Copyright 2022 The Associated

Η αποστολή κοσοβάρικης αστυνομίας στο βόρειο Κόσοβο ήταν μία από τις πολλές κινήσεις που ρίχνουν κι άλλο «λάδι στη φωτιά»

Μέχρι και την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, οι Σέρβοι του Κοσόβου διατηρούσαν οδοφράγματα στα βόρεια της χώρας, καταγγέλλοντας ότι «η Πρίστινα συνεχίζει να μας καταδιώκει», ενώ ο Σέρβος Πρόεδρος, Αλ. Βούτσιτς, τους κάλεσε «να μην παραδοθούν». Το Βελιγράδι υπέβαλε και επίσημα αίτημα στη ΝΑΤΟική δύναμη KFOR για αποστολή σερβικών στρατευμάτων στην περιοχή.

Την Πέμπτη, ανεβάζοντας κι άλλο το θερμόμετρο της αντιπαράθεσης, ο πρωθυπουργός του Κοσόβου, Α. Κούρτι, υπέβαλε επίσημο αίτημα για ένταξη του προτεκτοράτου στην ΕΕ, υπό τις έντονες διαμαρτυρίες του Βελιγραδίου ότι κάτι τέτοιο συνιστά ευθεία παραβίαση διεθνών συμφωνιών των δύο πλευρών, που προέβλεπαν «πάγωμα» σχετικών προσπαθειών μέχρι να επιτευχθούν συμφωνίες «εξομάλυνσης» των σχέσεών τους.

Την έντονη αντίδραση των Σέρβων είχαν ήδη προκαλέσει η αποστολή αστυνομίας από την Πρίστινα στο βόρειο Κόσοβο, σε περιοχές με σερβική πλειοψηφία, και η απόφαση της ηγεσίας του προτεκτοράτου να «αναπληρώσει» τις κενές θέσεις σε τοπικούς θεσμούς (Δημοτικά Συμβούλια, δικαστικές αρχές, αστυνομία κ.ά.), από τους οποίους οι Σέρβοι παραιτήθηκαν μαζικά τον Νοέμβρη. Την Τετάρτη, 12 Αλβανοί Κοσοβάροι μαζί με δύο Βόσνιους και έναν Σέρβο ανέλαβαν καθήκοντα ως νέα μέλη του τοπικού συμβουλίου στη βόρεια Μιτρόβιτσα, έναν από τους δήμους όπου πλειοψηφούν συντριπτικά οι Σέρβοι.

Αργά την Πέμπτη το βράδυ, το υπουργικό συμβούλιο της Σερβίας, σε έκτακτη συνεδρίαση, αποφάσισε την υποβολή επίσημου αιτήματος στην KFOR να εγκρίνει την επιστροφή συγκεκριμένου αριθμού (εκατοντάδων μέχρι 1.000) Σέρβων στρατιωτών στο Κόσοβο, επικαλούμενο το ψήφισμα 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ από το 1999. Ο Σέρβος Πρόεδρος, Αλ. Βούτσιτς, εκτίμησε ότι αυτό δεν θα γίνει δεκτό, επικρίνοντας όσους «θέλουν να αποφασίζουν για εμάς χωρίς εμάς». Κατηγόρησε ξανά ΗΠΑ και ΕΕ ότι δεν σέβονται συμφωνίες υπογεγραμμένες, ζητώντας απομάκρυνση της κοσοβάρικης αστυνομίας από τις περιοχές των Σέρβων και έχοντας, μεσοβδόμαδα, καταγγείλει ειδικά τις ΗΠΑ και τη Βρετανία ότι «χαϊδεύουν το μωρό τους» (το Κόσοβο).

