«Τι καλύτερο από το να αποφασίσει ο λαός για τη μοίρα της χώρας;» δήλωσε ο πρόεδρος της Βολιβίας, Εβο Μοράλες, υπογράφοντας πριν μερικές εβδομάδες το προεδρικό διάταγμα για προσφυγή σε δημοψήφισμα στις 10 Αυγούστου, με το οποίο θα αποφασιστεί εάν θα παραμείνουν στη θέση τους ο πρόεδρος της Βολιβίας, ο αντιπρόεδρος Αλβαρο Γκαρσία Λινέρα, καθώς και οι εννέα κυβερνήτες των επαρχιών της χώρας.

Πρόκειται για την επικύρωση της απόφασης της Γερουσίας, όπου το κυβερνών Κίνημα για το Σοσιαλισμό (MAS) δεν έχει την πλειοψηφία, απόφαση που ήταν το επόμενο βήμα από τα παράνομα και αντισυνταγματικά αποσχιστικά δημοψηφίσματα των επαρχιών Σάντα Κρους, Μπένι και Πάντο, των οποίων η αυλαία κλείνει με το σημερινό δημοψήφισμα στην επαρχία Ταρίχα.

Επισήμως η θητεία του Μοράλες και του Λινέρα λήγει το 2011, ενώ για την αποπομπή του το ποσοστό στο δημοψήφισμα θα πρέπει να ξεπεράσει το 53,74%, ποσοστό με το οποίο εκλέχτηκαν. Προφανώς η αποπομπή μάλλον θεωρείται απίθανη τουλάχιστον μέσω του δημοψηφίσματος, γι' αυτό για άλλη μία φορά ο Μοράλες επιλέγει τη «συνταγματική νομιμότητα». «Είναι ανάγκη να επιλυθεί η παρούσα πολιτική μέσα από τις κάλπες και όχι διά της βίας, στο πλαίσιο του Συντάγματος» δηλώνει ο Μοράλες και προσθέτει ότι μετά το δημοψήφισμα της 10ης Αυγούστου θα προχωρήσει - σε περίπτωση μη αποπομπής του και πιθανής αποπομπής των πέντε κυβερνητών που προωθούν τα αυτονομιστικά δημοψηφίσματα - σε δημοψήφισμα για την έγκριση του νέου Συντάγματος και την ακόμη πιο ριζοσπαστική προώθηση του προγράμματος αλλαγών. Για άλλη μία φορά ο δρόμος της κάλπης, της «νομιμότητας», του Συντάγματος.

Εντούτοις, η οικονομική ολιγαρχία και η αστική τάξη σέβονται τη «νομιμότητα» μόνο όταν αυτή εξυπηρετεί τα συμφέροντά τους και καθώς φαίνεται μέχρι στιγμής τα αποσχιστικά δημοψηφίσματα, εξαιτίας της μεγάλης αποχής και της αντίστασης μεγάλου μέρους του βολιβιανού λαού, δεν έχουν εξυπηρετήσει πλήρως το σκοπό τους. Εξάλλου, η παγκόσμια ιστορία και ειδικά η ιστορία της αμερικανικής ηπείρου το αποδεικνύει μέσα από χιλιάδες παραδείγματα. Η σύγκρουση η οποία βρίσκεται στο απόγειό της στη Βολιβία σήμερα δεν αποτελεί εξαίρεση και η εγχώρια ολιγαρχία από την πρώτη στιγμή παίζει με τη «νομιμότητα».

Τα αποσχιστικά δημοψηφίσματα και τώρα αυτό της 10ης Αυγούστου είναι απλώς η κορυφή του παγόβουνου. Εάν περιοριστεί όμως το ζήτημα της σύγκρουσης, που είναι ταξική και φυλετική, μόνο στο επίπεδο της νομικής στρεψοδικίας θα είναι ολέθριο σφάλμα.

