«Πελατολόγιο» για τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης φαίνεται ότι επιχειρεί να ανοίξει η κυβέρνηση με τη λεγόμενη μεταρρύθμιση στην κοινωνική ασφάλιση και στην υγεία. Η υγεία από κοινωνικό αγαθό μετατρέπεται σε «ασφαλιστικό προϊόν». Ο ασφαλισμένος αντιμετωπίζεται ως «πολίτης - πελάτης» και το κράτος εγκαταλείπει την υποχρέωσή του - όπως προβλέπει το Σύνταγμα - να εξασφαλίζει ισότιμες υπηρεσίες υγείας και περιορίζεται πλέον στην εποπτεία.

Τα μηνύματα αυτά έδωσαν χτες -δεύτερη μέρα των εργασιών- από το βήμα του συνεδρίου του «Εκόνομιστ» η υφυπουργός ανάπτυξης Μ. Αποστολάκη, ο διοικητής του ΙΚΑ Μ. Νεκτάριος και ο Μ. Ματσαγγάνης, σύμβουλος του πρωθυπουργού.

Τη θεωρητική πλευρά του εγχειρήματος περιέγραψε ο Μ. Νεκτάριος που μίλησε για την «Κοινωνική και Ιδιωτική ασφάλιση υγείας». «Η παγκοσμιοποίηση των αγορών, είπε ο Μ. Νεκτάριος, και η αυξανόμενη πολυπλοκότητα της κοινωνίας δημιουργούν συνεχώς νέους κινδύνους, έτσι ώστε η ανάπτυξη των ασφαλιστικών μηχανισμών να ξεπερνά το ΑΕΠ. Το κέντρο βάρους των οικονομικών μεταφέρεται από τη βιομηχανία στις υπηρεσίες. Στον τομέα των υπηρεσιών, πρωταγωνιστικό ρόλο παίζουν οι χρηματοοικονομικές και ασφαλιστικές υπηρεσίες, οι οποίες έχουν αρχίσει να συγκλίνουν. Οι παραπάνω τάσεις συντίθενται σε μια "πολιτισμική μεταστροφή" που τοποθετεί τον πολίτη - πελάτη στο κέντρο της σκηνής. Ο πελατοκεντρικός προσανατολισμός προϋποθέτει πολίτες που είναι περισσότερο οξυδερκείς και απαιτούν ποιότητα που αντιστοιχεί στο κόστος, προσαρμοστικότητα και -ει δυνατόν- εξατομίκευση των προσφερόμενων υπηρεσιών σε προσιτές τιμές».

Η «μετάφραση» αυτής της προσέγγισης είναι ότι ο καθένας καθίσταται υπεύθυνος για τη σύνταξή του και την απόκτηση υπηρεσιών υγείας και ότι το κράτος θα καλύψει ένα ελάχιστο επίπεδο, που θα έχει χαρακτήρα πρόνοιας. Αποκαλυπτική η επόμενη αποστροφή της ομιλίας του Μ. Νεκτάριου: «Ο κοινός παρονομαστής, των παραπάνω τάσεων είναι ένα "δίχτυ ασφαλείας" που δημιουργούν οι ασφαλιστικές καλύψεις της κοινωνικής και ιδιωτικής ασφάλισης και το οποίο στοχεύει στην προστασία της οικονομικής ευημερίας των σύγχρονων πολιτών». Τον ίδιο «κοινό παρονομαστή» ζητά και η λεγόμενη λέσχη των 45 πολυεθνικών της Ευρώπης.

Οσον αφορά τις συντάξεις, ο Μ. Νεκτάριος παρουσίασε μια παραλλαγή του λεγόμενου τριφασικού συστήματος:

• Μια Κύρια Σύνταξη, που θα παραμείνει στην ευθύνη του κράτους και θα λειτουργεί με βάση το διανεμητικό τρόπο χρηματοδότησης.
• Σύστημα Επικουρικών Συντάξεων, που θα νομοθετηθεί από την αρχή και θα βρίσκεται «κάτω από την αυστηρή εποπτεία του κράτους, αλλά θα επιτρέπει τη μεγαλύτερη διαχειριστική ανάμειξη των εργαζομένων και των εργοδοτών, οι οποίοι θα αναλάβουν την πλήρη χρηματοδότηση με πλήρη κεφαλαιοποίηση».
• Κατώτερη Σύνταξη «σε όσους δεν έχουν καθόλου ή έχουν ανεπαρκές ιστορικό αποδοχών, με χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό».
• Συμπληρωματικές Παροχές Ιδιωτικής Ασφάλισης με «κατάλληλα φορολογικά κίνητρα για τις μεσαίες και υψηλές εισοδηματικές ομάδες».

Αναφερόμενος στις Ασφαλίσεις Υγείας ο Μ. Νεκτάριος τις χαρακτήρισε σαν «μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις σε όλες τις αναπτυγμένες κοινωνίες». Τάχτηκε υπέρ της μετατροπής του ΕΣΥ σε Εθνικό Φορέα Υγείας, με ένα νέο οργανωτικό - λειτουργικό πλαίσιο για την «αποτελεσματικότερη λειτουργία των Πρωτοβάθμιων Μονάδων και της Δευτεροβάθμιας περίθαλψης», στην εξής κατεύθυνση: Εξασφάλιση των πηγών χρηματοδότησης, κατανομή των πόρων για την «αγορά» υπηρεσιών υγείας και τον έλεγχο της διαχείρισης των πόρων.

