Η Περσική Λογοτεχνία, από τις ωραιότερες, αριθμεί πολλές εκατοντάδες χρόνια. Από τις πιο γοητευτικές δημιουργίες τα παραμύθια της. Ο γνωστός στην Ελλάδα - κατοικεί πλέον εδώ - Πέρσης ποιητής Φερεϊντούν Φαριάντ, μεταφραστής του Ρίτσου στα περσικά, απέδωσε στη γλώσσα μας πέντε ιστορίες - παραμύθια,που μεταφέρουν όλη τη μαγεία της μακρινής πατρίδας του, καθώς η προσοχή του στράφηκε στο να "κρατηθεί το ύφος, η ατμόσφαιρα και η τεχνοτροπία κάθε ποιητή". Μεγάλη βοήθεια στη φροντισμένη αυτή εργασία προσέφερε η ποιήτρια Καδιώ Κολύμβα,που με το λεπτό και καλλιεργημένο γούστο της κατάφερε να μεταδώσει "την αίσθηση από το άρωμα της περσικής ποίησης", ενώ παράλληλα επιμελήθηκε με την ίδια ευαισθησία όλα τα κείμενα του βιβλίου.

Απολαμβάνουμε εδώ τέσσερις από τους σημαντικότερους Πέρσες ποιητές: 1. Αμπού Μοχάμεντ Ιλγίας Νεζαμί,μεγάλο επικολυρικό ποιητή (1140-1209). Εχει γράψει και για τον Μεγάλο Αλέξανδρο στο βιβλίο του "Εσκαντάρ Ναμέ" (το βιβλίο του Αλέξανδρου). Ο Φερεϊντούν Φαριάντ στην εισαγωγή επισημαίνει ότι το όνομα Αλέξανδρος είναι ακόμη και σήμερα πολύ διαδεδομένο στην Περσία.

2. Φαρίντ - Ουτ - Ντιν Ατάρ (1119-1202), περίφημο μυστικό ποιητή.

3. Αμπού - Ολ - Κασέμ Μανσούρ Φερντοσί (935-1026). Στις ιστορίες του επανειλημμένα αναφέρεται στις κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου, αλλά και στους σοφούς της Αρχαίας Ελλάδας. Θεωρείται ο μεγαλύτερος επικός ποιητής της Περσίας και τον

4. Χατζουγιέ Κερμανί (1320-1387). Χαρακτηρίζεται ως ρομαντικός, περισσότερο λαϊκός, παρά λόγιος ποιητής.

Οι ιστορίες αυτές παραμύθια των τεσσάρων Περσών ποιητών είναι πολύ διαδεδομένες στη χώρα τους. Ο ίδιος ο Φερεϊντούν Φαριάντ θυμάται αυτά τα παραμύθια που η μάνα του κι η γιαγιά του έλεγαν δίπλα στο μαγκάλι και στο κορσί (είδος θερμάστρας) τις κρύες και σκοτεινές νύχτες του χειμώνα.

Ας αφεθούμε για λίγο μακριά από τη γεμάτη άγχος και ρουτίνα πεζή καθημερινότητα και να μεταφερθούμε σε σφαίρες ονείρου και φαντασίας ποιητικές (Εκδόσεις "Αρμός" Αθήνα 1997).

Ευγενία ΖΩΓΡΑΦΟΥ

• Από το "Εντός" κυκλοφόρησε το μυθιστόρημα του εκπαιδευτικού και αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης Νίκου Κυτόπουλου "Ασβηστη Ελπίδα",το οποίο αποτελεί το τρίτο μέρος μιας τριλογίας για τον επικό αγώνα του λαού μας για λευτεριά, ανεξαρτησία και σοσιαλιστική προκοπή. (Τα δυο πρώτα μυθιστορήματα της τριλογίας τιτλοφορούνται "Ο μεγάλος ανήφορος" και "Η δοκιμασία"). Το τρίτο μυθιστόρημα "ιστορεί" τις μέρες του εμφυλίου, όπως τις έζησαν οι "διώκτες" φαντάροι του τακτικού στρατού και διωκόμενοι αγωνιστές του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.

