Αγαπητές συντρόφισσες, αγαπητοί σύντροφοι,

Στην εποχή των ραγδαίων οικονομικοκοινωνικών και πολιτικών αλλαγών που ζούμε, το 19ο Συνέδριο του ΚΚΕ θα έχει ιστορική σημασία. Η παγκόσμια οικονομική κρίση, η καταστροφή των εργαζόμενων τάξεων, ο αποκλεισμός ολοένα και περισσότερων κοινωνικών στρωμάτων από την «πίτα» του παραγόμενου πλούτου, καθώς και η πολιτική άνοδος της ακροδεξιάς συνιστούν τις προκλήσεις του σήμερα, πάνω στις οποίες το συνέδριο θα κληθεί να δώσει λύσεις.

Βαρύ και καθοριστικής σημασίας το καθήκον και για την Κεντρική Επιτροπή και για όλους τους συνέδρους καθώς το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας θα πρέπει να υιοθετήσει εκείνες τις θέσεις που, αφ' ενός, θα το καταστήσουν στη συνείδηση του λαού ως την πρώτη επιλογή αντίστασης και, αφ' ετέρου, μέσω της δράσης του θα μπορέσει να βοηθήσει τον λαό να ξεπεράσει όλα τα φλέγοντα θέματα που τον ταλανίζουν. Ωστόσο, πολλές από τις θέσεις και στοιχεία στο νέο πρόγραμμα προς ψήφιση παγιδεύουν το Κόμμα σε λογικές και πρακτικές που το ζημιώνουν.

Κυριότερο λάθος, κατά τη γνώμη μου, είναι η υιοθέτηση της τακτικής της Λαϊκής Συμμαχίας χωρίς σκέψεις ή προτάσεις συνεργασίας με άλλες πολιτικές δυνάμεις. Η Λαϊκή Συμμαχία εμφανίζεται ως η κοινή δράση των ΠΑΜΕ, ΠΑΣΥ, ΠΑΣΕΒΕ, ΜΑΣ, ΟΓΕ. Ωστόσο, αυτές αποτελούν δημιουργία κομμουνιστών μέσα σε χώρους δουλειάς κτλ, και σε καμία περίπτωση δε φαίνεται να είναι πλατιές συνεργασίες βάσης. Συμμαχία των κομμουνιστών με τις ισχυρές επιρροές τους (πολλές φορές όχι οργανωμένοι κομμουνιστές) ούτε συμμαχία λογίζεται, αλλά ούτε βοηθάει στο δρόμο της μαζικοποίησης του αγώνα. Επίσης, γράφεται πως το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας θα επιδιώξει κοινή δράση με μικροαστικές αντιμονοπωλιακές δυνάμεις στα πλαίσια της Λαϊκής Συμμαχίας αλλά δε γίνεται μνεία για δυνατότητα συνεργασίας σε πολιτικό επίπεδο. Πολλές φορές το ΚΚΕ αρνήθηκε συνεργασία με άλλες δυνάμεις της αριστεράς καθώς χαρακτηρίστηκαν οπορτουνιστικές και μικροαστικές. Μα αν επιδιώκουμε κοινωνική συμμαχία με πληττόμενα μικροαστικά στρώματα, γιατί να μην επιδιώξουμε συμμαχία και με πολιτικούς εκφραστές τους; Επίσης εδώ θέλω να κάνω μια αναφορά στο χαρακτηρισμό οπορτουνιστές, με τον οποίο η Κεντρική Επιτροπή στις Θέσεις (παράγραφος 67) αναφέρεται στις υπόλοιπες δυνάμεις της αριστεράς. Υπάρχουν πολιτικές δυνάμεις οι οποίες έχουν μια διαφορετική αντίληψη για το σοσιαλισμό και για άλλα θέματα αλλά το να χαρακτηρίζονται όλες ως οπορτουνιστικές είναι ισοπεδωτικό.

Ακόμη θεωρώ πώς το Κόμμα δε δίνει πολύ μεγάλο βάρος στη δουλειά στους μετανάστες. Υπάρχει μία απλή αναφορά (παράγραφος 26) στο μεταναστευτικό και στη θεωρητική δουλειά του Κόμματος, ωστόσο θα ήταν θετική μια πρόταση δράσης για την πολιτική ενεργοποίηση των μεταναστών, καθώς στη σημερινή εποχή αποτελούν ένα αρκετά μεγάλο και σφόδρα πληττόμενο κομμάτι της εργατικής τάξης. Κατανοώ πως συντελούν και πολιτισμικοί λόγοι για τη μέχρι τώρα αδράνειά τους, όμως το ΚΚΕ θα δυνάμωνε πολύ την ταξική πάλη αν πετύχαινε την κινητοποίησή τους.