Σημειωτέον, εκτός από τη σύλληψη του Σέρβου πρώην αστυνομικού Ν. Πάντιτς, τον οποίο οι κοσοβάρικες αρχές κατηγορούν ως ύποπτο για «τρομοκρατία», συνελήφθη και ο Σλ. Τράγκοβιτς, αντίστοιχων αρμοδιοτήτων με τον Πάντιτς. Καταδικάζοντας τη νέα σύλληψη, ο διευθυντής του Γραφείου της σερβικής κυβέρνησης για το Κόσοβο, Π. Πέτκοβιτς, υποστήριξε ότι αυτή «δείχνει πως ο Κούρτι συνεχίζει να κυνηγά τους Σέρβους και δεν θέλει την εκτόνωση της έντασης», ενώ αναρωτήθηκε πού βρέθηκαν ξαφνικά τόσα ενοχοποιητικά στοιχεία για Σέρβους πρώην αξιωματούχους, ενώ εδώ και καιρό υπηρετούσαν σε κοσοβάρικους θεσμούς.

Από τη μεριά του Κοσόβου, η ΥΠΕΞ, Ντονίκα Γκερβάλα, δήλωσε ότι «όχι 1.000 Σέρβοι στρατιώτες, αλλά ούτε 10 δεν πρόκειται να μπουν στο Κόσοβο», προσθέτοντας ότι «δεν αγνοώ τη μεγάλη επιθυμία της Σερβίας να προκαλέσει ταραχές στο Κόσοβο, αλλά το να πατήσουν Σέρβοι στρατιώτες το πόδι τους στη Δημοκρατία του Κοσόβου πρέπει να σταματήσει μια για πάντα». Κατηγορώντας τη Σερβία για έλλειψη ενδιαφέροντος για διάλογο με την Πρίστινα, κατέληξε πως το Κόσοβο είναι έτοιμο να προστατεύσει κάθε γωνιά του.

Είχε προηγηθεί, από σερβικής πλευράς, η δημιουργία «στρατηγείου κρίσης» των σερβικών δήμων στο βόρειο Κόσοβο, την οποία ανακοίνωσε ο επικεφαλής του μεγαλύτερου σερβικού κόμματος του Κοσόβου, Γκ. Ράκιτς, αναφέροντας πως αυτό «θα ενημερώνει τους πολίτες και τα μέσα ενημέρωσης για την κατάσταση επιτόπου», καλώντας τους «να είναι ειρηνικοί και συγκρατημένοι, αλλά και σε επαγρύπνηση».

Ο δε Σέρβος υπουργός Αμυνας, Μ. Βούτσεβιτς, διαμήνυσε ότι «ο στρατός δεν θέλει συγκρούσεις ή πολέμους, αλλά είναι έτοιμος να υπερασπιστεί τη χώρα μας και όλους τους πολίτες της». Βαλκανικά ΜΜΕ μετέδωσαν ακόμα ότι το Βελιγράδι έχει θέσει σε ετοιμότητα ειδική μονάδα της στρατιωτικής αστυνομίας (τους «Κόμπρας») που ειδικεύεται σε «αντιτρομοκρατικές» επιχειρήσεις και υπάγεται απευθείας στον ανώτατο διοικητή των Ενόπλων Δυνάμεων.

Πάντως, στα σχέδια της Σερβίας για ανάπτυξη στρατιωτικών της δυνάμεων στο βόρειο Κόσοβο διαφώνησαν ανοιχτά οι ΗΠΑ, με τον ειδικό απεσταλμένο τους, Γκ. Εσκομπάρ, να επισημαίνει μάλιστα ότι «το Κοσσυφοπέδιο έχει πολύ ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας από τις ΗΠΑ». Τόνισε επίσης ότι περιμένει τα οδοφράγματα να τα απομακρύνουν όσοι τα έστησαν και όχι η KFOR.

