Του Τάσου Αναστασίου (από τα «Νέα»)

Καμία έκπληξη. Τίποτα το πρωτότυπο. Ουδέν το απροσδόκητο.

Δεν μιλάμε για αυτούς.

*

Μιλάμε για τους «ανανήψαντες».

Και δεν εννοούμε, φυσικά, εκείνους που για λόγους πολιτικούς και ιδεολογικούς, διαφώνησαν, μετέβαλαν άποψη, αντιλήφθηκαν αλλιώς τα πράγματα και με τους οποίους θα μπορούσες ενδεχομένως να συζητήσεις, να αντιπαρατεθείς, να συγκρουστείς πολιτικά και έντιμα.

Μιλάμε για τους άλλους.

Για εκείνον τον - εξίσου προβλέψιμο - συρφετό των «μεταλλαγμένων» που ποτέ δεν θα αξιωθούν να τους θεωρήσουμε ταξικούς μας αντίπαλους, αφού πολύ απλά είναι αξιολύπητα τσιράκια.

Μιλάμε για τους επαναλαμβανόμενα ανά τους αιώνες και τις εποχές καταδικασμένους να εκπροσωπούν το είδος που σέρνεται κατά τα κελεύσματα των συγκυριών.

Για εκείνους - λίγοι είμαστε και γνωριζόμαστε - που με αφορμή την «Πτώση του Τείχους του Βερολίνου» σπεύδουν να προσκυνήσουν τα «αφεντικά», διαλαλώντας τον «γενιτσαρισμό» τους.

Που πρώτοι απ' όλους, «αναγεννημένοι» και «καθαροί» από τα «μικρόβια» της νιότης τους, σέρνουν το χορό της αντικομμουνιστικής συκοφαντίας.

Που με τον πιο ενθουσιώδη τρόπο περιφέρουν τις «δηλώσεις μετανοίας τους» σε κανάλια, ραδιόφωνα και εφημερίδες.

Που όσο μεγαλύτερος επιλέγουν να είναι και να φαίνεται ο προσωπικός τους εξευτελισμός, τόσο περισσότερο απαραίτητοι θεωρούν ότι γίνονται στους «νικητές».

Που με ασίγαστο πάθος διαφημίζουν την «αναμόρφωσή τους», ώστε να κολλήσουν τα αναγκαία ένσημα για την εύνοια των ανωτέρων τους.

Που τρέμουν μη και δεν «ξεχωρίσουν» μεταξύ όσων διαγκωνίζονται ποιός θα περιγράψει «πειστικότερα» το σοσιαλισμό σαν «δικτατορία», «τυραννία» και «έγκλημα» με έναν και μοναδικό στόχο:

Να κλέψουν μια ματιά, να αποσπάσουν έστω κι ένα δευτερόλεπτο από την προσοχή των «δυνατών», βάζοντας για υποθήκη την «μεταμέλειά τους» και την ικανότητά τους να «γλείφουν» και να έρπουν.

***

Το απόσπασμα που ακολουθεί, σε αυτούς είναι αφιερωμένο.

Αυτό το είδος των αξιολύπητων περιγράφει, που μόλις η μάχη χάθηκε έτρεξαν σαν τα ποντίκια στο απέναντι στρατόπεδο.

Το ποίημα γράφτηκε πέντε χρόνια μετά την κατάπνιξη της Παρισινής Κομμούνας, στις 30 του Νοέμβρη 1876 από τον κομμουνάρο Ζιλ Βαλέ. Τον φλογερό επαναστάτη, τον συγγραφέα και δημοσιογράφο, που συμμετείχε στην εξέγερση της Κομμούνας ως μέλος της Επιτροπής Παιδείας κι εξέδιδε την εφημερίδα «Ο δρόμος».

Οι στίχοι του Βαλέ είναι μια ακτινογραφία των ασπάλαγκων υποτακτικών του καιρού του. Και όλων των καιρών.

*

«Ξεπουλημένα γουρούνια!