Είναι κοινό μυστικό ότι η ολιγαρχία της «ανατολικής ημισελήνου» (δηλαδή οι επαρχίες της Σάντα Κρους, του Μπένι, του Πάντο και της Ταρίχα) έχει ως βασικό στόχο την ανατροπή του προέδρου Εβο Μοράλες. Και δεν πρόκειται μόνο για τους ευσεβείς πόθους μιας εγχώριας ολιγαρχίας που νιώθει ότι απειλούνται τα συμφέροντά της. Η εγχώρια ολιγαρχία είναι «εξαρτώμενη» από το ξένο κεφάλαιο και ειδικά το αμερικανικό. Ενα απλό παράδειγμα της δράσης των ξένων πολυεθνικών είναι η περίπτωση της εταιρείας αγωγών μεταφοράς ενέργειας, της «Transredes» (μία κοινοπραξία της βρετανοολλανδικής «Shell» και της αμερικανικής «Ashmore» που αντικατέστησαν τη διαβόητη «Enron» όταν εκδιώχθηκε από τις εξεγέρσεις του βολιβιανού λαού) που παρέδωσε την επέκταση του αγωγού στο Βιγιαμόντες στην περιφερειακή διοίκηση της Ταρίχα αντί στην κυβέρνηση, προωθώντας κατ' αυτό τον τρόπο τη διάλυση της Βολιβίας. Τελικά, πριν μερικές ημέρες ο πρόεδρος Μοράλες έκανε το αυτονόητο και ανακοίνωσε ότι με προεδρικό διάταγμα εξαγοράζει τις μετοχές της «Transredes», δηλαδή την εθνικοποιεί.

Εντούτοις, τίποτα δεν έχει τελειώσει. Ούτε με το γεγονός της ανάκλησης του πρέσβη των ΗΠΑ, Φίλιπ Γκόλντεμπεργκ, για «διαβουλεύσεις για λόγους ασφαλείας», μετά τις πολυήμερες διαδηλώσεις ενάντια στην απόφαση να δώσουν πολιτικό άσυλο στον πρώην υπουργό Αμυνας Κάρλος Σάντσες Μπερζέν. Ο Μπερζέν, γνωστός και ως «υπουργός θανάτου», καταζητείται για γενοκτονία, όπως και ο πρώην πρόεδρος Κάρλος Σάντσες ντε Λοσάδα για τις 88 δολοφονίες κατά την εξέγερση του Οκτώβρη του 2003, που έμεινε γνωστή ως «πόλεμος του φυσικού αερίου».

Ο Γκόλντεμπεργκ ήταν και θα παραμείνει μέχρι νεωτέρας ο τοπικός Αμερικανός επιτηρητής που θα καθοδηγεί την εγχώρια ολιγαρχία, καθώς έχει την «εμπειρία» αφού έχει θητεύσει στη Βοσνία αλλά και το Κόσσοβο. Η CIA, λοιπόν, έχει θέσει σε εφαρμογή, όχι σήμερα, αλλά από την πρώτη στιγμή ανάληψης της προεδρίας από τον Μοράλες ένα σχετικώς προβλέψιμο σχέδιο που συνδυάζει τρία επιτυχημένα συστατικά: Αποσχιστικό «Κίνημα», ακόμη και ένοπλο κίνημα στιλ Κοσσόβου, ψυχολογικό πόλεμο και υποκίνηση για εσωτερική αντεπαναστατική δράση όπως έκανε στη Χιλή για να ανατρέψει την κυβέρνηση του Σαλβαδόρ Αλιέντε και επίσης όπως επί χρόνια πράττει και στη Βενεζουέλα για να ανατρέψει την κυβέρνηση του Ούγο Τσάβες.

Ο Γκόλντεμπεργκ απλώς ακολουθεί συστηματικά και με σχολαστικότητα το «πλαίσιο εργασίας». Χρησιμοποιεί «ευαγή» ιδρύματα όπως το Εθνικό Ιδρυμα για τη Δημοκρατία (National Endowment for Democracy (NED), το Γραφείο Αναπτυξιακής Βοήθειας των ΗΠΑ (US Agency for International Development - USAID) και άλλα για να μεταφέρει χρήματα σε «ανεξάρτητες» Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και ακροδεξιές ομάδες - ουκ ολίγοι εκ των μελών των αποσχιστικών ομάδων κρούσης κυκλοφορούν με σβάστικες - όπως και στη Βενεζουέλα. Από το 2005 η USAID έχει χρηματοδοτήσει τη «δημοκρατική αντιπολίτευση» με περίπου 120 εκατομμύρια δολάρια ετησίως ...και χρειάστηκαν τρία ολόκληρα χρόνια ώστε η κυβέρνηση Μοράλες μόλις πριν από λίγες ημέρες να διατάξει έρευνα για τη δράση της και τη διοχέτευση των χρημάτων!

