Στενεύουν επικίνδυνα τα περιθώρια σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των απορριμμάτων του Λεκανοπεδίου, αφού είναι γνωστό ότι τον ερχόμενο Οκτώβρη, η χωματερή των Ανω Λιοσίων θα κλείσει οριστικά. Σύμφωνα μάλιστα με επίσημα στοιχεία της τεχνικής υπηρεσίας του Ενιαίου Συνδέσμου Δήμων και Κοινοτήτων του Νομού Αττικής (ΕΣΔΚΝΑ), η 10η Οκτώβρη είναι και η καταληκτική ημερομηνία για τη λειτουργία της χωματερής. Εκείνη τη μέρα το τελευταίο φορτίο σκουπιδιών θα πέσει σ' έναν χώρο που για 32 χρόνια - από το 1965 - δέχεται καθημερινά 3.500 τόνους απορριμμάτων της Αττικής.

Η χρονική αυτή διαδρομή σημαδεύτηκε από την άρνηση και την αδιαφορία των εκάστοτε κυβερνήσεων να δώσουν λύσεις στο εκρηκτικό πρόβλημα, με αποτέλεσμα σήμερα να μην υπάρχει εναλλακτικός χώρος, έτοιμος να δεχτεί τις χιλιάδες τόνους σκουπιδιών, μετά το κλείσιμο της χωματερής των Ανω Λιοσίων. Ενδεικτικό άλλωστε της κυβερνητικής πρακτικής είναι το γεγονός ότι μόλις πριν μερικές βδομάδες - τέλη Φλεβάρη - ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Κ. Λαλιώτης προχώρησε στην έγκριση των περιβαλλοντικών όρων για το χώρο που βρίσκεται δίπλα στη χωματερή, όπου και θα κατασκευαστεί η μία από τις τρεις Ολοκληρωμένες Εγκαταστάσεις Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΟΕΔΑ) της Αττικής. (Μία ΟΕΔΑ αποτελείται από εργοστάσιο μηχανικής ανακύκλωσης - κομποστοποίησης και χώρο υγειονομικής ταφής των υπολειμμάτων του). Με όλες αυτές τις καθυστερήσεις, είναι φανερό ότι τον ερχόμενο Οκτώβρη η χωματερή στα Ανω Λιόσια θα κλείσει χωρίς να υπάρχει κανένας άλλος χώρος εναπόθεσης των απορριμμάτων...

Τα μεγάλα συμφέροντα και το πολιτικό κόστος έχουν "φρενάρει" για τα καλά την όποια λύση σ' ένα από τα κορυφαία προβλήματα του Λεκανοπεδίου. Χαρακτηριστικότερη όμως των κυβερνητικών υπαναχωρήσεων απέναντι σ' αυτά τα συμφέροντα και στον κίνδυνο του πολιτικού κόστους, είναι η πλήρης εγκατάλειψη από την πλευρά του ΥΠΕΧΩΔΕ του σχεδιασμού του ΕΣΔΚΝΑ για τη χωροθέτηση των άλλων δύο ΟΕΔΑ - εκτός από αυτόν στα Ανω Λιόσια - που έχει ανάγκη η Αττική. Ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Κ. Λαλιώτης δέχτηκε, χωρίς όρους, την απαίτηση του νομάρχη Ανατολικής Αττικής Δ. Φράγκου, να κατασκευαστεί στα διοικητικά της όρια μία μόνο ΟΕΔΑ, αποκλειστικά για τα δικά της απορρίμματα!

Αλλά και αυτή ακόμα η κατασκευή της μίας ΟΕΔΑ στην Ανατολική Αττική βρίσκεται "κολλημένη" στο στάδιο της προέγκρισης χωροθέτησης τριών υποψηφίων περιοχών (Αυλώνα, Γραμματικό, Κερατέα). Από τον Ιούλη του '95, τότε που ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ έθεσε προθεσμία για να καταθέσουν οι δήμοι συγκεκριμένες προτάσεις, με τις οποίες θα καθορίζονταν οι χώροι για την κατασκευή ΟΕΔΑ, μέχρι σήμερα, το θέμα παραμένει στάσιμο. Τραγικό αποτέλεσμα της πολιτικής του ΥΠΕΧΩΔΕ, το οποίο έριξε έντεχνα το μπαλάκι στους δήμους και τις κοινότητες της περιοχής, προκειμένου να αποφύγει το πολιτικό κόστος της τελικής επιλογής. Ετσι, ακόμα κι αν ξεπεραστούν σχετικά σύντομα τα εμπόδια που προβάλλουν τοπικοί παράγοντες - και που και σ' αυτή την περίπτωση "επιβάλλουν" μικροπολιτικές σκοπιμότητες - το σίγουρο είναι ότι μέχρι το 2000 δε θα υπάρχει ΟΕΔΑ στην Ανατολική Αττική. Κι αυτό γιατί η οριστική χωροθέτηση, μελέτη και κατασκευή μιας τέτοιας εγκατάστασης απαιτεί χρονικό διάστημα τουλάχιστον τριών χρόνων...