Δεν ανήκουν σε αυτόν το στάβλο, όλοι εκείνοι που για κάποια χρήματα ή λίγη δόξα, για ένα πορτοφόλι, μια σάρπα, μια κορδέλα, μετατρέπουν τις πεποιθήσεις τους σε άχυρα κάτω από τα πόδια των μεγάλων;/

Εκείνοι, ακόμη πιο αξιολύπητοι, που για να απολαμβάνουν τη χαρά να μη δουλεύουν καθόλου ή να λάμπουν λίγο, μετατρέπονται σε αυλικούς, βαλέδες και παράσιτα στις αντικάμαρες των υπουργών ή τις τραπεζαρίες των πλούσιων;/

Εκείνος ο δημοσιογράφος που πουλάει την πένα του σε όποιον πληρώνει πιότερο, κείνος ο χρονογράφος που γλείφει τις μπότες και διηγείται πώς τις γυαλίζουν, ο προαγωγός γυναικών, ο πολυπράγμων, ξερόλας γραφιάς, όλοι αυτοί ξεπουλημένα γουρούνια;/

Ξεπουλημένο γουρούνι

εκείνος ο γελωτοποιός που διατηρεί το κύρος του και κερδίζει το ψωμί του κάνοντας τον παλιάτσο μπροστά στο πλήθος, ξεπουλημένο γουρούνι, εκείνος ο κλαψιάρης ποιητής που ζητιανεύει τι θα φάει - όχι τι θα πιει - στις επιτροπές και τα υπουργεία!/

Ξεπουλημένα γουρούνια,

εκείνα τα ανθρωπάκια που κάποτε το έπαιζαν ενθουσιώδεις ή σκληροί και άκαμπτοι, που επιδείκνυαν την ανεξαρτησία και την εκκεντρικότητά τους, και ένα ωραίο πρωινό αδειασμένοι, τόσο φτωχό στομάχι είχαν, σβησμένοι, αποκαμωμένοι, τελειωμένοι, κρέμασαν σφιχτά ένα κόκκινο μεταξωτό φουλάρι στο λαιμό, έβαλαν στη μουσούδα τους ένα τετράγωνο καπελίνο, όπως τα αδέλφια τους τα γουρούνια των πανηγυριών, και που στριφογυρίζοντας και γρυλίζοντας, κατέληξαν με τη μουσούδα και τα πόδια τους στο ζωοτροφείο της μετριότητας./

Ξεπουλημένο γουρούνι

οποιοσδήποτε ζει από τις κολακείες στην εξουσία ή τη συγκατάβαση στην αντιπολίτευση, κάνει τα θελήματα της μιας ή της άλλης και ζητάει σαν αντάλλαγμα για τα θελήματά του μια μικρή υποψηφιότητα σε κάποια περιοχή, που θα μπορούσε να αγοράσει αν ήταν πλούσιος./

Ονομάζονται προστατευόμενοι κάποιου υπουργού, εθελοντές μιας σπουδαίας υπόθεσης! Εθελοντές όχι! Ξεπουλημένα γουρούνια! Δε διατρέχουν άλλο ρίσκο παρά να λιπανθούν από τη βροχή των φτυσιμάτων ή την ανουσιότητα του λιβανίσματος!».

Στις 11 Νοέμβρη 1990, σαν σήμερα πριν 19 χρόνια, ο Γιάννης Ρίτσος έκλεινε τη διαδρομή μιας ζωής που την πορεύτηκε όπως ακριβώς την είχε περιγράψει: «Η ζωή θα σε πει σύντροφο, τα έργα σου θα σε κάνουν σύντροφο, να αξίζουν τα έργα σου», ήταν τα λόγια - και η πράξη - του Γιάννη Ρίτσου

θυσίες και ήττες και ήττες, κι άλλες μάχες, για πράγματα που

κιόλας

ήταν από άλλους αποφασισμένα, όταν λείπαμε εμείς. Και οι

άνθρωποι, αθώοι,

να χώνουν τις φουρκέτες των μαλλιών μες στα μάτια τους, να

χτυπούν το κεφάλι

στον πανύψηλο τοίχο, γνωρίζοντας βέβαια πως ο τοίχος δεν πέφτει

ούτε ραγίζει καν, να δουν τουλάχιστον μέσ΄ από μια χαραμάδα

λίγο γαλάζιο ασκίαστο απ΄ το χρόνο και τη σκιά τους. Ωστόσο

- ποιος ξέρει -

ίσως εκεί που κάποιος αντιστέκεται χωρίς ελπίδα, ίσως εκεί να

αρχίζει

η ανθρώπινη ιστορία, που λέμε, κι η ομορφιά του ανθρώπου...».

*

(«Ελένη»)