Βράδυ Παρασκευής. Την Κεντρική Σκηνή του Φεστιβάλ πλημμυρίζει το εμβληματικό «Ρίξε κόκκινο στη νύχτα», το τραγούδι που μόλις κυκλοφόρησε, η ΚΝΕ το έκανε προεκλογικό σύνθημα το 1993 και τώρα έδωσε τον τίτλο του στο αφιέρωμα στον Λαυρέντη Μαχαιρίτσα.

Στη Σκηνή φίλοι και συνεργάτες του, με πρώτο τον Διονύση Τσακνή, που επιμελήθηκε αυτό το αφιέρωμα, αλλά και με την Δήμητρα Παπίου, τον Μπάμπη Στόκα, τα «Κίτρινα Ποδήλατα», την Μιρέλα Πάχου και τον κιθαρίστα του Λαυρέντη, Steve Tesser.

Παρούσα στη συναυλία και η γυναίκα του Λαυρέντη, Ελένη.

«Παρών» κι ο ίδιος μέσα από τα τραγούδια του, τις μνήμες του κόσμου που τόσες φορές τον απόλαυσε και τραγούδησε μαζί του στις σκηνές του Φεστιβάλ, τα θερμά λόγια των συνεργατών του... «Εκείνο που δεν θα ξεχάσω ποτέ από τον Λαυρέντη, από τη συνεργασία μαζί του είναι ότι ήμασταν οι μόνοι καλλιτέχνες στο πρώτο Φεστιβάλ που έγινε μετά από τη διάσπαση και δεν λείψαμε από κανένα Φεστιβάλ. Θα προσπαθήσουμε να ανταποκριθούμε στις προσδοκίες που θα είχε ο Λαυρέντης αν ήταν μαζί μας. Είναι μαζί μας μέσα από τα τραγούδια του!», είπε χαρακτηριστικά ο Διονύσης Τσακνής.

«Να δεις τι σου 'χω για μετά», οι στίχοι του Μιχάλη Γκανά διατρέχουν δεκαετίες της Ιστορίας της Ελλάδας κι ακούγονται προφητικοί και προειδοποιητικοί. «Τόσα χρόνια μια ανάσα», ακολουθεί μετά, ένα τραγούδι της Λίνας Δημοπούλου που σημάδεψε και την κοινή πορεία του Λαυρέντη και του Διονύση Τσακνή.

Ακολουθούν τόσες και τόσες επιτυχίες του Λαυρέντη, τραγούδια που έχουν αγαπηθεί διαχρονικά, όπως η «Απουσία», «Η νύχτα θα το πει», τραγούδια που «μεγάλωσαν» γενιές και γενιές, όπως το «Μπανάκι Μανάκι» και το «Φλασάκι», τραγούδια που πάντα μας ξεσηκώνουν όπως το «Εφάπαξ», τα «Τερατάκια Τσέπης», ο «Τούρκος στο Παρίσι», τραγούδια που έγραψε ο Λαυρέντης κι έδωσε κι έκαναν επιτυχίες άλλοι ερμηνευτές, όπως το «Πεθαίνω για σένα» ή ο «Παλιός Στρατιώτης»... Ενα οφειλόμενο μελωδικό ταξίδι στα τραγούδια του Λαυρέντη που όλοι το περίμεναν κι όλοι το απόλαυσαν.

Από νωρίς στο Μαθητικό Στέκι την Παρασκευή επικρατεί αναβρασμός. Η ροή του κόσμου σταδιακά πυκνώνει. Μέσα στο πλήθος των μαθητών και των νέων που συρρέουν, διακρίνουμε μπλούζες με τσακισμένες σβάστικες και τη μορφή του Παύλου. Κοντοστέκονται, κάνουν πηγαδάκια, αναμένουν ανυπόμονα... Σε λίγο παίρνουν θέση για τη μεγάλη αντιφασιστική hip hop συναυλία που ξεκίνησε από το απόγευμα και ήταν αφιερωμένη ιδιαίτερα στον Παύλο Φύσσα, αλλά και σε όλους όσοι έπεσαν θύματα της εγκληματικής Χρυσής Αυγής, του φασιστικού - ναζιστικού τέρατος.

