Η αγριότητα των ανθρώπινων σχέσεων, το εξολοθρευτικό στην εποχή μας "αμερικανικό όνειρο" στην "ελεύθερη" από ηθικές, πολιτισμικές, ανθρώπινες αξίες, στην "ελεύθερη" από όποιους δεσμούς (ακόμη και τους δεσμούς αίματος), στην "ελεύθερη" και από οποιεσδήποτε κοινωνικές συμβάσεις απάνθρωπη, δολοφονική αμερικανική κοινωνία, μια κοινωνία όπου ο τραγικός μύθος του Κάιν και του Αβελ "μεταφράζεται" σε εφιαλτική καθημερινότητα, δε θα μπορούσε παρά να εμπνεύσει τον Σαμ Σέπαρντ.Τον άξιο συνεχιστή των καλύτερων και προοδευτικότερων δραματουργικών παραδόσεων του αμερικανικού κριτικού ρεαλισμού. Το έργο του "Αγρια Δύση",που ανέβασε το "Θέατρο Εξαρχείων",συνεχίζοντας την εξαιρετικά δημιουργική "περιπλάνησή" του στο αμερικανικό θέατρο, είναι ένας αδυσώπητος "καθρέφτης" απέναντι από το "πρόσωπο", τις ενοχές, τα δράματα, τα εγκλήματα της αμερικανικής κοινωνίας. Μιας κοινωνίας που "μολύνει" απανταχού το σύγχρονο κόσμο και άνθρωπο, αφού πια το συνταρακτικό θέμα και τα πρόσωπα που δραματοποιεί ο Σέπαρντ απαντώνται σε όλες τις εξαμερικανισμένες κοινωνίες.

Ο Σέπαρντ, με τη ρεαλιστική ωμότητα του μύθου του, της γλώσσας, των λεπτομερειακά αληθινών προσώπων του, υποχρεώνει το θεατή - μέσω της φρίκης που νιώθει - να γίνει κριτής μιας κοινωνίας που πορεύεται επί πτωμάτων. Μιας κοινωνίας διαλυμένης, χαοτικής, παραλογισμένης, βίαιης, εγκληματικής από το πρωτοκύτταρό της, την οικογένεια. Τα κύρια πρόσωπα, δυο αδέλφια, είναι δύο αντιθετικά "τέκνα" της οικογένειας - κοινωνίας. Ο πατέρας χρόνια εξαφανισμένος, "τρόφιμος" του περιθωρίου. Η μάνα "φευγάτη" στο δικό της "κόσμο". Ο ένας γιος (Ωστιν), ενταγμένος σ' αυτή την κοινωνία και στους κανόνες της, παλεύει απεγνωσμένα για μια θέση σ' αυτήν και στο "αμερικανικό όνειρο" σαν σεναριογράφος. Ο άλλος (Λη) - ένας σύγχρονος Κάιν - κλέφτης, κυνικός, βίαιος, ανερμάτιστος, είναι η προσωποποίηση του περιθωρίου, του παραλογισμού, της απελπισίας και των τερατογενέσεών της. Διαταραγμένη ψυχοσύνθεση, ένας έκπτωτος από τον "παράδεισό" της δαίμονας, θα αρπάξει την επαγγελματική προοπτική του αδελφού του και στη σύγκρουσή τους θα γίνει ύπουλος και ανηλεής φονιάς του αδελφού του.

Η σύγχρονη τραγωδία του Σέπαρντ ευτύχησε στο "Θέατρο Εξαρχείων", χάρη στην εξαίρετη, κυριολεκτικά ωμή, αλλά και με ποιητικό αισθητήριο μετάφραση (Αννίτα Δεκαβάλλα). Το αφαιρετικό, εφιαλτικά γυμνό σκηνικό (Αγγελος Αγγελής). Την εύηχα σκληρή μουσική (Πλάτων Ανδριτσάκης). Τη λιτή, ρεαλιστική, λεπτοδουλεμένη, εσωτερικής έντασης, με "μουσικές" κορυφώσεις και υφέσεις, σκηνοθεσία του Τάκη Βουτέρη.Και με τις καλές ερμηνείες. Του Μάνου Βακούση (Λη), που με την υποκριτική του ιδιοσυστασία, αλλά και με τη λεπτομερειακή - με όλα τα μέσα του - επεξεργασία του ρόλου του, κάνει την καλύτερη, την πιο σύνθετη και ολοκληρωμένη μέχρι τώρα ερμηνεία του, σε ένα ρόλο που τσακίζει κόκαλα. Ο Στάθης Λιβαθινός (Ωστιν) πλάθει, με μια απόχρωση μελαγχολίας, το κυνήγι του ανασφαλούς, αγωνιώδους, ανεκπλήρωτου "αμερικανικού ονείρου". Ο Γιώργος Σαμπάνης μεγεθύνει με την εύστοχη ερμηνεία του το μικρό ρόλο του κυνικού παραγωγού. Καλή και η σύντομη ερμηνεία της Αλεξάνδρας Παντελάκη.

