Ματοβαμμένες οι πρώτες - κι όχι μόνον - Πρωτομαγιές του εργατικού κινήματος. Οι περισσότεροι γνωρίζουν για την πρώτη αιματηρή εργατική Πρωτομαγιά στο Σικάγο, το 1886.

Πόσοι, όμως, γνωρίζουν τη δεύτερη Πρωτομαγιά, όταν αιματοκύλησαν τους απεργούς υφαντουργούς στο Φουρμί της Βόρειας Γαλλίας το 1891; Πόσοι - και πόσες - ξέρουν ότι ανάμεσα στους εννέα νεκρούς και τους εβδομήντα τραυματίες, πρωταγωνιστούσαν νέες κοπέλες και παιδιά;

Ακριβώς ένα χρόνο πριν από τους τουφεκισμούς στο Φουρμί, οι εργατικές κινητοποιήσεις για την Πρωτομαγιά του 1890 είχαν τρομάξει τόσο την αστική τάξη, ώστε είχαν θέσει κυριολεκτικά το Παρίσι σε κατάσταση πολιορκίας. Ολόκληρα συντάγματα είχαν συγκεντρωθεί στην πρωτεύουσα. Πραγματική επιστράτευση!

Στο Φουρμί, ένα χρόνο μετά, είχε οργανωθεί εκ των προτέρων μια στρατιωτική επιχείρηση εναντίον των πιθανών απεργών. Ο δήμαρχος Ογκιστ Μπερνιέ και ο πρόεδρος της Ενωσης των Βιομηχάνων, Σαρλ Μπελέν, είχαν ανάμειξη στην παρουσία του στρατού. Από το πρωί, όταν οι εργάτες συγκεντρώθηκαν μπροστά στο υφαντουργείο «Το Απαράμιλλο», για να παρακινήσουν αυτούς που βρίσκονταν μέσα να ενωθούν μαζί τους στη διαδήλωση, μια ομάδα στρατιωτών υπό τις διαταγές ενός υπολοχαγού συνέλαβε πολλούς άντρες. Οταν οι γυναίκες τους και οι σύντροφοί τους διαμαρτυρήθηκαν, τους διαβεβαίωσαν ότι θα τους άφηναν ελεύθερους το μεσημέρι. Ψεύτικες υποσχέσεις! Η οργή των εργατών άρχισε να φουντώνει. Το απόγευμα, η οργή αυτή εκφράστηκε σε διαδήλωση...

«Ομως, γράφει ο Ροζέ Μπορντιέ σε άρθρο του με τίτλο "Πυροβολήστε, δεν είναι παρά εργάτες", η διαδήλωση αυτή δεν ήταν πυκνή και δεν έδειχνε ιδιαίτερα απειλητική - υπήρχαν μάλιστα και μερικές εκδηλώσεις χαράς. Και η χαρά όμως δεν είναι αποδεκτή. Πυρ!».

Να πώς περιγράφει ο ίδιος συγγραφέας τη συγκλονιστική σκηνή του φονικού στο βιβλίο «Η Μαύρη Βίβλος του Καπιταλισμού» (εκδόσεις «Λιβάνης»): «Μια εικοσάχρονη νεαρή κοπέλα, η Μαρί Μπολντό, βάδιζε επικεφαλής της πορείας, κρατώντας ένα κλαδί με λευκάνθεμα. Πυρ!

Καθώς οι σφαίρες τη βρήκαν στο πρόσωπο, τα μαλλιά της Μαρί κυριολεκτικά αποκολλήθηκαν από το κεφάλι της, τα μακριά πυρρόξανθα μαλλιά της πετούσαν στον αέρα μαζί με τα λευκάνθεμα κάτω από το όμορφο φως του ήλιου του Βορρά και - αντέχετε να ακούσετε αυτήν τη λεπτομέρεια; - τα μαλλιά της δε βρέθηκαν ποτέ. Το μόνο που βρέθηκε στη γωνιά του πεζοδρομίου ήταν κομμάτια από μυαλά και οστά...».