Τελευταία παρατήρηση όσον αφορά τις Θέσεις, είναι, η κατά την γνώμη μου, όχι τόσο ουσιαστική κριτική για τα καταστροφικά αποτελέσματα των τελευταίων εκλογών (παράγραφος 29). Το βάρος για τις ελλείψεις υποκειμενικού χαρακτήρα πέφτει στην ελλιπή προετοιμασία της Κεντρικής Επιτροπής, ενώ δεν κριτικάρεται καθόλου η πολιτική άρνησης συμμαχιών που απογοήτευσε τον κόσμο και η παρελκυστική επικοινωνιακή πολιτική. Θέλω να εστιάσω κυρίως στο δεύτερο, καθώς είναι ένας μείζων λόγος για την αδυναμία ισχυροποίησης του Κόμματος. Το Κόμμα μέσα σε αυτή την δύσκολη εποχή έχει τη μοναδική τόσο καλά επεξεργασμένη φιλολαϊκή πρόταση διακυβέρνησης ωστόσο δεν ξέρει να την προβάλει σωστά είτε την προβάλλει λάθος. Φρασεολογία, συνθηματολογία περασμένων εποχών κάθε άλλο παρά βοηθάει. Αν και έχουν γίνει θετικά βήματα, είναι αρκετά σοβαρό θέμα που πρέπει να τεθεί.

Αναφορικά με το πρόγραμμα, πρώτο σημαντικό λάθος, που θα μας κοστίσει, θεωρώ την απαλοιφή του ΑΑΔΜ και της δυνατότητας σχηματισμού αντιιμπεριαλιστικής κυβέρνησης. Σαν κίνηση φαίνεται πως έρχεται να δικαιολογήσει εκ των υστέρων την πολιτική του Κόμματος κατά τις τελευταίες εκλογές. Αυτή η πολιτική πάει χέρι χέρι με την καταστροφική επιλογή της πολιτικής άρνησης συμμαχιών. Και υπάρχει και η θετική και η αρνητική ιστορική πείρα που θα μας βοηθήσει σε περίπτωση αντιιμπεριαλιστικής κυβέρνησης να χαράξουμε τη σωστή πορεία. Σύγχρονο παράδειγμα είναι η σοσιαλδημοκρατική αλλά αντιιμπεριαλιστική κυβέρνηση του Τσάβες στη Βενεζουέλα, στην οποία συμμετέχουν και κομμουνιστές, η οποία έχει πετύχει αρκετά θετικά επιτεύγματα για το λαό. Στην Ελλάδα μία αντιιμπεριαλιστική κυβέρνηση με ηγεμονία του ΚΚΕ θα μπορούσε να πετύχει πολύ περισσότερα.

Ενα ακόμη αρνητικό στοιχείο, κατά την άποψή μου, αποτελεί η θέση στην παράγραφο 99 του προγράμματος, όπου παρουσιάζεται το Κομμουνιστικό Κόμμα ως καθοδηγητική δύναμη της κοινωνίας μετεπαναστατικά. Παρόλο που αυτή είναι η θέση των κλασικών, η ιστορική εμπειρία της Σοβιετικής Ενωσης και των σοσιαλιστικών χωρών της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης, έδειξε πώς η θεσμική κατοχύρωση μιας τέτοιας προνομιακής θέσης, οδηγεί στον πολιτικό εφησυχασμό (αφού το Κόμμα δεν έχει ουσιαστικά ανταγωνιστές), στην αποκοπή από την κοινωνία (δημιουργία νομενκλατούρας) και στην τοποθέτηση του εκάστοτε Κομμουνιστικού Κόμματος πάνω από την κοινωνία. Ενα Κομμουνιστικό Κόμμα στο σοσιαλισμό πρέπει να διεκδικεί συνεχώς την καθοδήγηση της κοινωνίας μέσω εκλογών ανταγωνιζόμενο την πρόταση άλλων πολιτικών δυνάμεων, έτσι ώστε να προσπαθεί συνεχώς για τον τελικό αντικειμενικό σκοπό του, που είναι ο Κομμουνισμός, χωρίς να βολεύεται στη θεσμική κατοχύρωσή του, πράγμα που εξάλλου είναι αντιδημοκρατικό και στο παρελθόν οδήγησε στη δημιουργία προνομιούχων στρωμάτων και στον ολοκληρωτισμό.

Αυτές είναι οι παρατηρήσεις μου. Παρ' όλα τα σημεία που διαφωνώ και κατά τη γνώμη μου θα παίξουν κομβικό ρόλο για την πορεία του Κόμματος, πιστεύω πως το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας θα δικαιώσει την ιστορική του θέση στην κοινωνία. Εύχομαι ολόψυχα καλό και εποικοδομητικό συνέδριο.