Ιστορίες αγωνιστών σε δύσκολους καιρούς - από την κατοχή μέχρι την επιβολή της απριλιανής χούντας - είναι το βιβλίο διηγημάτων του Χρήστου Θ. Πολυχρονίδη "Διλήμματα".

Το "Εντός" κυκλοφόρησε το βιβλίο (έρευνα - ντοκουμέντο) της μουσικού και δασκάλας της μουσικής Βάσως Κιούση "Τα τραγούδια των γυναικών στα Μεσόγεια (1900 - 1950)",το οποίο προσφέρει διπλά στην υπόθεση της Πολιτιστικής μας παράδοσης, αφού διασώζει αυθεντικά λαϊκά τραγούδια και μάλιστα των γυναικών του μόχθου και όσων σημαίνουν ζωή.

• Από τον "Καστανιώτη. κυκλοφόρησαν: Τζέιμς Πέτιφερ "Ο τουρκικός λαβύρινθος (Ο Ατατούρκ και το νέο Ισλάμ)".Ο συγγραφέας, μελετητής των προβλημάτων της περιοχής, αναπτύσσει τις απόψεις του και για τους δεσμούς της Τουρκίας με την Ευρώπη, τα γειτονικά κράτη και θέτει το ερώτημα αν η Τουρκία έχει ξεφύγει από την οθωμανική "λογική" της. (Μετάφραση Ερρίκος Μπαρτζινόπουλος).

Το διάσημο μυθιστόρημα του Αλμπέρ Καμύ "Ο ξένος" (ένας μη ηρωικός άνθρωπος που προτιμά να πεθάνει υπερασπιζόμενος την αλήθεια παρά να ζήσει ανεχόμενος το ψέμα. Μετάφραση Νίκη Καρακίτσου - Ντούζε, Μαρία Κασαμπάλογλου - Ρομπλέν).

Γιώτα Σεχίδου "Ο φανταστικός κομμουνιστής" (μυθιστόρημα).

Νίκος Σιδέρης "Ερωτικό τραγούδι" (μυθιστόρημα).

Ασημένια Σαράφη "Το παράδοξο ταξίδι της εφηβείας της" (μυθιστόρημα).

Γιάννης Λογοθέτης "ΛΟΓΟμαγειρέματα" (ο εξαίρετος σκιτσογράφος μάς προσφέρει και μ' αυτό το βιβλίο του κέφι, με σκίτσα του σχετικά με τη γαστριμαργία και ακόμα κεφάτες νοστιμιές, συνταγές του, απλές και γευστικότατες. Τα σκίτσα του μας προδιαθέτουν να μαγειρέψουμε και τις συνταγές του.

• Από την Αισχύλειο Δημοτική Βιβλιοθήκη Ελευσίνος κυκλοφόρησε η ενδιαφέρουσα αρχαιολογική και γλωσσολογική μελέτη της Ιωάννας Κόκλα "Ελευσίς - Θριάσιον (Ονοματολογία - Ετυμολογία)".
• Από την "Αστάρτη" κυκλοφόρησαν: Το μυθιστόρημα του σπουδαίου της ρώσικης λογοτεχνίας Λεονίντ Αντρέγιεφ (1871 - 1917) "Οι επτά κρεμασμένοι" (Μετάφραση Μαρίνα Λώμη).

Στα τέλη του 19ου αιώνα πρωτοκυκλοφόρησε το οδοιπορικό του δημοσιογράφου Γ. Π. Παρασκευόπουλου "Η μεγάλη Ελλάδα".Πρόκειται για οδοιπορικό στις ελληνικές παροικίες σε Ρωσία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Σερβία, Μαυροβούνιο, Τουρκία, Σάμο, Κρήτη, Κύπρο, Παλαιστίνη. (Η επανέκδοση αποτελεί φωτοτυπικό αντίγραφο της πρώτης εικονογραφημένης έκδοσης).

Νίκος Βάσσος "Μπίκοβικ" (αφήγημα).