Το "σαράκι" του θεατρίνου, το "σαράκι" που τον τρώει για ρόλους που έκαναν κάποτε να λάμψει το "άστρο" του για να σβήσει αργότερα. Για ρόλους που ονειρεύτηκε, αλλά δεν του δόθηκαν ποτέ. Για ρόλους που θα τον "λύτρωναν" από το σαρκίο του. Για ρόλους - προσωπεία του "είναι" του. Για ρόλους που θα ήθελε να πει "όχι", αλλά είπε "ναι". Το "σαράκι" ενός έρωτα, που αφήνει αθεράπευτο τον "έρωτα" του θεατρίνου για την τέχνη του, είναι "θέμα για μικρό διήγημα" όπως θα 'λεγε ο Τσέχοφ. Μια ακραία εκδοχή αυτού του οικείου - λίγο - πολύ - για κάθε ηθοποιό "δράματος" δραματοποίησε ο Αντώνης Δωριάδης με το μονόπρακτό του "Οι θεατρίνοι" και το οποίο ανέβασε ο νέος θίασος "Το έργο",στο "Ελυζέ". Ο Αντ. Δωριάδης (ζει από τη δεκαετία του '60 στη Γαλλία) ξεκίνησε σαν ηθοποιός τη σχέση του με το θέατρο, για να τη συνεχίσει ως συγγραφέας στο εξωτερικό, όπου μπορεί να γνώρισε και ακραία δράματα θεατρίνων και αυτά να επηρέασαν το έργο του αυτό. Εργο, που αγαπά τον στερημένο από τη χαρά της τέχνης του θεατρίνο. Που γνωρίζει και υπογραμμίζει τη διπλή λειτουργία του θεατρίνου μεταξύ του "είναι" και του "φαίνεσθαι". Που θαυμάζει τις "μετενσαρκώσεις" του σε άλλα πρόσωπα. Που πονά για το διχασμό του και τα ανεκπλήρωτα καλλιτεχνικά του όνειρα.

Αν χαρακτηρίζουμε ακραίο το δράμα του Δωριάδη, είναι γιατί με τον τίτλο του, κύρια με το προτασσόμενο άρθρο "Οι θεατρίνοι", γενικεύει μια ειδική και ακραία περίπτωση, υποτάσσοντας σ' αυτήν όλους τους θεατρίνους. Ευτυχώς, η τεράστια πλειοψηφία των θεατρίνων δεν είναι σαν την Κλάρα, κυρίως, όπου ο συγγραφέας επικεντρώνει το δράμα του. Κύριο και οξύ πρόβλημα των θεατρίνων - και όχι μόνο στην Ελλάδα - είναι ο βιοπορισμός τους, να έχουν δουλιά. Επονται - κι όχι για πολλούς - τα όνειρα για μεγάλους ρόλους. Δεν αυτοπεριθωριοποιούνται από την κοινωνία και τα προβλήματά της. Δεν αυτοκαταστρέφονται με το αλκοόλ, με αλληλοσπαρασσόμενες σχέσεις. Δεν έχουν μια ζωή ...ψευδαισθήσεις. Εξάλλου οι περισσότεροι, πολύ σύντομα, αναγκάζονται να προσγειωθούν στην πραγματικότητα σαν "ταπεινοί εργάτες" του θεάτρου και να παραμείνουν συνειδητοί, σεμνοί, μη εγωπαθείς εργάτες του, σ' όλη τους τη ζωή, από αγάπη γι' αυτό.

Παρά τη διαφωνία μας με την "οπτική" του συγγραφέα, το μονόπρακτό του έχει δραματουργικό ενδιαφέρον, τη χάρη του παιγνίου ως "θέατρο μέσα στο θέατρο", ποιητική διάθεση και ένα γυναικείο ρόλο - πρόκληση για κάθε ηθοποιό, γυναικείο ρόλο, την τσακισμένη από το αλκοόλ και τα ανικανοποίητα θεατρικά της όνειρα Κλάρα. Την Κλάρα που παίρνει την "εκδίκησή" της, μεθώντας με αλκοόλ και με ρόλους ονειρεμένους, που "παίζει" μέσα σε ένα έρημο στούντιο, με μόνο θεατή τον επίσης καλλιτεχνικά αχρηστευμένο εραστή της, Πολ. Ενα γαϊτανάκι ρόλων, που δίνουν λόγο στον τραγικό κλαυσίγελο, στη λυτρωτικά θανάσιμη παράκρουση της Κλάρας.