Την ίδια ώρα, αναδεικνύοντας ότι παράλληλα φουντώνει το παζάρι για τους όρους μιας πιθανής «διευθέτησης» των σχέσεων Βελιγραδίου - Πρίστινας, ο Αμερικανός αξιωματούχος ανέφερε πως «περιμένουμε να τους δοθεί (σ.σ. στους Σέρβους του Κοσόβου) ένας δρόμος μπροστά για τη διευθέτηση ορισμένων ζητημάτων». Αναφερόμενος ειδικά στην Ενωση Σερβικών Δήμων (που με βάση συμφωνίες προβλέπεται να δημιουργηθεί στο βόρειο Κόσοβο, δίνοντας μεγαλύτερη αυτονομία στους Σέρβους της περιοχής, αλλά η Πρίστινα την «μπλοκάρει» διαρκώς), μίλησε για «νόμιμη διεθνή υποχρέωση», από την οποία «καμία πολιτική δύναμη δεν μπορεί απλά να απομακρυνθεί». Επέμεινε ότι «εμείς θα εργαστούμε πάνω στη δημιουργία της Ενωσης, αυτή θα είναι η συμβολή μας στη διαδικασία διαλόγου», υποστηρίζοντας ότι η σύστασή της πρέπει να προχωρήσει άμεσα και «πρέπει να περιλαμβάνεται στην ατζέντα των επόμενων συνομιλιών». Πρόσθεσε ότι πρέπει να βρεθεί λύση, ώστε οι Σέρβοι που παραιτήθηκαν από τοπικά όργανα να επιστρέψουν στις θέσεις τους, καλώντας την «κυβέρνηση του Κοσόβου να τους δεχτεί, να επιτρέψει την επιστροφή τους» και τότε «να συνεχίσουμε τις συζητήσεις για την εξομάλυνση».

Τις εξελίξεις παρακολουθεί στενά και η Ρωσία, με τον πρέσβη της στο Βελιγράδι, Αλ. Μπότσαν Χαρτσένκο, να σχολιάζει: «Ολη η κατάσταση, εντελώς ολόκληρη, περιλαμβανομένης της συμπεριφοράς της Πρίστινας προς τους Σέρβους του Κοσόβου, φυσικά, μοιάζει - σε μια χαμηλότερη κλίμακα - με αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία. Τα ίδια σχέδια, η ίδια συμπεριφορά από τη Δύση». Πρόσθεσε ότι «οι εντάσεις αυξάνονται γρήγορα» και ότι η κατάσταση έχει φτάσει στα πρόθυρα της «αιματοχυσίας» ή μιας «θερμής σύγκρουσης». Η δε εκπρόσωπος του ρωσικού ΥΠΕΞ, Μαρία Ζαχάροβα, εξέφρασε ανησυχία «ειδικά μετά από μια σειρά προκλήσεων, στις οποίες, με τη συνεννόηση των ΗΠΑ και της ΕΕ, προχώρησαν οι "αρχές" στην Πρίστινα, οι οποίες ακολούθησαν μια πορεία σκληρότερης καταστολής κατά των Σέρβων στο Κοσσυφοπέδιο».

Ολα αυτά ενώ ο γγ του ΝΑΤΟ, Γ. Στόλτενμπεργκ, δήλωσε πως οι δυνάμεις της λυκοσυμμαχίας «βρίσκονται σε ετοιμότητα και επαγρύπνηση» και ότι «ΝΑΤΟ και ΕΕ συνεργάζονται στενά».

Σε ένα τέτοιο φόντο, στο μεταξύ, χαρακτηριστικές της όξυνσης είναι οι πληροφορίες που μετέδωσαν σερβικά ΜΜΕ, επικαλούμενα τις κρατικές αρχές της χώρας, σύμφωνα με τις οποίες 11 φορτηγά με σύγχρονα όπλα, όλμους και πυραύλους από την Τουρκία, αξίας 27,5 εκατ. ευρώ, αναχώρησαν για το Κόσοβο, μετά από παραγγελία του υπουργείου Αμυνας του προτεκτοράτου.

Διεργασίες στο αστικό πολιτικό σύστημα της Τουρκίας, καθώς και παρεμβάσεις εντός και εκτός συνόρων, εντείνει η απόφαση καταδίκης του δημάρχου Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, για «προσβολή αξιωματούχων», με ποινή στέρησης πολιτικών δικαιωμάτων λίγους μήνες πριν από τις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές.