Δηλαδή μια δραστηριότητα σε επίπεδο προσφοράς και ζήτησης όπου κεντρικό ρόλο θα έχει αυτός που θα βρίσκεται στην κορυφή του Εθνικού Φορέα Υγείας, θέση για την οποία φαίνεται να προαλείφει τον εαυτό του ο Μ. Νεκτάριος.

Πανηγυρικό τόνο είχε η ομιλία της υφυπουργού Ανάπτυξης Μ. Αποστολάκη για το γεγονός ότι «2.000.000 συμπολίτες μας προσφεύγουν στην ιδιωτική ασφαλιστική αγορά, μέσω ατομικών ή ομαδικών συμβολαίων, για να καλύψουν ανάγκες που προέρχονται από κινδύνους της υγείας τους».

Η Μ. Αποστολάκη αντιμετώπισε την υγεία ως κοινό ασφαλιστικό προϊόν και επανέλαβε την πρόβλεψη του ΟΟΣΑ για «αναμονή αυξητικών τάσεων». Μάλιστα η υφυπουργός Ανάπτυξης τόνισε την ιδιαίτερη ευθύνη και υποχρέωση του κράτους να παίξει σωστά, έγκαιρα και αποτελεσματικά τον κοινωνικό του ρόλο ασκώντας την αρμόζουσα εποπτεία». Με αυτόν τον τρόπο, όπως είπε η Μ. Αποστολάκη, προστατεύεται «ικανοποιητικά ένας θεσμός που συμβάλει στη βελτίωση των συνθηκών παροχής υπηρεσιών υγείας και είναι βέβαιο ότι η προστασία του ασφαλισμένου πολίτη είναι ταυτόχρονα και προστασία της ασφαλιστικής πίστης».

Σύμφωνα με τα στοιχεία (Γενάρης του 2000) που έδωσε η Μ. Αποστολάκη ο κλάδος Ζωής των ασφαλιστικών εταιριών είχε συνολική παραγωγή πρωτασφαλίστρων 337,3 δισ. δραχμές, παρουσιάζοντας μια αύξηση 18% έναντι του 1999. Στον κλάδο Ζωής συμμετέχει με ποσοστό περίπου 50% η ασφάλιση για κάλυψη κινδύνων υγείας, όπως νοσοκομειακά, ατυχήματα και άλλοι κίνδυνοι. Το 35% των ασφαλίστρων του συγκεκριμένου κλάδου αφορά μόνο νοσοκομειακά προγράμματα.

Το 1997 η παραγωγή ασφαλίστρων του κλάδου Ζωής ήταν 283,3 δισ. δραχμές ή το 50,05% του συνόλου των ασφαλίστρων της ιδιωτικής ασφάλισης. Μέχρι το 1996, οι ασφαλίσεις ζωής και υγείας συμμετείχαν σε ποσοστό μικρότερο από 50% στη συνολική παραγωγή ασφαλίστρων. Ομως οι ασφάλειες ζωής - υγείας για πρώτη φορά το 1997 ξεπέρασαν το 50%. Η εξέλιξη αυτή δεν είναι άσχετη με τη θεσμοθέτηση των Δικτύων Πρωτοβάθμιας Φροντίδας στο δημόσιο τομέα με τον αντι-ΕΣΥ νόμο 2519/97.

Αποκαλυπτική ήταν και η ομιλία του Μ. Ματσαγγάνη, του συμβούλου του πρωθυπουργού. Η ιδιωτική ασφάλιση, όπως είπε, μπορεί να προσβλέπει στη δημόσια πολιτική για φθηνότερες υπηρεσίες από τα νοσοκομεία του ΕΣΥ. Ο σύμβουλος του πρωθυπουργού απέφυγε να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες για τις αλλαγές που σχεδιάζει η κυβέρνηση, ωστόσο στο κλείσιμο της ομιλίας του, τόνισε απευθυνόμενος προς το αποτελούμενο από πολλούς εκπροσώπους των ασφαλιστικών εταιριών ακροατήριο: «θα πούμε περισσότερα στο μέλλον».

Ετσι αποδεικνύεται «καραμέλα» η άποψη ότι η συνεργασία με τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες θα αποφέρει έσοδα στα νοσοκομεία. Απλώς η κυβέρνηση θα «κάνει πλάτες» στη μερίδα εκείνων των ασφαλιστικών εταιριών που δεν έχουν στη διάθεσή τους νοσοκομειακές μονάδες.

Οι ασφαλιστικές εταιρίες, όπως είπε, θα ήθελαν ένα δημόσιο σύστημα υγείας που θα προσέφερε τις υπηρεσίες υγείας φθηνότερα, ενώ τόνισε ότι η ιδιωτική ασφάλιση δε χαλαρώνει την πίεση που δέχεται το ΕΣΥ, αλλά χαλαρώνει την πίεση για τη βελτίωσή του.