Associated Press

«Η εθνική κυριαρχία του Ιράκ» υπό τα όπλα των κατοχικών δυνάμεων

Πίσω από τις θριαμβολογίες περί «ιστορικής στιγμής για τον ιρακινό λαό», η αλήθεια είναι εξαιρετικά σκληρή για τους «επίλεκτους» της κατοχής. Και μπορεί ο πρωθυπουργός Ιγιάντ Αλάουι να είναι συνηθισμένος σε τέτοιου είδους πιεστικές καταστάσεις χάρη στην πλούσια σταδιοδρομία του ως πράκτορα, πρώτα των ιρακινών μυστικών υπηρεσιών και στη συνέχεια των βρετανικών και των αμερικανικών.

Τα κατώτερα, όμως, στελέχη της δοτής κυβέρνησης, που, ουσιαστικά, αποτελούν και τον κύριο κορμό του μηχανισμού άσκησης της εξουσίας δε φαίνεται να έχουν ανάλογη πείρα αλλά ούτε και την πολυτέλεια της διαρκούς προστασίας από πολυπληθείς ομάδες ξένων μισθοφόρων. Γι' αυτό, μάλλον, και τις τελευταίες μέρες, τα πυρά της ιρακινής αντίστασης έχουν στραφεί προς συμβούλους, γραμματείς και διευθυντές υπουργείων.

Οπως εκτιμούσαν αρκετοί αναλυτές, πίσω από τις κλιμακούμενες αυτές επιθέσεις, θα μπορούσε κάλλιστα να κρύβεται ένα πολύ ρεαλιστικό σκεπτικό με βάση το οποίο αν δεν υπάρχουν άνθρωποι να λειτουργήσουν τον κυβερνητικό μηχανισμό, αυτός θα καταρρεύσει μια ώρα αρχύτερα. Γι' αυτό και το πρώτο θέμα που συζητά η δοτή κυβέρνηση είναι η επιβολή στρατιωτικού νόμου σε συγκεκριμένες περιοχές. Είναι, φαίνεται, τα «πρώτα βήματα στην ελευθερία».

Αντίθετα με τις ελπίδες των κατοχικών δυνάμεων, εκτός από τις ξένες πολιτικές ηγεσίες, κανείς εντός Ιράκ δε φάνηκε να πείθεται ότι «πλέον το Ιράκ βρίσκεται στα χέρια των Ιρακινών». Γι' αυτό ίσως και οι αντικατοχικές επιθέσεις συνεχίζονται με αμείωτη ένταση, αναγκάζοντας τις κατοχικές δυνάμεις να βρίσκονται σε διαρκείς εμπλοκές και το αμερικανικό Πεντάγωνο να καλεί εκτάκτως εφέδρους, οι οποίοι είχαν κριθεί μη μάχιμοι.

Οι ανάγκες της κατοχής σε στρατό δεν είναι, φυσικά, δυνατό να καλυφθούν από τις προσφορές για αποστολή δυνάμεων από την Ιορδανία, την Υεμένη και άλλες, ανάλογης ισχύος, δυνάμεις. Οι πιέσεις του Αμερικανού Προέδρου για αποστολή δυνάμεων του ΝΑΤΟ στο Ιράκ δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα και έτσι ο Τζορτζ Μπους, στην πρόσφατη σύνοδο της Κωνσταντινούπολης, αναγκάστηκε να παρουσιάσει ως «επιτυχία» την αποδοχή, εκ μέρους όλων των μελών του Βορειοατλαντικού Συμφώνου, να αναλάβουν την εκπαίδευση των ιρακινών σωμάτων ασφαλείας.

