Μια μεγάλη φωνή σίγησε. Η Βουλγάρα σοπράνο Γκένα Ντιμιτρόβα, η λυρική τραγουδίστρια με την παγκόσμια αναγνώριση, πέθανε το περασμένο Σάββατο, στα εξήντα τέσσερα χρόνια της, σε νοσοκομείο του Μιλάνου. Η καλλιτέχνιδα, που χαρακτηρίστηκε «εθνικό κεφάλαιο» της Βουλγαρίας, είχε γεννηθεί το 1941 στο βουλγαρικό χωριό Μπεγκλίς και σπούδασε στη Μουσική Ακαδημία της Σόφιας. Το ντεμπούτο της το έκανε το 1965 με την Εθνική Οπερα της Βουλγαρίας στα Σκόπια, ερμηνεύοντας το ρόλο της Αμπιγκαέλ, στον «Ναμπούκο» του Βέρντι. Αυτός ο ρόλος σημάδεψε την πορεία της. Ακολούθησαν εμφανίσεις της στα μεγάλα λυρικά θέατρα των Ιταλίας, Βιέννης, Αγγλίας, Αμερικής κ.α. Στην Ελλάδα πρωτοεμφανίστηκε το καλοκαίρι του 1981, ερμηνεύοντας στο «Ηρώδειο», στην παράσταση του «Ναμπούκο» της Λυρικής Σκηνής το ρόλο της Αμπιγκαέλ. Ακολούθησαν: η εμφάνισή της το 1985, στον ίδιο χώρο, στο ρόλο της Λαίδης Μάκβεθ, στον «Μάκβεθ» του Βέρντι, από τη Βασιλική Οπερα του Κόβεντ Γκάρντεν, στο Μέγαρο Μουσικής, και πάλι στο «Ηρώδειο» (1997, 1998) και στη Λυρική, ενώ το 2003 ήταν μέλος της επιτροπής για το διαγωνισμό «Grand Prix Μαρία Κάλλας» για την όπερα και το λιντ που οργανώνει το Διεθνές Καλλιτεχνικό Κέντρο «Athenaeum». Στη δισκογραφία ξεκίνησε ηχογραφήσεις με τη βουλγαρική «Balkanton», ενώ στη συνέχεια ηχογράφησε με όλες τις μεγάλες δισκογραφικές εταιρίες.
«H Βουλγαρία έχασε μια μεγάλη φωνή και μια μεγάλη Βουλγάρα, που πρόβαλε τη χώρα και τον πολιτισμό της σε όλον τον κόσμο», δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού της Βουλγαρίας για το θάνατο της σπουδαίας λυρικής τραγουδίστριας, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι σε ένδειξη πένθους τα πολιτικά κόμματα της γείτονος χώρας ματαίωσαν συναυλίες και άλλες εκδηλώσεις που είχαν προγραμματίσει ενόψει των επερχόμενων εκλογών.
«Η αληθινή ομορφιά ποτέ δε φωνάζει», σημειώνει ο δημιουργός. «Είναι κρυμμένη στη σκιά και περιμένει να την αποκαλύψεις με σεβασμό». Και ο φωτογραφικός φακός του Γ. Μαργαρίτη την αποκάλυψε. Μαυρόασπρες και έγχρωμες φωτογραφίες απαθανάτισαν αρχαιολογικά και βυζαντινά μνημεία, φέρνοντας στο φως έναν πολύτιμο θησαυρό. Εδωσαν πνοή σε βράχους, πέτρες, βότσαλα, στα κομμάτια από ξύλα που τα σκάλισε η μανία της θάλασσα και τα μούσκεψε η βροχή. Εγιναν ιστορική μαρτυρία της Νάξου που χάνεται, λαβωμένη από τα λατομεία και τις μοντέρνες τσιμεντένιες κατασκευές. Οπως σημειώνει ο Γ. Μαργαρίτης: «Η ματιά τα ανακάλυπτε και ο φακός τα αποτύπωνε σαν πρωτόπλαστα και κατόπιν η πνοή ήρθε με την εκτύπωση... Ετσι, έγιναν σαν "βιβλικό παραμύθι" και συνοδεύονται από το "χαμόγελο της Αριάδνης"».