Αγαπητοί σύντροφοι,

Η βαθιά οικονομική κρίση που περνά η χώρα μας και η αντίδραση της άρχουσας τάξης να υπερασπίσει τα συμφέροντά της, έδειξε και τις αδυναμίες του Κόμματος να ανταποκριθεί στο μέγεθος των απαιτήσεων.

Είναι σωστή κατ' αρχάς η θέση που απορρίπτει την όποια λογική των σταδίων και της συμμετοχής σε κυβερνήσεις, ουσιαστικά, αστικής διαχείρισης.

Αυτό δεν πρέπει να οδηγεί, όπως συμβαίνει με τις Θέσεις της ΚΕ, σε ανακάτεμα της τακτικής με τη στρατηγική.

Οσο κι αν το ΠΑΜΕ ή η ΠΑΣΕΒΕ και η ΠΑΣΥ δηλώνουν ότι είναι μέτωπα, μέσα από τις διακηρύξεις τους και όχι μόνο, προβάλλονται οι αποφάσεις του Κόμματος για λαϊκή εξουσία - λαϊκή οικονομία.

Ουσιαστικά, ζητάμε από τον κάθε εργαζόμενο να δεχτεί εκ των προτέρων την πολιτική του Κόμματος και δεν πρέπει να εθελοτυφλούμε στο ότι το ΠΑΜΕ, μετά από τόσα χρόνια έντονης δράσης, συσπειρώνει ουσιαστικά τις κομματικές δυνάμεις (οργανωμένες και μη). Στην ίδια λογική, είναι και η λαϊκή συμμαχία.

Αυτό δε βοηθά στην ανάπτυξη του κοινωνικοπολιτικού μετώπου, δηλαδή η ίδια η συγκρότηση της λαϊκής συμμαχίας αυτοϋπονομεύεται. Για να φθάσει η λαϊκή συμμαχία που θα έχει αντικαπιταλιστικό χαρακτήρα, να ισχυροποιηθεί και να συσπειρώσει την πλειοψηφία της εργατικής τάξης και του λαού, πρέπει να τη διευκολύνει η τακτική και όχι να την καταπίνει η στρατηγική.

Η λαϊκή συμμαχία στη διαδικασία συγκέντρωσης δυνάμεων πρέπει να έχει αντιμονοπωλιακά και αντιιμπεριαλιστικά χαρακτηριστικά, που σημαίνει:

- Πάλη για αποδέσμευση από την ΕΕ

- Αρνηση και μονομερή διαγραφή του χρέους

- Ακύρωση δανειακών συμβάσεων και υποχρεώσεων απέναντι στην τρόικα (ΕΕ, ΕΚΤ, ΔΝΤ)

- Αμεση απεμπλοκή από πολεμικές συγκρούσεις, συμμετοχές, στρατιωτικές συμφωνίες (π.χ. Ισραήλ)

- Κλείσιμο των ξένων βάσεων

- Αποχώρηση από το ΝΑΤΟ

- Σύναψη συμφωνιών που θα έχουν σαν γνώμονα το συμφέρον της χώρας, του εργαζόμενου λαού

Στόχο:

Το πέρασμα της πολιτικής εξουσίας στα χέρια της εργατικής τάξης και των συμμάχων της που θα αποτελεί εγγύηση για την προώθηση της πολιτικής του Κόμματος που θα έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη των εργαζομένων μέσα στην ίδια τη ζωή.

Το αν θα προχωρήσει γρήγορα προς σοσιαλισμό εξαρτάται από τους παγκόσμιους συσχετισμούς, αφού και ο σοσιαλισμός έχει διεθνή χαρακτήρα. Αλλωστε, όταν ο Λένιν εφάρμοσε την ΝΕΠ οικοδομούσε σοσιαλισμό; Οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις στην Κούβα συνιστούν σοσιαλιστικά μέτρα;

Αυτό που μετρά πρώτα και κύρια είναι να κατέχει την πολιτική εξουσία η εργατική τάξη με τους συμμάχους της και οι κομμουνιστές να είναι πρωτοπόροι σ' αυτήν τη διαδικασία.

Αλλος παράγοντας για τη συγκρότηση της λαϊκής συμμαχίας είναι η ενότητα των εργαζομένων και σ' αυτό η πρακτική του Κόμματος δε βοηθά. Στο συνδικαλιστικό κίνημα το κόμμα θεωρεί ταξικές δυνάμεις μόνο όσους εντάσσονται στο ΠΑΜΕ. Υπάρχουν, όμως, ταξικές δυνάμεις συνεπείς ή έστω ασυνεπείς έξω από το ΠΑΜΕ, που πρέπει να συναντηθούμε και όχι να αντιμετωπίζονται ανταγωνιστικά. Οπως υπάρχουν και δυνάμεις μέσα στο ΠΑΜΕ που δεν είναι ταξικά ξεκάθαρες όπως π.χ. οι οικοδόμοι όπου συνυπάρχουν όλοι (εργατοτεχνίτες, αυτοαπασχολούμενοι, μικρομεσαίοι εργολάβοι). Αν και η κρίση άλλαξε τα δεδομένα, εν τούτοις όπου χρειάζεται να γίνεται διαχωρισμός.