«Φτάνει! Φτάνει, θα πείτε εσείς με τις ευαίσθητες ψυχές, που γνωρίζετε τόσο καλά να προσεύχεστε για τη σωτηρία της ψυχής και για την άνοδο του Χρηματιστηρίου. Φτάνει! Μα τι νομίζετε! Αυτές οι λεπτομέρειες μάς προκαλούν την ίδια απέχθεια που προκαλούν και σ' εσάς. Ποιος, όμως, είναι υπεύθυνος γι' αυτές; Οι νεκροί ήταν εννιά»...

Ο ταγματάρχης Σαπίς, που έδωσε δυο φορές το παράγγελμα στους στρατιώτες να ανοίξουν πυρ, παρασημοφορήθηκε αργότερα από το στρατηγό Γκαλιφέ. Αυτός ήταν επικεφαλής των δυνάμεων που κατέστειλαν την Κομμούνα του Παρισιού.

Τα ονόματα των νεκρών της Πρωτομαγιάς είναι γραμμένα σε μια στήλη στο Φουρμί - και η Μαρί δεν ήταν η μόνη που δολοφονήθηκε: Ηταν οι: Λουίζ Ιμπλέ, είκοσι χρόνων, Σαρλ Λερουά, είκοσι ενός, Γκιστάβ Πέστιο, δεκάξι χρόνων, Εμίλ Σεγκό, τριάντα, Φελίσι Τονελιέ δεκαεφτά χρόνων, Μαρί Μπλοντό είκοσι, Εμιλ Κορνάιγ δέκα χρόνων, Ματί Ντιό δεκαεφτά και Κλεμπέρ Ζιλοτό δεκαεννέα χρόνων. Οταν τον χτύπησαν, κουνούσε πάνω από το κεφάλι του τη γαλλική σημαία... Και ο δεκάχρονος Εμίλ Κορνάιγ; Ο μικρός με το αδύναμο κορμάκι του, διάτρητο από σφαίρες, άφησε την τελευταία του πνοή μπροστά στο καφενείο «Χρυσό δαχτυλίδι», όπου προσπάθησε να βρει καταφύγιο...

Δεν ήταν ο μόνος ανήλικος μάρτυρας... Στη διάρκεια της αιματοβαμμένης εβδομάδας της Κομμούνας, το Μάη του 1871, όταν ο λαός είχε πια ηττηθεί, σε μερικές συνοικίες του Παρισιού γινόταν πραγματικό κυνήγι με θηράματα, όχι μόνο γυναίκες (τις διάσημες «Πυρπολήτριες», που άναβαν πυρκαγιές με πετρέλαιο), αλλά και παιδιά. Οι αστοί ήταν βέβαιοι ότι οι νέοι αυτοί γαβριάδες, ικανοί να χώνονται παντού, θ' άναβαν πολλές πυρκαγιές. Ηταν αυτά τα ίδια παιδιά, που στα δέκα και δώδεκα χρόνια τους εργάζονταν τη νύχτα, δούλευαν σε ορυχεία και σε εργοστάσια, ήταν αυτά που μαζί με το γυναικείο εργατικό δυναμικό συνέβαλαν στα κέρδη των βιομηχάνων (καθώς τόσο τα παιδιά, όσο και οι γυναίκες αμείβονταν με μικρότερους μισθούς).

Τώρα, μετά την πτώση της Κομμούνας, είχαν τεθεί σε διωγμό: Στο ίδιο άρθρο του Μπορντιέ διαβάζουμε ότι ο αντιδραστικός ιστορικός Ντόμπαν προσπάθησε μάταια στην οδό Ντε λα Πε να γλιτώσει από το θάνατο ένα πεντάχρονο κοριτσάκι! Ενας άλλος αυτόπτης μάρτυρας θα εξιστορούσε αργότερα ότι είχε δει να οδηγούν μερικά πάμφτωχα παιδάκια σ' ένα στρατώνα για να τα εκτελέσουν. Είχε προσέξει ότι ένα από αυτά, που έκλαιγε, φορούσε ξύλινα τσόκαρα χωρίς κάλτσες. Επειτα, οι βαριές πόρτες έκλεισαν. Και ενώ αυτός φώναζε στους στρατιώτες «είναι ντροπή να σκοτώνετε παιδιά!», κάποιοι καλοί αστοί που βρίσκονταν γύρω του άρχισαν να βρυχώνται: «Καλά κάνουν. Ας μας απαλλάξουν από τη σπορά του όχλου!».