Το παρόν δίλημμα όπως και όλα τα προηγούμενα για τον Εβο Μοράλες και το MAS είναι κατά ποσό είναι εφικτό να τιθασεύσει την αντιπολίτευση κάνοντας υποχωρήσεις ή εάν είναι προτιμητέο να την αντιμετωπίσει και να προωθήσει τη διαδικασία αλλαγών. Η απάντηση είναι σύνθετη, καθώς η πλειοψηφία της κυβέρνησης είναι εύθραυστη τη στιγμή που και η ίδια η κυβέρνηση δεν είναι ομοιογενής. Για την ακρίβεια, η κυβέρνηση Μοράλες φαίνεται ότι ταλαντεύεται συνεχώς εξαιτίας των δύο υφιστάμενων εσωτερικών πόλων: Ενας είναι οι μετριοπαθείς σύμβουλοι (κάποιοι αξιωματούχοι από την παλαιά πολιτική τάξη, που - για λόγους επιβίωσης άραγε - έχουν κάνει αριστερή στροφή και ορισμένοι ακαδημαϊκοί που έχουν παραμείνει στη σκιά από την αρχή της δημιουργίας του MAS). Ο άλλος, ο ριζοσπαστικός, συνίσταται από τους ανθρώπους που έχουν χρόνια αγώνες, είτε στα αντάρτικα είτε στους αγώνες των τελευταίων χρόνων και φυσικά οι λαϊκές δυνάμεις.

Είναι αυτές που έδωσαν το «παρόν» στις πρόσφατες κινητοποιήσεις και έκαναν τον Μοράλες να κάνει λόγο για εξέγερση την ημέρα του δημοψηφίσματος, αλλά και αποτέλεσαν την ασπίδα προστασίας της κυβέρνησης σε κάθε της βήμα προώθησης των αλλαγών. Είναι αυτές που από την αρχή προτείνουν να προωθηθούν οι αλλαγές με ριζοσπαστικό τρόπο, σε σημείο που να σπάσει το ιδιότυπο «σύμφωνο μη επίθεσης» που ουσιαστικά δένει τα χέρια της κυβέρνησης και σταδιακά την έχει αποδυναμώσει. Εάν τελικά επικρατήσει αυτός ο πόλος, ο Μοράλες δεν πρέπει απλώς να εντείνει τη σύγκρουσή του με τις δυνάμεις της «ανατολικής ημισελήνου», αλλά θα πρέπει να επιβάλει απόλυτο έλεγχο των τιμών ούτως ώστε να χαλιναγωγήσει τον πληθωρισμό και να επιταχύνει τη διαδικασία των εθνικοποιήσεων ώστε να επανακτηθεί ο έλεγχος - και όχι μερικώς - των πλουτοπαραγωγικών τιμών.

Ο χρόνος και τα περιθώρια για να γίνει η επιλογή μεταξύ των δύο εναλλακτικών λύσεων που προτείνουν οι πόλοι ολοένα και λιγοστεύει και η ιστορία ως αδυσώπητος κριτής δεν πρόκειται να συγχωρέσει άλλους δισταγμούς και αναποφασιστικότητα. Ο λαός, που χρόνια ήταν στο περιθώριο, εξευτελισμένος και αντικείμενο της πιο στυγνής εκμετάλλευσης του κεφαλαίου, περιμένει με αδημονία.

Η πιο κρίσιμη ώρα για τη Βολιβία ήδη έφτασε και η έκβαση της μάχης θα έχει επιπτώσεις σε όλη την περιοχή, από τη Βενεζουέλα έως την Αργεντινή. Ηδη το «σχέδιο απόσχισης» έχει τεθεί σε εφαρμογή και στη Βενεζουέλα, καθώς στο τοπικό κοινοβούλιο της Ζούλια, μπήκε σε ημερήσια διάταξη η πρόταση για ανάλογο δημοψήφισμα. Εξάλλου ακόμη και ο ίδιος ο Μοράλες το έχει δηλώσει: «Το ιμπεριαλιστικό σχέδιο που έχει τεθεί σε εφαρμογή είναι ο τεμαχισμός της Βολιβίας και μέσω αυτού ο κατακερματισμός της Νοτίου Αμερικής μόνο και μόνο επειδή είναι το επίκεντρο σημαντικών αλλαγών που δεν εξυπηρετούν τα συμφέροντα των ΗΠΑ».