Με μοναδικό «σκηνικό» αντικείμενο, τη στρωμένη με αμέτρητη ποσότητα, χρυσίζοντα στο φως των προβολέων, αναποφλοίωτου μαύρου ρυζιού, σκηνή του Ηρωδείου, οι θεατές μυήθηκαν σε μια «τελετουργία». Μια τελετουργία, με τα κορμιά των χορευτών σε αργόσυρτη, αδιάκοπα ρέουσα, κυκλική κίνηση - όπως της γης, των κύκλων της φύσης και της ανθρώπινης ζωής - πάνω σε αμέτρητους κόκκους του ρυζιού - συμβόλου της γης που επί χιλιετίες παλεύει μαζί της ο άνθρωπος, σπέρνοντας και καρπίζοντάς τη. Με τα κουδουνάκια στο πάνω άκρο των ραβδιών των χορευτών να σημαίνουν απαλά, θυμίζοντας τη μακραίωνη παράδοση των περιπλανώμενων ασκητών - δασκάλων της βουδιστικής «νιρβάνας» περί της γαλήνης της ψυχής. Με «θεία» παραδοσιακά τραγούδια της καυκασιανής Γεωργίας, ως «γέφυρα» μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Και, τέλος, με το κυκλικό σάρωμα του ρυζιού, ως συμβόλου του αέναου κύκλου της Γης, της ζωής, της ανθρωπότητας.
«Το πρωτάθλημα» της Πένυς Φυλακτάκη, παρουσιάζεται (14 - 19/6), στο πλαίσιο του προγράμματος «Αδειος Χώρος», στο Εθνικό Θέατρο - Πειραματική Σκηνή. Το έργο απέσπασε το 3ο Κρατικό Βραβείο για Νέους Θεατρικούς Συγγραφείς, στο Διαγωνισμό Κρατικών Θεατρικών Βραβείων του ΥΠΠΟ το 2004.
Η παράσταση στηρίζεται στο παιχνίδι. Παιχνίδι με τη δυναμική της σκηνής τα φλας - μπακ στο παρελθόν ανασυνθέτουν κάθε φορά ένα νέο παζλ στην αναζήτηση της αλήθειας. Παιχνίδι χαρακτήρων - οι δύο «προδομένοι» ήρωες υποδύονται και τους συζύγους τους, «τους προδότες», χωρίς εξωτερικά μέσα, με μοναδικό όπλο την αλλαγή του σωματικού ρυθμού των ηθοποιών. Παιχνίδι με το χρόνο - η μία ώρα μετράει αντίστροφα τόσο για τη σκηνή όσο και για την πλατεία, ο δραματικός χρόνος του έργου ταυτίζεται με το θεατρικό χρόνο των ηθοποιών και των θεατών.
Σκηνοθεσία: Αριστοτέλης Σομπότης - Πένυ Φυλακτάκη, σκηνικά - κοστούμια - φωτισμοί: Ανδρέας Σκούρτης, μουσική: Γιώργος Χούχος. Παίζουν: Πάνος Αντωνιάδης, Δέσποινα Νικητίδου.
Η «Θεωρία της Σχετικότητας» του Αϊνστάιν και ο πίνακας «Οι δεσποινίδες της Αβινιόν» του Πικάσο, είναι το θέμα της ομιλίας (16/6, 3μμ, Ευγενίδειο Πλανητάριο, Συγγρού 387) του καθηγητή της Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Επιστημών, Αρθουρ Μίλερ. Τη διάλεξη οργανώνει το Βρετανικό Συμβούλιο, στα πλαίσια του διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου της Ενωσης Ελλήνων Φυσικών (16-19/6), σε συνεργασία με ΑΕΙ και ΤΕΙ, μορφωτικά ινστιτούτα, πολιτιστικούς φορείς, με θέμα «Επιστήμη και Τέχνη», που θα περιλάβει παραστάσεις, συναυλίες, εκθέσεις και άλλες εκδηλώσεις.
Μία εβδομάδα γεμάτη δραστηριότητες, παιχνίδια, εργαστήρια και πολλές εκπλήξεις ετοιμάζει για τα παιδιά το Μουσείο Κεραμικής (Μελιδώνη 4-6). Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, με θέμα τα κεραμικά (27/6-2/7), απευθύνεται σε μαθητές 6-12 χρόνων. Θα επαναληφθεί από 4-9/7. Πληροφορίες και δηλώσεις συμμετοχής: 210 3318491-5.