Με το βλέμμα στραμμένο στην αποτελεσματική και ολοκληρωτική εφαρμογή των αντιδραστικών αναδιαρθρώσεων στην ανώτατη εκπαίδευση, ξεκίνησε χτες και ολοκληρώνεται σήμερα η σύνοδος των υπουργών Παιδείας των 46 κρατών που συμμετέχουν στη Διαδικασία της Μπολόνια, με αφορμή τη συμπλήρωση 10 χρόνων από την έναρξη της Διαδικασίας. Στόχος της συνάντησης είναι να τεθούν οι νέοι στόχοι για τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης μέχρι το 2020.

Βασικός στόχος τους: Να προχωρήσουν ακόμα πιο γρήγορα και να ολοκληρωθούν τα μέτρα που θα προσαρμόσουν την ανώτατη εκπαίδευση στις απαιτήσεις του κεφαλαίου. Στην αναφορά των ομάδων εργασίας για την εφαρμογή της Διαδικασίας της Μπολόνια στα κράτη - μέλη, διαπιστώνονται καθυστερήσεις στην ολοκληρωτική εφαρμογή των αντιδραστικών αναδιαρθρώσεων. Συγκεκριμένα, η εφαρμογή των τριών κύκλων σπουδών (μπάτσελορ - μάστερ - διδακτορικό) θεωρείται απλώς ζήτημα χρόνου, δείχνοντας ότι η διάσπαση των σπουδών σε κύκλους έχει ήδη εφαρμοστεί ευρέως. Την ίδια στιγμή επισημαίνεται πως παρόλο που τα κράτη θεωρούν σημαντική την απασχολησιμότητα των αποφοίτων, δεν έχουν δουλέψει σε αυτήν την κατεύθυνση, υπονοώντας τη σύνδεση των πανεπιστημίων με τις επιχειρήσεις και την προσαρμογή των προγραμμάτων με βάση τις κατευθύνσεις του κεφαλαίου. Ακόμα, η αναφορά διαπιστώνει καθυστερήσεις στην εφαρμογή της «αξιολόγησης», σημειώνοντας ότι η κουλτούρα της «αξιολόγησης» και της λειτουργίας των ιδρυμάτων βάσει αποτελέσματος δε θα έχει υιοθετηθεί μέχρι το 2010. Δηλαδή, ο βασικός μηχανισμός ελέγχου και πίεσης των πανεπιστημίων να προσαρμοστούν στις αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις («αξιολόγηση») μετράει καθυστερήσεις, το ίδιο και η πλήρης λειτουργία των ιδρυμάτων με επιχειρηματικό πνεύμα. Τέλος, καθυστερήσεις αναφέρονται ακόμα στην εφαρμογή του συμπληρώματος διπλώματος και των πιστωτικών μονάδων, που μετατρέπουν τα πτυχία σε σκόρπιο άθροισμα δεξιοτήτων συγκρίσιμων ανάμεσα στα κράτη - μέλη. Ετσι, κρούεται το «καμπανάκι του κινδύνου» και επισημαίνεται στα κράτη - μέλη η ανάγκη να προωθήσουν αυτές τις αντιδραστικές αλλαγές αποτελεσματικά.

Στην αναφορά που κατατέθηκε στην υπουργική σύνοδο σημειώνονται οι «προκλήσεις» για το επόμενο διάστημα, όπως τις καθορίζουν τα κράτη - μέλη. Ετσι, στην αιχμή των μεταρρυθμίσεων στην ανώτατη εκπαίδευση το επόμενο διάστημα, ανάμεσα σε άλλα, μπαίνουν: Σύνδεση των προγραμμάτων σπουδών και των πιστωτικών μονάδων με τα αποτελέσματα της μάθησης. Διά βίου μάθηση στην ανώτατη εκπαίδευση. Διασφάλιση δυνατοτήτων σπουδών (σ.σ. στο πλαίσιο της διά βίου μάθησης) για εκείνους που μπορεί να χάσουν τη δουλειά τους ως αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης. Εγκαθίδρυση μηχανισμών για πιο αποτελεσματική χρήση της χρηματοδότησης. Αυτονομία και καλή διαχείριση των ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης. Κινητικότητα φοιτητών, προσωπικού και ερευνητών. Συσχέτιση των προσόντων των αποφοίτων με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Ανάπτυξη της συνεργασίας με επιχειρηματίες/επιχειρήσεις. «Αξιολόγηση» των πανεπιστημίων και «διασφάλιση φήμης» της χώρας, εγκαθίδρυση συστημάτων εσωτερικής «αξιολόγησης»...

Με άλλα λόγια, η ίδια αντιδραστική πολιτική θα συνεχιστεί και θα ενταθεί με νέο έτος - σταθμό το 2020. Στους στόχους που είχε θέσει η Μπολόνια από το 1999, γίνονται οι αναγκαίες προσθήκες ώστε να λειτουργούν τα πανεπιστήμια σαν επιχειρήσεις, να υποβαθμιστούν τα πτυχία, να αναμορφωθούν τα προγράμματα σπουδών σε κατεύθυνση ώστε να παρέχουν στους φοιτητές καταρτίσεις και όχι ολοκληρωμένη επιστημονική μόρφωση...

Μπροστά στην υπουργική συνάντηση, η Γιούροστατ έδωσε στη δημοσιότητα έρευνα για τους αποφοίτους ανώτατης εκπαίδευσης, όπου ανάμεσα σε άλλα αναδεικνύεται πως η πλειοψηφία των αποφοίτων ανώτατης εκπαίδευσης προέρχεται από οικογένειες που έχουν επίσης ολοκληρώσει σπουδές ανώτατης εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα, στην ΕΕ των «25», το 62,5% των αποφοίτων ανώτατης εκπαίδευσης ηλικίας 25-64 χρόνων προέρχονται από οικογένειες που έχουν ολοκληρώσει την ανώτατη εκπαίδευση. Αντίστοιχα, 31,7% των αποφοίτων ανώτατης εκπαίδευσης προέρχεται από οικογένειες που έχουν ολοκληρώσει την δευτεροβάθμια εκπαίδευση και μόλις το 16,5% από οικογένειες που έχουν ολοκληρώσει την κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (για παράδειγμα το Γυμνάσιο). Για την Ελλάδα τα παραπάνω ποσοστά είναι 63,8%, 42,7% και 15,3% αντίστοιχα. Παρ' όλα τα ευχολόγια της ΕΕ, ότι δήθεν λαμβάνεται και πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα ώστε να σπουδάζουν οι νέοι που προέρχονται από τα ασθενή οικονομικά στρώματα, είναι αισθητά λιγότεροι οι απόφοιτοι που προέρχονται από τα πιο φτωχά λαϊκά στρώματα (με κριτήριο ότι δεν έχουν ολοκληρώσει οι γονείς τους ούτε την υποχρεωτική εκπαίδευση). Αλλωστε, η ΕΕ όταν μιλάει για ενίσχυση των οικονομικά ασθενέστερων φοιτητών εννοεί τη μαύρη εργασία και τα φοιτητικά δάνεια από τις τράπεζες με ...ευνοϊκούς όρους!