Οι χώρες, όμως, που θα μπορούσαν πράγματι να στηρίξουν στρατιωτικά την κατοχή, όπως οι Γαλλία - Γερμανία, διευκρίνισαν ότι η εκπαίδευση θα γίνει εκτός Ιράκ, εξασφαλίζοντας, έτσι, τόσο την παρέμβασή τους στην κατεχόμενη χώρα όσο και την ασφάλεια των δυνάμεών τους. Υπό αυτές τις συνθήκες, ίσως να μην είναι ακραία η εκτίμηση που διατύπωσε ο αρχηγός του αμερικανικού ΓΕΣ, Ρίτσαρντ Μάγιερς, ότι τα αμερικανικά στρατεύματα ίσως μείνουν στο Ιράκ για τα επόμενα 5 χρόνια.

Η κατοχή -- η «παροχή ασφάλειας», κατά τον πολιτικό όρο -- της Καμπούλ και μερικών ακόμη πόλεων από το ΝΑΤΟ δεν αλλάζει το γεγονός ότι η χώρα παραμένει στη δίνη πολλαπλών πολεμικών συγκρούσεων: των Αμερικανών κατά των Ταλιμπάν, που συχνά αποβαίνει σε σφαγές αμάχων, και εμφύλιων μεταξύ πολεμάρχων που ερίζουν για την εξουσία. Το «απελευθερωμένο», κατά Μπους, Αφγανιστάν, μαστίζεται από εννιά πληγές που η υπόσχεση «επέκτασης της κατοχής» από το ΝΑΤΟ δε θα λύσουν...

ΥΠΟΔΟΜΕΣ. Στο πλαίσιο της πολιτικής καμένης γης που ακολουθούσαν οι Ταλιμπάν εναντίον της Συμμαχίας του Βορρά τη δεκαετία του '90, κατέστρεψαν προαιώνια συστήματα άρδευσης των καλλιεργειών σε δεκάδες περιοχές. Οι προσπάθειες αποκατάστασής τους απέτυχαν: οι συστηματικές επιθέσεις εναντίον των έργων και των εργαζόμενων έχουν οδηγήσει την «ανοικοδόμηση» σε τέλμα. Ηλεκτροδότηση παρέχεται στο 9% του πληθυσμού. Ασφαλές πόσιμο νερό έχει το 6%. Το δάνειο 40 εκατ. δολαρίων που έχει εγκρίνει η Παγκόσμια Τράπεζα για έργα ύδρευσης μπορεί να προχωρήσει μόνο στο βορρά, ωστόσο οι διενέξεις μεταξύ των πολεμάρχων «παγώνουν» την υλοποίησή τους.

ΥΓΕΙΑ. Η μητρική θνησιμότητα (11%) είναι από τις υψηλότερες στον κόσμο. Ασθένειες ιάσιμες στον υπόλοιπο κόσμο παραμένουν σε «απαράδεκτο» βαθμό φονικές στη χώρα. Το προσδόκιμο ζωής είναι τα 46 χρόνια, έναντι των 78 στην Ευρώπη. Το 70% των ιατρικών προγραμμάτων εκτελούν εγχώριες και διεθνείς μη κυβερνητικές οργανώσεις, και ο ΟΗΕ, τα στελέχη των οποίων όμως, έχοντας βρεθεί στο στόχαστρο των Ταλιμπάν, ανέστειλαν τη δράση τους σε πολλές περιοχές.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ. Δεκαετίες πολέμου έχουν διαλύσει την Αφγανική οικονομία, που ούτως ή άλλως ήταν εξαιρετικά καθυστερημένη. Το 80% της εργατικής δύναμης απασχολείται στη γεωργία, 10% στις υπηρεσίες και την απαρχαιωμένη βιομηχανία. Το κατ' εκτίμηση κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι - κατά τους αισιόδοξους - 190 δολάρια το χρόνο. Το εγχώριο ΑΕΠ το 2002-2003 ήταν 4 δισ. δολάρια, εκ των οποίων το 50% οφείλεται στο εμπόριο των ναρκωτικών. Οι εξαγωγές το 2003 επισήμως ήταν 100 εκατ. δολάρια, οι εισαγωγές 2,3 δισ. δολάρια.

ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ. Το Αφγανιστάν φέτος αναμένεται να φθάσει το 80% της παγκόσμιας «προσφοράς» οπίου. Ακόμη και οι αγρότες που δεν καλλιεργούν παπαρούνα και χασίς δηλώνουν σε ποσοστό 43% ότι θ' αρχίσουν να το κάνουν. Οι καλλιέργειες για την παραγωγή ναρκωτικών γίνονται πλέον σε 28 από τις 32 επαρχίες της χώρας. Στην παραγωγή και το εμπόριο εμπλέκονται αναρίθμητοι αξιωματούχοι και πολέμαρχοι, και πληροφορίες της Υπηρεσίας του ΟΗΕ για το Εγκλημα και τα Ναρκωτικά κάνουν λόγο για «σημαντική αναβάθμιση» των παράνομων υποδομών. Αμερικανοί και Βρετανοί ανταλλάσσουν κατηγορίες για την αδυναμία ελέγχου της κατάστασης. Αλλά οι πολέμαρχοι εκβιάζουν τον Καρζάι να μην πιέσει τα πράγματα, αν θέλει να εκλεγεί Πρόεδρος το προσεχές φθινόπωρο.

ΠΟΛΕΜΑΡΧΟΙ. Ο Καρζάι είναι, κατ' ουσίαν, «δήμαρχος της Καμπούλ», και όχι Πρόεδρος της χώρας, όπως έχουν παρατηρήσει επανειλημμένως ξένοι διπλωμάτες. Απόλυτοι άρχοντες των επαρχιών είναι οι πολέμαρχοι, όπως ο Αμπντούλ Ρασίντ Ντόστουμ, που έχει διανύσει απίστευτη πορεία - από σύμμαχος των Σοβιετικών, πέρασε στο πλευρό των μουτζαχεντίν - και φημίζεται για την αγριότητά του και κατηγορείται για πολυάριθμα εγκλήματα πολέμου, όπως η σφαγή 2.000 αιχμαλώτων στη Μαζάρι - Σαρίφ το 2001, ο Ισμαΐλ Καν, με ιδιωτικό στρατό 50.000 ανδρών, και πολλοί από τους ίδιους τους υπουργούς του Καρζάι, όπως ο υπουργός Αμυνας Μοχάμαντ Φαχίμ.

ΜΕΙΟΝΟΤΙΚΑ - ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ. Οι υπερήφανες δηλώσεις της πρώτης κυρίας των ΗΠΑ Λόρα Μπους, του συζύγου της Προέδρου και του Τόνι Μπλέρ περί «απελευθέρωσης» των γυναικών στο Αφγανιστάν, παραμένουν παχιά λόγια. Οργανώσεις όπως η Χιούμαν Ράιτς Ουότς και η Διεθνής Αμνηστία καταγγέλλουν συνέχιση των εγκλεισμών, της υποχρεωτικής ενδυμασίας με τις μπούργκες, βιασμούς, κακομεταχείριση, υποχρεωτικούς γάμους ακόμη και ανήλικων κοριτσιών, εγκλήματα τιμής, κ.ο.κ., στο μεγαλύτερο τμήμα της χώρας. Οι Ταλιμπάν αλλά και παραδοσιοκράτες πολέμαρχοι επιτίθενται σε όσες οικογένειες στέλνουν τα κορίτσια σε σχολεία, ενώ την περασμένη βδομάδα επίθεση εναντίον γυναικών που μετείχαν στην απογραφή των ψηφοφόρων κόστισε τη ζωή τριών και τον τραυματισμό άλλων 17.

ΠΑΙΔΕΙΑ. Σχεδόν 2 εκατομμύρια παιδιά παρακολουθούν σχολεία, υποστηρίζει ο ΟΗΕ, αριθμός «διπλάσιος» από αυτόν των προηγούμενων ετών. Αλλά η ενδημική φτώχεια σημαίνει ότι και τα παιδιά συνήθως πρέπει να δουλεύουν - η UNICEF παραδέχεται πως αν και δεν υπάρχουν ακριβή μεγέθη, τα εργαζόμενα παιδιά είναι χιλιάδες.