Η πολυαναμενόμενη συναυλία ξεκινά και εξελίσσεται ξεπερνώντας τις προσδοκίες. Κραυγή ενάντια στον φασισμό, υπόκλιση στα θύματά του και υπόσχεση μαχητικής αντιμετώπισής του σε κάθε γειτονιά, σχολείο, σχολή και χώρο εργασίας.

Ανάμεσα στο πλήθος των επισκεπτών που παρακολουθούν το αφιέρωμα βρίσκεται και η Μάγδα Φύσσα.

Ολοι είναι εκεί. Τα καλλιτεχνικά σχήματα που διαδέχονται το ένα το άλλο είναι παλιοί γνώριμοι του Φεστιβάλ και των αγώνων. Ορισμένοι καινούργιοι παίρνουν κι αυτοί τη θέση τους, ενώνουν τις φωνές και τις ρίμες τους, δηλώνοντας παρόντες στο αντιφασιστικό γεγονός.

Κανείς τους δεν ήρθε απλά για να τραγουδήσει. Ολοι από μικροφώνου τονίζουν τον λόγο που είναι απόψε εδώ: Για τον Παύλο, για τα θύματα του φασισμού, γιατί αγωνίζονται ενάντια στο σύστημα που έχει ανάγκη τους φασίστες.

Το ένα μετά το άλλο τα συγκροτήματα ανεβαίνουν στη σκηνή, ρίχνουν τις πρώτες μουσικές «βολές» και μας μιλούν για τις ζωές των ανθρώπων που δεν είναι παραμυθένιες, για εκείνους που κρατούν γερά τη ματωμένη τους καρδιά, για εκείνους που δεν δείχνουν ανοχή στου συστήματος την ενοχή. Για εκείνους που δεν ξεπουλάνε τα ιδανικά τους για φήμη και χρήμα...

Η μουσική σταματά προς στιγμήν στη σκηνή του Μαθητικού Στεκιού και ο Αργύρης, μαθητής Γ' Λυκείου, από το Ιλιον παίρνει το λόγο. Στο χαιρετισμό του δίνει το στίγμα από τη δράση της ΚΝΕ στα σχολεία, μια δράση που φωτίζει τα σκοτάδια γι' αυτό και μπορεί να απομονώνει το φασισμό, να κινητοποιεί κάθε ευαίσθητο μαθητή που δεν συμβιβάζεται με τη σαπίλα του συστήματος.

Ανέφερε χαρακτηριστικά μεταξύ άλλων: «Μπορεί πριν δέκα χρόνια στη δολοφονία του Παύλου στις 18 Σεπτεμβρίου του 2013 εμείς, οι σημερινοί μαθητές να ήμασταν πολύ μικροί αλλά μεγαλώνοντας ζήσαμε και μάθαμε την αλήθεια. Μάθαμε πως το γεγονός αυτό (σ.σ. η δολοφονία Φύσσα) δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία, καθώς είχαν προηγηθεί η επίθεση στους Αιγύπτιους αλιεργάτες στο Πέραμα, η δολοφονία του εργάτη Σαχζάτ Λουκμάν, η απόπειρα δολοφονίας κατά των κομμουνιστών συνδικαλιστών του ΠΑΜΕ.»

Συνεχίζοντας το χαιρετισμό του ανέφερε ότι οι δεν ξεχνούν και για αυτό δεν μένουν σιωπηλοί: «Ημασταν χιλιάδες μαζί με τον λαό όταν διαδηλώναμε την ημέρα που επιτέλους ακούσαμε ότι η Χρυσή Αυγή είναι εγκληματική οργάνωση και μπήκαν στη φυλακή. Ομως γνωρίζουμε πολύ καλά ότι παρά τις καταδικαστικές αποφάσεις που στείλανε τους ναζί εγκληματίες στη φυλακή, ο αγώνας για να μην ξαναβγούν από τις τρύπες τους συνεχίζεται, αφού ο φασισμός είναι γέννημα θρέμμα του σάπιου αυτού συστήματος της εκμετάλλευσης, του καπιταλισμού».

