Συνεχίζονται με εντατικό ρυθμό οι δοκιμές για το τελευταίο έργο του Αρθουρ Μίλερ «Οι σχέσεις του κύριου Πήτερς», που ανεβαίνει, στα μέσα Φλεβάρη, από τη «νέα ΣΚΗΝΗ», στο θέατρο «Ροές». Στις «σχέσεις του Κυρίου Πήτερς», ο Αρθουρ Μίλερ ανακεφαλαιώνει ουσιαστικά το έργο του, κινούμενος στο διπλό επίπεδο της ατομικής εμπειρίας και της ιστορίας, της καθημερινότητας και της ονειρικής πραγματικότητας, της φαντασίωσης - ανάμεσα στο επίπεδο της χειροπιαστής πραγματικότητας και της μεταφορικής. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι το έργο είναι ταυτόχρονα αυτοβιογραφία και απολογισμός του συγγραφέα για το έργο του και την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα του αμερικάνικου 20^ού αιώνα.

Η μετάφραση είναι της Μαρίας Λαϊνά, τα σκηνικά - κοστούμια του Γιώργου Πάτσα, η μουσική είναι του Νίκου Κυπουργού. Παίζουν: Λευτέρης Βογιατζής, Γιάννης Νταλιάνης, Αλεξάνδρα Παντελάκη, Θεοδώρα Τζήμου, Γεράσιμος Μιχελής κ.ά.

Στο Θέατρο της οδού Κυκλάδων θα ανέβει το έργο της Σάρα Κέιν «Ο έρωτας της Φαίδρας», από το θίασο «Νέες Μορφές» της Θεσσαλονίκης, σε σκηνοθεσία Γιάννη Παρασκευόπουλου. Είναι μία συμπαραγωγή της «νέας ΣΚΗΝΗΣ» του Λευτέρη Βογιατζή με τον νεανικό θίασο, που έχει ήδη δώσει σημαντικά δείγματα δουλιάς. Το έργο ανεβαίνει στις 8 του Μάη και για 20 παραστάσεις. Στο μεταξύ και μέχρι την Κυριακή των Βαΐων θα συνεχιστούν οι παραστάσεις του «Εβδομου Ρούχου» της Ευγενίας Φακίνου, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Μαυρίκιου, που παίζεται με την ίδια, πάντα, επιτυχία.

«Στον προορισμό» του Μπέρνχαρντ

Μια ακόμη απόδειξη του οφέλους που μπορεί να αντλήσει το λυρικό είδος από ταλαντούχους, εννοείται, σκηνοθέτες και άλλους καλλιτέχνες της πρόζας, είναι η εξαίρετη παράσταση της -συνθετικά «παράξενης»- όπερας του Μπένζαμιν Μπρίτεν «Το στρίψιμο της βίδας». Οπερα, που βασίζεται στην ομώνυμη νουβέλα του Χένρι Τζέιμς (1898), ανανεωτή της φαντασιακής λογοτεχνίας, που μυθολογεί περί «μαγισσών», «φαντασμάτων» και «στοιχειών» (παράδοση που καλλιέργησαν η μεσαιωνική λογοτεχνία, η γοτθική, η ρομαντική, ακόμα και η συμβολιστική).

Το -καθ' όλα- εξαίρετο σκηνικό αποτέλεσμα δεν είναι τυχαίο, καθώς έσμιξαν καλλιτέχνες πεπαιδευμένοι, ταλαντούχοι, ασκημένοι να βαθαίνουν και να αναδεικνύουν ολόπλευρα τα αισθητικά, θεματολογικά, μορφολογικά, χαρακτηρολογικά «συστατικά» του έργου. Ο σκηνοθέτης Θωμάς Μοσχόπουλος, έχοντας στο ενεργητικό του το περσινό ενδιαφέρον ανέβασμα του έργου («Θέατρο του Νότου»), οδήγησε τους λυρικούς καλλιτέχνες στο «δρόμο» της εμβάθυνσης στην ταραγμένη ψυχολογία, το χαρακτήρα, τα συναισθήματα, τη σκέψη, τη συμπεριφορά, το ανθρώπινο ή «δαιμόνιο» στοιχείο των ρόλων τους. Σε μια υποκριτική ερμηνεία των ρόλων, και όχι να περιοριστούν -όπως συμβαίνει συχνά στο λυρικό θέατρο- στην καλλίφωνη, αλλά υποτυπώδη, σχηματική, έως και αταίριαστη εσάρκωση των ρόλων. Μέγιστη αρετή της παράστασης, αρμόζουσα στο φαντασιακό ήθος και ύφος του έργου, καθοριστική για τη δημιουργία του ψυχολογικού «ζόφου», υπήρξαν οι έξοχοι φωτισμοί του Λευτέρη Παυλόπουλου, χάρη στους οποίους μεταμορφωνόταν συνεχώς, μεγεθύνοντας το φαντασιακό και ψυχολογικό «ζόφο», το απέριττο, πραγματικά ευφυές, σκηνικό του Αντώνη Δαγκλίδη. Εξαιρετικά καλαίσθητα τα κοστούμια εποχής της Κλερ Μπρέισγουελ και διακριτικά εκφραστική η χορογραφία της Ελένης Γκασούκα.