Στο μεταξύ τα Ανω Λιόσια - είτε με, είτε χωρίς Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Απορριμμάτων - είναι βέβαιο πως θα συνεχίσουν να δέχονται καθημερινά τους 3.500 τόνους των σκουπιδιών της Αττικής. Και από τον Ιούνη του '95, τότε που ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Κ. Λαλιώτης υποστήριζε στην παρουσίαση του περιβόητου προγράμματος - φάντασμα "Αττική SOS", ότι "οι συζητήσεις με την Αυτοδιοίκηση για την εξεύρεση και άλλων χώρων για την κατασκευή ΟΕΔΑ συνεχίζονται", δεν έχει γίνει απολύτως τίποτα. Αντίθετα, οι "συζητήσεις" αυτές έχουν εξελιχθεί σε δεκάδες συναντήσεις με φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που οδήγησαν σε φιάσκο, με αποκλειστική την ευθύνη του ΥΠΕΧΩΔΕ.

Ομως ακόμα και τώρα, που επιβάλλεται να δοθεί άμεσα μία οριστική λύση, ο υπουργός και η κυβέρνηση "παρήγγειλαν" απόφαση από το Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής, με την ελπίδα ότι καλυπτόμενοι πίσω από την όποια απόφαση για την τελική επιλογή του χώρου για την κατασκευή ΟΕΔΑ, δε θα αναλάβουν εκείνοι την πολιτική ευθύνη της επιλογής...

Περισσότερες από 3.500 παράνομες χωματερές λειτουργούν παράνομα σε ολόκληρη τη χώρα, αποτελώντας μόνιμη απειλή για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον. Η συνεχιζόμενη λειτουργία τους είναι και η κύρια αιτία των πυρκαγιών που εκδηλώνονται κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες. Στην Αττική λειτουργούν συνολικά πάνω από 100 παράνομες χωματερές, εκ των οποίων οι 22 έχουν καταγραφεί ως... "επίσημοι" χώροι απόθεσης απορριμμάτων! Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι στην Ανατολική Αττική - όπου λειτουργούν οι 18 από τις 22 παράνομες χωματερές του Λεκανοπεδίου - παράγονται καθημερινά 1.000 τόνοι σκουπιδιών και οι 600 από αυτούς εναποτίθενται σε αυτές!

Από τις 18 Γενάρη έχει εκπνεύσει η διορία του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, Κ. Λαλιώτη,βάσει οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, για το κλείσιμο των παράνομων χωματερών στην Αττική. Ωστόσο, μέχρι σήμερα κανένας δήμαρχος ή κοινοτάρχης δεν προχώρησε στο κλείσιμο έστω και μιας ανεξέλεγκτης χωματερής που διατηρεί στα διοικητικά του όρια. Η ανοχή της κατάστασης από την πλευρά του ΥΠΕΧΩΔΕ διαιωνίζει το πρόβλημα, με απρόβλεπτες συνέπειες, μια και το καλοκαίρι πλησιάζει και ο κίνδυνος των πυρκαγιών είναι μεγάλος.

Η παύση της λειτουργίας και των 5.000 χωματερών της χώρας και η ανάπλασή τους με αποκατάσταση λίγων μόνο επιλεγμένων παλιών χωματερών, είναι η λύση που προτείνει ο διευθυντής των Τεχνικών Υπηρεσιών του ΕΣΔΚΝΑ Μπ. Ζιώγας.

"Μεταξύ της ολοκληρωμένης αποκατάστασης των ανεξέλεγκτων σήμερα χωματερών στην Αττική και της απαράδεκτης διαιώνισής τους υπάρχει και η λύση της κατάργησής τους, της ανάπλασής τους και της φυσικής επανένταξής τους στο περιβάλλον",επισημαίνει ο Μπ. Ζιώγας. Ταυτόχρονα, προτείνει την κατασκευή μιας ή δύο το πολύ Ολοκληρωμένων Εγκαταστάσεων Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΟΕΔΑ) ανά διοικητική περιφέρεια για την ηπειρωτική Ελλάδα και την Κρήτη και τη δημιουργία ενός χώρου υγειονομικής ταφής για κάθε νησί. Τέλος, ο διευθυντής των Τεχνικών Υπηρεσιών του ΕΣΔΚΝΑ επισημαίνει την ανάγκη για την κατασκευή πάγιων (για τις μεγάλες πόλεις) και κινητών τοπικών (για τα υπόλοιπα αστικά κέντρα και ομάδες δήμων και κοινοτήτων) σταθμών μεταφόρτωσης απορριμμάτων, με οδική ή σιδηροδρομική μεταφορά.