Ολοκληρώνοντας τόνισε ότι «τα μέλη της ΚΝΕ και οι φίλοι της, όλοι όσοι αηδιάζουμε με τους φασίστες και τις σάπιες ιδέες τους, γινόμαστε σε κάθε σχολείο, σχολή και γειτονιά ΕΓΓΥΗΣΗ ότι οι φασίστες τρώνε πόρτα ξανά και ξανά! (...)

Εκλέγουμε αγωνιστές μαθητές στα 5μελή και 15μελή μας. Οι φασίστες έχουν "αλλεργία" στο συλλογικό αγώνα, στη διεκδίκηση για τα δικαιώματα και τις ανάγκες μας.

Δυναμώνουμε τον αγώνα ενάντια στον φασισμό και το σύστημα που τον γεννά! Δυναμώνουμε κάθε μέρα τον αγώνα για τη ζωή και το μέλλον που μας αξίζει, για την κοινωνία της πραγματικής ελευθερίας, τον σοσιαλισμό - κομμουνισμό.

Ελπίζουμε και αυτό το αφιέρωμα να είναι ένα από τα δεκάδες δρώμενα που έχουμε δημιουργήσει για το Φεστιβάλ μας ώστε περισσότεροι να κάνουν πράξη το σύνθημα του Φεστιβάλ μας, να μπουν στον αγώνα, να γίνουν μέλη της ΚΝΕ για να γίνουν τα σκοτάδια λάμψη».

Στα 50 χρόνια από τον ηρωικό ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου είναι αφιερωμένη φέτος η Κεντρική Εκθεση στην «καρδιά» του Φεστιβάλ, προσελκύοντας τον κόσμο που την παρακολουθεί είτε κατά μόνας ή μέσα από οργανωμένες ξεναγήσεις φωτίζοντας πολύτιμα συμπεράσματα για την πάλη «σήμερα». Το εικαστικό στήσιμο της Εκθεσης, που χρησιμοποιεί συμβολικά τα κάγκελα σε δύο σημεία της, κάνοντας ευθείς συμβολισμούς για το καθεστώς της επταετίας, είναι από τα στοιχεία που συγκεντρώνουν τον θαυμασμό, ενώ ειδικά για τις πιο μικρές ηλικίες πολλά από τα στοιχεία που παρατίθενται στα ταμπλό της είναι νέα γνώση, που δεν την έχουν διδαχθεί πουθενά μέχρι τώρα...

Η πρώτη ενότητα της Εκθεσης αφορά το αστικό πολιτικό σύστημα τις δεκαετίες του '50 και του '60 και δείχνει πώς βήμα βήμα φτάσαμε στη δικτατορία. Μετά την 21η Απριλίου παρακολουθούμε ποιοι ήταν οι αξιωματικοί της χούντας, αυτοί που τα προηγούμενα χρόνια δρούσαν σε οργανώσεις που διέθεταν την κάλυψη μερίδας του αστικού πολιτικού συστήματος και του παλατιού. Ο Παπαδόπουλος, για παράδειγμα, ήταν ένα από τα μέλη του στρατοδικείου στην πρώτη δίκη του Νίκου Μπελογιάννη το '51!

Βλέπουμε τα μέτρα που πήρε η χούντα, όπως τις εκκαθαρίσεις στο στράτευμα και στο Δημόσιο, την απαγόρευση μαζικών διαδηλώσεων, τα στοιχεία για την οικονομική πολιτική, οι άριστες σχέσεις με τους εφοπλιστές που της έπλεκαν το εγκώμιο... αλλά και με τις ΗΠΑ και τις ιμπεριαλιστικές συμμαχίες ΝΑΤΟ, ΕΟΚ.