Δμίτρι Μερεζκόφσκι "Η γέννηση των θεών ή ο Τουταγχαμών στην Κρήτη" (αρχαιολογική μελέτη για την αρχαία Κρήτη, τον πολιτισμό και τους "θεούς" της. (μετάφραση Φώντας Κονδύλης).

• Από την "Ωκεανίδα" κυκλοφόρησαν: Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι "Ενα γλυκό κορίτσι" (μετάφραση Βασίλης Ντινόπουλος,φανταστικό διήγημα).

Κάθριν Χάρισον "Το φιλί" (μετάφραση Μάρα Ευθυμίου,αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα).

• Ν. Γ. Μητάκος "Στα σοκάκια του Αγιάννη (Είκοσι τρία στιχουργήματα)", ποίηση, (διεύθυνση: Ν. Γ. Μητάκος, Βαλτετσίου 11. Μαρούσι, Τ. Κ. 15125).
• Σάσσα Ε. Πούλκου "Το κράτος είναι μέσα μου" (δοκίμιο για τον δημιουργό και την πνευματική δημιουργία, προλογισμένο από τον Βασίλη Αλεξάκη,εκδόσεις "Συλλογές" - Αργύρης Βουρνάς).
• Από τα "Νέα Σύνορα" - Α. Α. Λιβάνη κυκλοφόρησαν: Φ. Δ. Δρακονταειδής "Συναισθηματικό ταξίδι ή Η αποκάλυψη της καταγωγής του κόσμου" (μεταφορικό μυθιστόρημα περί πολιτισμού και ευρωπαϊκής πολιτιστικής ταυτότητας).

Θέκλα Χρηστάκη "Για ποια αγάπη μου μιλάς..." (ερωτικό μυθιστόρημα).

Λίζα Ζερβοπούλου "Ο ψυχομέτρης" (ένα περιπετειώδες μυθιστόρημα - περιπλάνηση στην Ανατολή, στο χρόνο και τη γνώση).

Κατερίνα Πιπεροπούλου "Αναζητώντας την Ευρυδίκη" (μια σημερινή εκδοχή του μύθου του Ορφέα και της Ευρυδίκης).

• Από τις εκδόσεις "Bell" κυκλοφόρησε το, βραβευμένο με το βραβείο Συγγραφέων της Κοινοπολιτείας, βιβλίο του Ινδού Βίκραμ Τσάντρα "Ιστορίες της Βομβάης" (μετάφραση Γιώργος Μπαρουξής.)
• Χρήστου Φιλίππου Αναγνώστου (Δημοσιογράφου - Επικοινωνιολόγου - Τεχνοκρίτου) "Εβδομήντα προσωπογραφίες" (βιογραφικά και πορτρέτα 70 προσώπων του έργου της Σοφίας Δανδέλη - Σικ. Διεύθυνση συγγραφέα, Πλ. Γερμανού Χριστιανουπόλεως 3, Νέος Κόσμος, 11743, Αθήνα).
• Ρίτσαρντ Φορντ "Κομμάτι από την καρδιά μου" μετάφραση Αθηνά Δημητριάδου,μυθιστόρημα, εκδόσεις "Ολκός".)
• Γκι Ράσε "Χέοψ και η πυραμίδα του ήλιου" (ιστορικό μυθιστόρημα, μετάφραση Βασιλική Κοκκίνου,εκδόσεις "Μπουκουμάνη").
• Λεμονιά Καστανιά - Φακάρου "Ενα παράθυρο στον κόσμο" (ποίηση, Αθήνα 1998).
• Από τον "Ψυχογιό" κυκλοφόρησαν: Αντόνιο Ταμπούκι "Η χαμένη κεφαλή του Νταμασένου Μοντέιρου" (μετάφραση Ανταίου Χρυσοστομίδη,μυθιστόρημα). Πία Πέρα "Το ημερολόγιο μιας Λολίτας" (μετάφραση Τότα Τσάκου - Μουβερτίνο,μυθιστόρημα).
• Θεοδώρου Σ. Γεωργίου "Πού έχουν δίκιο οι μάρτυρες του Ιεχωβά και πού δεν έχουν" (Αθήνα 1998, Θ. Σ. Γεωργίου, Π. Μελά 7, Αγ. Ιωάννης Ρέντης, τηλ. 4819.561).
• Από την "Αγκυρα" κυκλοφορούν τα εικονογραφημένα παιδικά βιβλία: "Αναστασία", "Μετρήστε ως το Δέκα", "Ο Πούκα και η πριγκίπισσα".
• Στη σειρά των περιπετειών του Γαλάτου Αστερίξ των εκδόσεων "Μαμούθ Κόμιξ" (Σόλωνος 130) κυκλοφόρησε το κόμικ "Αστερίκιος και Κλεοπάτρα".
• Δημοσθένη Ζαδέ "Η σύγκρουση και άλλα διηγήματα" (Αθήνα 1998)
• Αντρέα Τερλιμπάκου "Σατιρικά - Διαχρονικά - Επίκαιρα" (Εκδόσεις "Φύλλα").