Ο 52χρονος Ιμάμογλου, που εκλέχθηκε δήμαρχος Κωνσταντινούπολης «εκθρονίζοντας» το κυβερνών ΑΚΡ από έναν κομβικό δήμο, όπου πλειοψηφούσε επί πάρα πολλά χρόνια, ανερχόμενο στέλεχος του σοσιαλδημοκρατικού αντιπολιτευόμενου CHP και προβαλλόμενος ως ένας από τους «καταλληλότερους» υποψήφιους αντιπάλους του Τούρκου Προέδρου, Ρ. Τ. Ερντογάν, στις επικείμενες προεδρικές εκλογές, καταδικάστηκε για «προσβολή αξιωματούχων» επειδή το 2019 είχε χαρακτηρίσει «ηλίθιους» - απαντώντας σε αντίστοιχο χαρακτηρισμό - αξιωματούχους που εμπλέκονταν στην αρχική ακύρωση του εκλογικού αποτελέσματος που τον είχε αναδείξει επικεφαλής του μεγαλύτερου δήμου της χώρας.

Την Πέμπτη έγινε μεγάλη συγκέντρωση στην Κωνσταντινούπολη, όπου συμμετείχαν και 6 από τα μεγαλύτερα κόμματα της αστικής αντιπολίτευσης, που εδώ και μήνες μελετούν τρόπους ενίσχυσης της συνεργασίας τους, παζαρεύοντας ακόμα και κοινή κάθοδο στις εκλογές: Το σοσιαλδημοκρατικό CHP, το φιλελεύθερο IYI, τα σχετικά νεοσύστατα «κεντρώα» (προερχόμενα από διασπάσεις του ΑΚΡ) DEVA και Κόμμα του Μέλλοντος (GP), το ισλαμιστικό «Κόμμα Ευδαιμονίας» (SP), το σοσιαλδημοκρατικό Δημοκρατικό Κόμμα (DP). Ο ίδιος ο Ιμάμογλου κάλεσε τους κατοίκους της πόλης σε «ενότητα και αλληλεγγύη», αναφέροντας ότι «αυτή η ανούσια και παράνομη τιμωρία που μου επιβλήθηκε» είναι «ανταμοιβή για την επιτυχία μου». Εκπρόσωποι της αντιπολίτευσης χαρακτήρισαν την απόφαση «πλήγμα της Δικαιοσύνης στο έθνος» και διαμήνυσαν ότι «ξεκινάει ο μεγάλος αγώνας κατά του τυράννου».

Ολα αυτά ενώ ο εισαγγελέας της υπόθεσης, Φ. Οκουντάν, φερόταν έτοιμος να ασκήσει έφεση κατά της ποινής φυλάκισης του Ιμάμογλου, με το σκεπτικό ότι «περιείχε ζητήματα αντίθετα με τη διαδικασία και τον νόμο» και ότι η ποινή του είναι μικρή...

Στις διεργασίες στην Τουρκία έσπευσαν να παρέμβουν ΗΠΑ και ΕΕ, αξιοποιώντας τις γνωστές υποκριτικές επικλήσεις στην «ελευθερία έκφρασης» και τη «δικαστική ανεξαρτησία».

Ο εκπρόσωπος της Κομισιόν, Π. Στάνο, μίλησε για «μεγάλη οπισθοδρόμηση για τη δημοκρατία στην Τουρκία» και για «πολιτικοποίηση του δικαστικού συστήματος της χώρας, η οποία υπονομεύει την ελευθερία και τη δικαιοσύνη του εκλογικού πλαισίου».

Ο δε εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, Ν. Πράις, εξέφρασε «βαθύ προβληματισμό και απογοήτευση» για την καταδίκη «με βάση τους νόμους περί εξύβρισης που στοχεύουν να περιορίσουν την άσκηση της ελεύθερης έκφρασης» και ανησυχία «για τις συνεχόμενες κατηγορίες στους ηγέτες της κοινωνίας των πολιτών, στα μέσα ενημέρωσης, στους πολιτικούς και επιχειρηματικούς ηγέτες στην Τουρκία και την παρατεταμένη προφυλάκισή τους».