Κι ενώ το μέλλον διαγράφεται αβέβαιο για την επίλυση του προβλήματος της διαχείρισης των απορριμμάτων της Αττικής, μοναδική "ανάσα" αισιοδοξίας αποτελούν μια σειρά από ουσιαστικές παρεμβάσεις του Ενιαίου Συνδέσμου Δήμων και Κοινοτήτων του Νομού Αττικής (ΕΣΔΚΝΑ), που έχουν ξεκινήσει εδώ και αρκετά χρόνια, στο πλαίσιο του προγράμματος του Συνδέσμου. Πρόγραμμα, που υιοθετείται από όλες τις κυβερνήσεις, χωρίς ωστόσο να υλοποιείται... Οι κυριότερες απ' αυτές τις παρεμβάσεις είναι η έναρξη των εργασιών αποκατάστασης της χωματερής των Ανω Λιοσίων και της παλαιάς χωματερής του Σχιστού, εδώ και ένα χρόνο.

Ειδικότερα, το πρόγραμμα αποκατάστασης της χωματερής των Ανω Λιοσίων επιχορηγείται από το Ταμείο Συνοχής και είναι ύψους 4,6 δισ. δρχ. Με δεδομένη την παράλληλη λειτουργία της χωματερής, το πρόγραμμα αποκατάστασης αναπτύσσεται σταδιακά, με τρεις επιμέρους παρεμβάσεις. Την αποκατάσταση των ορεινών ερεισμάτων δίπλα στη χωματερή, την αποκατάσταση των τελειωμένων πρανών και την αποκατάσταση των υπόλοιπων απορριμματικών αποθέσεων του Χώρου Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΧΔΑ).

Το έργο δημοπρατήθηκε τον Απρίλη του '94 και εκτελείται με αρκετές αναπροσαρμογές, λόγω της επέκτασης του Χώρου Διαχείρισης Απορριμμάτωνκαι της δέσμευσης χώρου για το εργοστάσιο μηχανικής ανακύκλωσης και του χώρου υγειονομικής ταφής. Αντικείμενο του έργου είναι:

- η πλήρης κατασκευή βόρειας περιμετρικής οδού με τάφρο απορροής ομβρίων- η φυτοτεχνική διαμόρφωση των ορεινών ερεισμάτων, όπου προβλέπεται η διάστρωση χώματος, η εγκατάσταση πρασίνου και κατασκευή δικτύου αυτόματου ποτίσματος και η κατασκευή δρόμων περιπάτου και καθιστικών για το κοινό και- η κατασκευή αγωγών μεταφοράς νερού.

Ολα αυτά θα γίνουν κυρίως στις βορειοδυτικές εσωτερικές πλαγιές της λοφοσειράς που φράζει τη χωματερή.

Το έργο προβλέπει:

- σύστημα συλλογής, διαχείρισης και επανατροπής στραγγισμάτων προς ελεγχόμενη διαβροχή του βιοαντιδραστήρα.

- σύστημα απορροής ομβρίων και περισσευμάτων άρδευσης.

- σύστημα συλλογής βιοαερίου από την ενεργό περιοχή.

- σύστημα κάλυψης με μεμβράνη ελάχιστης διαπερατότητας, γαιοκάλυψη και φυτεία (θαμνώδη και δενδρώδη).

- σύστημα αυτόματης άρδευσης της φυτείας.

- διαδρόμους κυκλοφορίας, μονοπάτια, πλατώματα και άλλες αρχιτεκτονικές διαμορφώσεις, που υπαγορεύονται από την προβλεπόμενη χρήση του χώρου.

- κτίριο διαχείρισης με πρόβλεψη για τις τρέχουσες και μελλοντικές ανάγκες.

- σύστημα διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, υπαιθρίου νυκτερινού φωτισμού, υποσταθμό ΔΕΗ κλπ.

- διαμόρφωση φυτωρίου.

Το έργο βρίσκεται σε εξέλιξη και η προθεσμία περάτωσής του είναι τα τρία χρόνια.

Με το έργο αυτό ολοκληρώνεται το πρόγραμμα της αποκατάστασης της χωματερής των Ανω Λιοσίων. Καλύπτει το τμήμα του υπάρχοντος χώρου διαχείρισης απορριμμάτων, που εξακολουθεί να λειτουργεί και τον ερχόμενο Οκτώβρη θα κλείσει. Σ' αυτό το τμήμα θα τοποθετηθούν σημαντικοί πόλοι προσέλκυσης και αναψυχής του κοινού, όπως είναι:

- οι εκτεταμένοι χώροι πρασίνου.

- τα διάφορα παιχνίδια τύπου λούνα - παρκ, που θα βρίσκονται διάσπαρτα στο χώρο και τα οποία θα λειτουργούν όλη τη διάρκεια της μέρας.

- τα αναψυκτήρια τοποθετημένα σε επίλεκτες θέσεις με πανοραμική θέα και ευχάριστα διαμορφωμένο περιβάλλον.

- οι ευχάριστοι περίπατοι μέσα στο πράσινο, με πάγκους και περίπτερα.

- η λιμνοδεξαμενή με υδρομοντελισμό.

- οι ξεναγήσεις στο αρχαίο Τείχος των Αθηνών και

- το γήπεδο μίνι - γκολφ.

Η προμελέτη του έργου έχει εκπονηθεί και η δημοπράτησή του θα γίνει μέσα στο 1997.

Κείμενα:

Κώστας ΠΑΣΑΚΥΡΙΑΚΟΣ