Η πνευματική Καρδίτσα, μας είναι γνωστή χάρη στον εξαίρετο λυράρη της παραδοσιακής ποίησης, Κίτσιο Ανυφαντή. Αξιος συνεχιστής της οικογενειακής παράδοσης, ο γιος του Γιώργος Ανυφαντής, δικηγορώντας στην ίδια πόλη, όπως κι ο πατέρας του, αλλά και γράφοντας ποίηση της ίδιας λυρικής ομορφιάς, μας στέλνει "Το δώρο του πόνου", όπως τιτλοφορεί την πρώτη ποιητική συλλογή του, δανειζόμενος τον τίτλο από στίχο του Ιψεν.

Προλογίζοντας το έργο του, θα σημειώσει: "Εξετάζοντας βαθύτερα το έργο των ανθρώπων που ασχολούνται με την τέχνη, με κάθε μορφής τέχνη, διαπιστώνουμε πως η κινητήρια δύναμη της δημιουργίας τους δεν είναι άλλη από τον πόνο".

Ο πόνος, βασικό στοιχείο της ανθρώπινης ευαισθησίας, αποδείχνει ότι υπάρχουμε, αφού, όπως λέει ο Ρίτσος, "η ζωή δεν είναι παρά ένα τραύμα στην ανυπαρξία". Ο πόνος είναι αδερφός της Αγάπης. Πονάμε, όταν αγαπάμε, κι αυτή η σχέση μας οδηγεί στη λύτρωση μέσα απ' την ποίηση. Ο ποιητής αυτή την "πηγή" υμνεί: "Εχω ένα περιβόλι στην καρδιά μου/ π' όλο ανθεί κι όλο φυλλορροεί/ κι έρχονται πουλάκια τα όνειρά μου/ σμάρια πυκνά τ' ολόγλυκο πρωί/ για να πιουν νερό της λησμοσύνης/ στη βαθιά και γάργαρη πηγή. / Είσαι η νερομάνα, που το χύνεις, / Ποίηση - γιατρικό μου και πηγή. /

Ωστόσο, το "νερό της λησμοσύνης" δε θα 'θελε να το πιει ποτέ ο ποιητής μπροστά στο χαμό του παιδιού του. Και ζηλεύει τη φύση, που του παραβγαίνει στον οφειλόμενο θρήνο: "Εξω σκοτάδι... Μαίνεται μια ξεχασμένη μπόρα/ στον ουρανό, που σκέπασε τον καλοκαιρινό. / Για σένα κλαιν τα σύννεφα που τρέχουν μαυροφόρα. / Πότε θα μάθω τάχατε κι εγώ να σε θρηνώ;".

Οπως, η αγάπη είναι ένας αδιάκοπος πόνος στην "απουσία" που τον παιδεύει, καταποντίζεται όλο και περισσότερο στο άδειο των πραγμάτων, λέγοντας: "Δεν ήρθες σήμερα κι ήταν η τάξη/ σα να 'χε τ' άψυχα πράγματα μόνο. / Τ' αργό ρολόι τον άδειο χρόνο/ στιγμή δεν έλεγε να τον αλλάξει".

