτικού πολέμου θα βοηθήσει, σταδιακά, στο πλήρες «ξεκαθάρισμα» της χώρας από κάθε είδους εστία αντίστασης, πνίγοντας στο αίμα τον οποιονδήποτε τολμήσει να σηκώσει κεφάλι στην κατοχή, έτσι ώστε να μην υπάρχει καμία αμφιβολία για το «ποιος κάνει κουμάντο» ακόμη και μετά την τυπική της απόσυρση από το προσκήνιο στα τέλη Ιουνίου.

Υπάρχει, βέβαια, και μια άλλη άποψη, που υποστηρίζει ότι η κατοχική διοίκηση, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι τα πράγματα δεν οδεύουν κατ' ευχήν για τις βλέψεις της, αποφάσισε να συμβάλει στη δημιουργία χάους στο Ιράκ, έτσι ώστε να καθίσταται αναγκαία η παράταση της ζωής της ως έχει. Αλλωστε, τα, ούτως ή άλλως, αποδυναμωμένα ιρακινά «σώματα ασφαλείας» χάνουν την όποια αξιοπιστία είχαν συμμετέχοντας στις τωρινές επιχειρήσεις κατά συμπατριωτών τους. Ισως γι' αυτό πολλά μέλη τους επέλεξαν να φορέσουν κουκούλες και να χαθούν ανάμεσα στους άνδρες των κατοχικών δυνάμεων ή στους χιλιάδες μισθοφόρους, πρώην άνδρες μυστικών υπηρεσιών, βρετανικών, κυρίως, εταιριών, που έχουν, όπως φαίνεται, αναλάβει το «άχαρο» έργο να εγκαταλείπουν τελευταίοι τις θέσεις των κατοχικών δυνάμεων.

«Η ιστορία έχει δείξει ότι, μέχρι σήμερα, καμία κατοχική δύναμη δε νίκησε την εθνική αντίσταση της κατεχόμενης χώρας», τονίζουν αρθρογράφοι και αναλυτές σε όλο τον κόσμο, εκτιμώντας ότι η κατοχική διοίκηση δε θα βγει κερδισμένη από το αιματοκύλισμα που προκαλεί σήμερα. Μάλιστα, ο Αυστραλός Κρίστοφερ Λάιν καταφεύγει σε μια παλιά παροιμία: «"Οταν βρίσκεσαι σε μια μεγάλη τρύπα, σταμάτα να σκάβεις, και προσπάθησε να βρεις τρόπο να βγεις". Οσο συνεχίζεται η κατοχή, οι ΗΠΑ σκάβουν. Η αντίσταση δεν πρόκειται να σταματήσει, θα κλιμακωθεί. Αργά ή γρήγορα, τα πλεονεκτήματα μιας ολικής αποχώρησης θα είναι περισσότερα από μιας διαιώνισης της κατοχής, ακόμη και για τα συμφέροντα που υποτίθεται ότι αυτή υπερασπίζει. Οι λαοί, όταν εξεγείρονται ενωμένοι, δεν ηττώνται ποτέ».