Παράλληλα, παρακολουθούμε τις διώξεις στο κίνημα: Εφτά επιτροπές ασχολούνταν με τη λογοκρισία στο θέατρο και τον κινηματογράφο. Τα τραγούδια του Θεοδωράκη απαγορεύονται. «Κοσμιότης και ευπρέπεια πρέπει να διακρίνουν τη μαθητιώσα νεολαία»... Την ίδια στιγμή με την επιβολή του στρατιωτικού νόμου συστήνονται 10 έκτακτα στρατοδικεία σε ισάριθμες πόλεις, ενώ από τις πρώτες κιόλας μέρες της δικτατορίας στη Γυάρο βρίσκονταν 6.138 εξόριστοι και ανάμεσά τους 235 γυναίκες...

Παράλληλα, εξετάζονται το Κόμμα και η στάση του την αντίστοιχη περίοδο, η ανάπτυξη της αντιδικτατορικής πάλης. Τρικάκια, αφίσες και παράνομα υλικά της περιόδου έχουν ανατυπωθεί από το Αρχείο του Κόμματος και μπορεί κανείς να τα «ψηλαφήσει» στην Εκθεση, να δει υλικά από τη «Φωνή της Αλήθειας», μήτρες και άλλα εργαλεία τα οποία χρησιμοποιούνταν για να δημιουργούνται πλαστά διαβατήρια και πλαστές ταυτότητες, που και τέτοια εκτίθενται και δίνουν μια πιο ζωντανή εικόνα των συνθηκών δράσης στην παρανομία και των μέσων που χρησιμοποιούνταν. Εκεί, μάλιστα, οι επισκέπτες της Εκθεσης μπορούν να λάβουν κι ένα αναμνηστικό δώρο από μια πρέσα που έχει στηθεί και δουλεύει δείχνοντας πώς τυπώνονταν τα παράνομα τρικάκια. Ταμπλό αφιερώνονται φυσικά στην ίδρυση της ΚΝΕ εκείνη την περίοδο που ήταν ένα καθοριστικό στοιχείο μέσα σε αυτήν την παράνομη δράση των κομμουνιστών, αφού η Οργάνωση γρήγορα εξαπλώνεται, αποκτά δεσμούς με τη νεολαία και τους νέους εργαζόμενους, τους μαθητές, τους φοιτητές.

Παράλληλα, παρακολουθούμε την πορεία της χούντας, την καπιταλιστική οικονομική κρίση του 1973, αλλά και άλλες διεθνείς εξελίξεις που έχουν μία ευρύτερη επιρροή εκείνη την περίοδο, μέχρι και τη μετάβαση στην κοινοβουλευτική αστική δημοκρατία. Οπου ξεκαθαρίζεται: «Η πτώση και η αντικατάσταση της χούντας από την αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία αποδεικνύει ότι η αστική τάξη εναλλάσσει τις μορφές διαχείρισης της εξουσίας της ανάλογα με τις εσωτερικές και διεθνείς προτεραιότητες και ανάγκες της».

Στο τελευταίο μέρος της Εκθεσης βλέπουμε τις μεγάλες κινητοποιήσεις που προηγήθηκαν το 1972 και το '73 για να φτάσουμε στο ίδιο το Πολυτεχνείο και τα γεγονότα του, όπου δεσπόζει ένα βίντεο με πλάνα από τις μέρες του Πολυτεχνείου, κάποια από τα οποία προβάλλονται για πρώτη φορά.

Η Εκθεση κλείνει με τα βασικά συμπεράσματα και τη σύνδεση με τη δράση των κομμουνιστών, των εργαζομένων, της νεολαίας σήμερα, φωτίζοντας ότι πραγματική διέξοδο αποτελεί η πάλη απέναντι στο αστικό κράτος, ασχέτως της μορφής που έχει, ενώ ως πρόταση προς τους επισκέπτες για παραπέρα μελέτη, διατίθεται η νέα έκδοση της Ιδεολογικής Επιτροπής του ΚΣ της ΚΝΕ «Αλήθειες και ψέματα για τον Καπιταλισμό. Για το κράτος και τη δημοκρατία», που έχει εξάλλου άμεση σχέση με όλο το περιεχόμενο της Εκθεσης.