Μια ποίηση καρδιάς, που ζητά να μοιραστεί το βάρος της με την καρδιά του αποδέκτη: "Βοήθεια... Με πνίγουνε οι λέξεις" (Γιώργος Κίτσιου Ανυφαντής. Πλατεία Δικαστηρίου - Καρδίτσα).

Γιάννης ΚΑΡΑΒΙΔΑΣ

Πλούσια παραγωγή, καλός στίχος, καλά εκφραστικά μέσα, (ρυθμοί, μουσικότητα, εικονοπλασία κλπ) σωστό γλωσσικό όργανο (πολυτονικό). Χαμηλοί τόνοι, υπαρξιακοί, συνήθεις σε πολλούς ποιητές, κλειστός υποκειμενισμός, ματιές στη φύση, σε χρώματα, σχήματα, ήχους, σε βιώματα, αρέσκειες και απαρέσκειες, ψυχικές μεταπτώσεις, αδιάπτωτη ψυχολογική κρίση, και το δέος του θανάτου και του μηδενός μπροστά στην αιωνιότητα. Εννοιες, όπως: Κενό, Απραγματοποίητο, Αλλόκοτο, Ανεπιθύμητο, Αναπάντητο, Πανικός, Αιωνιότητα, Θάνατος, Λησμονιά, Νύχτα, Αγνωστο, Αφαντο, Τίποτε, Επέκεινα, Απόλυτο, Μοιραίο κλπ..., με κεφαλαίο το αρχικό (για λόγους υποβολής;) βρίθουν στις πλέον των 500 σελίδων του Β τόμου. Προς αυτές "υψώνονται" σαν "ηλιοτρόπια" του σκότους, και τα όποια θέματά του πατούν στη γη. Αυτό είναι το ποιητικό κλίμα της Λένας Παππά, μέλους της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, που (για την ιστορία) με επικεφαλής τους Κ. Ουράνη, "Αλκη Θρύλο", Π. Χάρη, Κ. Τσάτσο, αποσπάστηκε το 1946 (παραμονές του εμφυλίου) από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών, πρόεδρος της οποίας ήταν τότε ο Καζαντζάκης και μετά ο Σικελιανός.

"Με μπλε πυθμενικό/ και πράσινο μαβί, ρόδινο και πικρό χρυσό/ δελφίνια αφρών/ νταντέλες άγριες λευκές/ φλοισβίζοντας συρίζοντας και γλουπακώντας/ (...) έρχεται κι αποσύρεται ασίγαστα η Ασύνορη/ τρομάζοντας/ μαγεύοντας/ θυμίζοντάς μας/ οδυνηρά κι επίμονα κι ολοένα/ την επίφοβη, απρόσιτη κι ακαταμάχητη/ Αιωνιότητα". ("Θαλασσογραφία").

Και: "... με την παραμικρή άστοχη κίνηση/ (...) θα αποκαλυφθούνε τα σιχαμερά/ εντόσθια μιας πραγματικότητας/ που θέλουμε να κρύψουμε πάση θυσία/ πίτουρα - λόγια και κουρέλια ιδέες/ και θα φανεί/ σε όλο του το φρικαλέο μεγαλείο το Ενεδρεύον/ τεράστιο Κενό". ("Οι ραφές").

Μερικές εξάρσεις: "Δεν ήταν λύση η φυγή/ μόνο η ομόνοια με τον εαυτό του,/ να μπορέσει/ ν' αναγνωρίσει αυτόν τον άγριο Ξένο/ και να τον παραδεχτεί, μ' εκείνη/ τη γενναιότητα που έχουν οι φυλακισμένοι..." ("Η λύση").

Ο αναγνώστης μένει με τη δίψα μιας ομιλίας από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ακόμα κι ο ταλαίπωρος Οδυσσέας, χάνει το αντικείμενο του νόστου του: "... δίχως να νοιάζεται αν θα 'βρει την Ιθάκη/ δίχως να ξέρει αν υπάρχει καν Ιθάκη". ("Αρμός", 1997).

Μανώλης ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