Ηταν και είναι υποχρέωση του Κόμματος εκεί που το ΠΑΜΕ έχει τον έλεγχο (Εργατικά Κέντρα, Ομοσπονδίες, Σωματεία) να προωθεί και να κάνει πράξη την ενότητα στη βάση γιατί η μέχρι τώρα πρακτική ήταν σε αντίθετη λογική.

Δυο - τρία ζητήματα εν συντομία:

Η αντεπανάσταση στην ΕΣΣΔ έπαιξε καταλυτικό ρόλο στο διεθνές εργατικό κίνημα. Αρνητικός ήταν και ο ρόλος των ευρωκομμουνιστών στο εργατικό κίνημα στη Δυτική Ευρώπη και οι συνέπειες είναι ολοφάνερες σήμερα. Ομως και το Κόμμα τη δεκαετία του '80 δρούσε καιροσκοπικά στην αρχή σαν πολιτική ουρά του ΠΑΣΟΚ με την πολιτική των προοδευτικών δημοκρατικών δυνάμεων (συνδικαλιστικό κίνημα, ΟΤΑ κ.ά.) και την «πραγματική αλλαγή» με αποκορύφωμα τη συμμετοχή το 1989 - 90 σε κυβερνήσεις αστικής διαχείρισης με προσχήματα (Τζαννετάκη) ή χωρίς προσχήματα (Ζολώτα).

Αλλωστε, η διάσπαση του 1991 ήταν αποτέλεσμα της ίδιας της πολιτικής του Κόμματος και όχι απλά η υπονομευτική δράση μιας φράξιας. Ηταν φράξια το μισό κόμμα; Μήπως εσωτερικές αλλά και διεθνείς εξελίξεις καθόρισαν τη διάσπαση; Ετσι είναι ....

Ολο αυτό το χρονικό διάστημα λειτουργούσε σωστά ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός και οι καταστατικοί κανόνες; Οχι πάντα απ' όσα μας λέει ο Στρατής Τσαμπής στο βιβλίο του: «Στην αγκαλιά της εργατικής τάξης» εκδ. Σ.Ε. 2001 σελ. 118-124. αυτά δεν είναι απλά ιστορία αλλά συνέπειες που ακουμπούν στο σήμερα παρά τη διατήρηση του κομμουνιστικού χαρακτήρα του Κόμματος.

Η αυτοκριτική έχει ιδιαίτερη αξία αν γίνεται έγκαιρα. Το Κόμμα είναι ζωντανός οργανισμός και όχι ακαδημία. Το Κόμμα είναι υπηρέτης της υπόθεσης της επανάστασης, της εργατικής εξουσίας και της κοινωνικής απελευθέρωσης. Αυτή είναι η πρώτη αρχή για τον κομμουνιστή και όχι η συμφωνία στην όποια κομματική πλειοψηφία που αναιρεί βασικές, θεμελιακές αρχές του μαρξισμού - λενινισμού.

Απ' αυτή την άποψη είναι απαράδεκτη η μη κομματική αποκατάσταση του Αρη Βελουχιώτη (μετά από τόσα χρόνια που ο Αρης δικαιώθηκε πολιτικά και ιστορικά. Είμαστε σοβαροί;).

Η κουλτούρα του κομμουνιστή δε συνάδει με συμπεριφορές που απαξιώνουν, περιφρονούν και πετροβολούν συντρόφους - αγωνιστές που για κάποιους λόγους διαγράφηκαν, βρέθηκαν εκτός Κόμματος ή του έκαναν κριτική ίσως όχι και τόσο δίκαιη. Ο καθένας έχει το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού και της κριτικής.

Κλείνω με το εξής:

Οταν οι μπολσεβίκοι έγιναν εξουσία, ο Λένιν διέταξε και έστησαν μνημείο για να τιμήσουν όσους πάλεψαν για τον σοσιαλισμό, την κοινωνική απελευθέρωση. Ανάμεσά τους ήταν: Ο Πλεχάνοφ, ο Μπακούνιν, ο Προυντόν, ο Λασάλ κ.ά. Εμείς τι κάνουμε;

Εύχομαι ειλικρινά το 19ο Συνέδριο να ανοίξει προοπτική.