Το έργο σκηνοθετημένο με μέτρο και νεύρο από τον Γιώργο Ρεμούνδο,με αισθαντική μουσική επένδυση του Τάκη Μπουγά,με ένα ατμοσφαιρικό σκηνικό περιβάλλον (του θιάσου) και ποικιλία θεατρικών κοστουμιών (Αννα Φόνσου), κερδίζει από τις ερμηνείες. Ο Γιώργος Τζώρτζης,λιτά και εσωτερικά, ερμηνεύει τον ανδρικό ρόλο. Την παράσταση αξίζει να τη δει κανείς και μόνο για την ερμηνεία της Αννας Φόνσου.Ερμηνεία συνταρακτική, με δυνατά και ελευθερωμένα όλα τα εκφραστικά μέσα της ηθοποιού. Η Α. Φόνσου αγάπησε πολύ το ρόλο, ένιωσε και έπλασε πλήρως τον κορυφούμενο, θανάσιμο σπαραγμό ενός τέτοιου προσώπου.

ΘΥΜΕΛΗ

Αρχίζουν στις 14/1, στο "Αμόρε",οι παραστάσεις του "Θεάτρου του Νότου",με τον "Καζανόβα" της Μαρίνας Τσβετάγεβα,σε μετάφραση Λεωνίδα Καρατζά,σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού,σκηνικά - κοστούμια Αγγελου Αγγελή,μουσική Νίκου Πλάτανου.Παίζουν: Θέμις Πάνου, Αννα Μάσχα, Αλέξανδρος Λογοθέτης, Δέσποινα Κούρτη, Ακης Βλουτής, Νέστορας Κοψιδάς.Στο έργο καταγράφονται οι μεγάλοι έρωτες του Καζανόβα, οι συναρπαστικές περιπέτειες που σημάδεψαν την πολυτάραχη ζωή του, η φλογερή του προσωπικότητα, το τρελό ταξίδι του προς τη γνώση, αλλά και τη φθορά, όπως τα αφηγείται πιστά η ευαίσθητη και αινιγματική πένα της σύγχρονης Ρωσίδας ποιήτριας και δραματουργού. Οι παραστάσεις θα διαρκέσουν μέχρι τις 2 Μαρτίου.

• Την κλασική κωμωδία του Νικολό Μακιαβέλι "Μανδραγόρας" θα παρουσιάσει η "Πράξη",στη Β Σκηνή του "Θεάτρου Κεφαλληνίας",στα μέσα Φεβρουαρίου, σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Μυλωνά,σκηνικά - κοστούμια Γιώργου Πάτσα.Παίζουν: Αριστοτέλης Αποσκίτης, Μάνος Βακούσης, Γιώργος Γραμματικός, Δημήτρης Μαργαρίτης, Αλέξανδρος Μυλωνάς, Χριστίνα Παπαμίχου, Μαρίκα Τζιραλίδου.Στην Α Σκηνή,συνεχίζονται οι παραστάσεις του έργου "Παλιοί καιροί" του Χάρολντ Πίντερ,σε σκηνοθεσία Νίκου Μαστοράκη,με τους: Μπέττυ Αρβανίτη, Σοφοκλή Πέππα, Σμαράγδα Σμυρναίου.
• Τον "Προμηθέα Δεσμώτη" του Αισχύλου,θα παρουσιάσει για λίγες παραστάσεις το θέατρο "Αττις".Οι παραστάσεις άρχισαν χτες. Η σκηνοθεσία είναι του Θόδωρου Τερζόπουλου,η μετάφραση του Πάνου Μουλλά,τα σκηνικά - κοστούμια του Γιώργου Πάτσα.Παίζουν: Τάσος Δήμας, Σοφία Μιχαλοπούλου, Γιώργος Συμεωνίδης, Ιερώνυμος Καλετσάνος και Σοφία Χιλ.Στο μεταξύ συνεχίζονται με εντατικό ρυθμό οι πρόβες του "Ηρακλή" του Χάινερ Μίλερ,που ανεβαίνει στα μέσα Φεβρουαρίου.
• Το έργο του Ρομπέρτο Ατάιντε "Δεσποινίς Μαργαρίτα",με την Θέμιδα Μπαζάκα,που παρουσιάστηκε στην έδρα του από το ΔΗΠΕΘΕ Ρόδου,θα βρίσκεται μέχρι τις 20 Ιανουαρίου στο "Μύλο" της Θεσσαλονίκης και από τις 27/1 - 23/2 στο θέατρο "Φούρνος" στην Αθήνα.

"Οι θεατρίνοι"

"Αγρια Δύση"

"Καζανόβας" στο "Αμόρε"