«Το στρίψιμο της βίδας» του Μπρίτεν

Οταν ο Αυστριακός δραματουργός και πεζογράφος (επιπλέον μουσικός και ζωγράφος) Τόμας Μπέρνχαρντ, φανατικός πολέμιος του ναζισμού, «αιρετικός» και κατήγορος της μεγαλοαστικής τάξης του, ένας από τους κορυφαίους του σύγχρονου γερμανόφωνου θεάτρου που πέθανε πρόωρα, μιλώντας περί της «αθανασίας» του Μπέκετ (αν και ζούσε τότε ο Μπέκετ) έλεγε ότι το μπεκετικό έργο «μας στέλνει μηνύματα από την πέρα ζωή», δε φανταζόταν (καθώς βασανιστικά έθετε υπό αυτοκριτική αμφισβήτηση την αξία της καλλιτεχνικής δημιουργίας του), ότι μετά θάνατον και το δικό του έργο θα μας «έστελνε μηνύματα από την πέρα ζωή». Μηνύματα, όχι μόνο για τις δυνάμεις και μορφές του κακού που απειλούν το κοινωνικό σύνολο, αλλά και για τις δυνάμεις του κακού στον άνθρωπο (ψυχοδιανοητικής ή κοινωνικής αιτιολογίας, ή λόγω ταξικής καταγωγής, τρόπου ζωής, χαρακτήρα, νοοτροπίας κλπ.), οι οποίες, δυνάμει, υπό ορισμένες προϋποθέσεις και συνθήκες- λ.χ. μπροστά στον ερχομό του τέλους, του θανάτου -μπορεί να εκδηλωθούν καταστροφικά σε βάρος άλλων ανθρώπων, αλλά και αυτοκαταστροφικά.

Ρεαλιστής, αλλά και συμβολιστής, φιλόσοφος, κοινωνιολόγος αλλά και υπαρξιολόγος, ψυχαναλυτής αλλά και αυτοψυχαναλυόμενος, ορθολογιστής αλλά και ιδεαλιστής, υπεραισθαντικός «ποιητής», αλλά και κυνικός σαρκαστής, μέσα από τα γεμάτα πληγές βιώματά του, ο Μπέρνχαρντ κατάφερε μέσα από το ατομικό και ειδικό να συλλάβει τη συλλογική «εικόνα» της κοινωνίας και του ανθρώπου. Να αποκαλύψει τις σχέσεις εξουσιαστή - εξουσιαζόμενου, σε κάθε μορφή, δομή, θεσμό, μορφωτικό επίπεδο, της ανθρώπινης ζωής. Τις σχέσεις εξουσιαστή - εξουσιαζόμενου όχι μόνο στο επίπεδο της πολιτικής, της οικονομίας, της κοινωνίας, αλλά και στο επίπεδο της οικογένειας, του έρωτα, ακόμα και της τέχνης.

Ο Μπέρνχαρντ, «Στον προορισμό» οριοθετεί τις σχέσεις εξουσιαστή - εξουσιαζόμενου ανάμεσα σε μια ηλικιωμένη, χήρα, δυναμική, καλλιεργημένη και θεατρόφιλη αστή και την κόρη της. Ενα πλάσμα συνεσταλμένο, δολερά ψυχαναγκασμένο να υπηρετεί διά βίου τη μητέρα του, να υποτάσσει τα γούστα, την κρίση, τις επιθυμίες, τα νιάτα, τη ζωή του όλη στη θέληση, την κρίση, τα γούστα της μητέρας του. Να ανέχεται τον «υποδόριο» αυταρχισμό της, να στερείται τη χαρά ακόμα και ενός περιπάτου, την πιθανότητα ανάπτυξης μιας ερωτικής σχέσης με τον νέο, επιτυχημένο θεατρικό συγγραφέα που προσκαλεί στο εξοχικό τους η μητέρα της. Μια πρόσκληση - «άλλοθι» της μητέρας, για τον εγκλεισμό και τη μοναξιά, που από εγωτισμό και φόβο για το επερχόμενο τέλος, επέβαλε στην κόρη της. Πρόσκληση, που η μητέρα, την αχρηστεύει εντελώς με τις εμμέσως προσβλητικές για τον νέο συγγραφέα «θεατρολογικές» κρίσεις της.

Το «δηλητηριώδους», υπονοηματικού, ελλειπτικού λόγου έργο του Μπέρνχαρντ, μεταφρασμένο από τον Πέτρο Μάρκαρη έξοχα, όπως αρμόζει στη διάνοια, το ήθος, το συγκαλυμμένο δραματικό άλγος του Μπέρνχαρντ, υπηρετήθηκε τα μέγιστα από τη σκηνοθετική «ανάγνωση», κυρίως από την εκπληκτικής ακρίβειας και συγκλονιστικού - διανοητική, ψυχολογική και χαρακτηρολογική- βάθους ερμηνεία της Μάγιας Λυμπεροπούλου (μητέρα). Αξιόλογες ερμηνείες κατέθεσαν η αισθαντική Αντιγόνη Πανταζή και ο ενδιαφέρον νέος ηθοποιός Αλέξης Σαρηπανίδης. Καλή η σκηνογραφική -ενδυματολογική δουλιά της Παναγιώτας Κοκκόρου, οι ατμοσφαιρική φωτισμοί του Σάκη Μπιρμπίλη και η υποβλητική μουσική επιλογή του Ιάκωβου Δρόσου.