(Κάπως έτσι θα πρέπει να έβλεπαν και οι χασάπηδες του Μπους τα παιδάκια στο Ιράκ και πιο πριν στη Γιουγκοσλαβία!)

Τα παιδιά των εργατών, αλλά και οι εργάτριες δεν ήταν τίποτα μπροστά στα κέρδη που έπρεπε να διασφαλιστούν. Το ίδιο ίσχυε παντού και πάντα - και βέβαια δε θα ήταν εξαίρεση οι Ελληνες κεφαλαιοκράτες: Ηδη, από τη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα, αναφέρονται τρεις εργάτριες νεκρές από σφαίρες σε εργατικά συλλαλητήρια. Η Μαρία Χουσιάδου (1924), η Βασιλική Γεωργαντέλλη (1926) και η Κωνσταντέλλη, επίσης καπνεργάτρια από το Αγρίνιο (1927). Ο φόνος της Βασιλικής Γεωργαντέλλη ήταν διπλός: Εγκυος, και στη φωτογραφία της κηδείας της φαίνεται ότι σύντομα περίμενε να γεννήσει...

Ετσι, με αγώνα και αίμα, κερδήθηκαν οι εργατικές νίκες. Ομως, οι κατακτήσεις αυτές παίρνονται σήμερα μία μία πίσω. Αν δε βάλουμε κι εμείς πλάτη και δεν αντισταθούμε, θα ξαναβρεθούμε εκεί απ' όπου ξεκίνησαν οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας...

Στην Ελλάδα, η πρώτη εργατική Πρωτομαγιά γιορτάστηκε το 1894. Ομως, μόνον ύστερα από την ίδρυση του ΚΚΕ, το 1918, η γιορτή πήρε μαζικό και επιβλητικό χαρακτήρα. Το 1924, ο τσαγκάρης Παρασκευαΐδης πέφτει - πρώτος νεκρός - στην εργατική συγκέντρωση από σφαίρα αστυνομικού μπροστά στο Εργατικό Κέντρο της Αθήνας, στην πλατεία Λουδοβίκου. Την Πρωτομαγιά του 1936 κηρύχτηκε γενική πανελλαδική απεργία. Στην Αθήνα συγκεντρώθηκαν 15.000 εργάτες των ενωτικών συνδικάτων, στην Αγία Ελεούσα. Στις 9 Μάη στη Θεσσαλονίκη χτυπάει η αστυνομία τους εργάτες και σκοτώνει είκοσι. Γνωστή είναι και η ματοβαμμένη Πρωτομαγιά του 1944, όπου οι Γερμανοί εκτέλεσαν στην Καισαριανή διακόσιους κομμουνιστές που πήραν από το Χαϊδάρι. Ανάμεσά τους και ο λεβέντης Ναπολέοντας Σουκατζίδης, που αρνήθηκε να σωθεί, όπως του πρότειναν οι ναζί, αν εκτελούσαν κάποιον άλλο στη θέση του. Λιγότερο γνωστό είναι ότι οι εκτελέσεις συνεχίστηκαν και τις επόμενες μέρες του φοβερού εκείνου Μάη: Οπως διαβάζουμε στα «Χρονικά» της Μέλπως Αξιώτη (εκδόσεις «Κέδρος»), στις 3 του Μάη, πήραν τις πέντε πρώτες γυναίκες για εκτέλεση: Φρόσω Χατζηδάκη 73 χρόνων, μαζί με την κόρη της Μαρία 35 χρόνων, Ντέρη 22 χρόνων, είχαν εκτελεστεί κι άλλα δύο αδέλφια της, Ανισίου 35 χρόνων είχε εκτελεστεί κι ο αρραβωνιαστικός της, ανάπηρος του αλβανικού πολέμου. Χωραφά, 45 χρόνων, είχε εκτελεστεί και ο άντρας της. Από τότε εκτέλεσαν κι άλλες, πολλές γυναίκες... Πόσες άγνωστες σελίδες από τις ελληνικές Πρωτομαγιές - και όχι μόνο! Κάποτε η ελληνική νεολαία χρειάζεται να τις διαβάσει...