Ο πολυήμερος αγώνας των εργαζομένων της Ιονικής Τράπεζας,ο οποίος πήρε και ευρύτερα, παντραπεζικά χαρακτηριστικά, δυστυχώς ευκαιριακά και κάτω από την πίεση της βάσης των εργαζομένων, έφερε στο προσκήνιο - για άλλη μια φορά - τα πάρα πολλά και οξυμένα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στο σύνολό τους οι τραπεζοϋπάλληλοι. Η κυβερνητική μεθόδευση ανατροπής των εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων των εργαζομένων συνολικά, έχει άμεση σχέση με τις ανατροπές που εδώ και χρόνια επιβάλλονται στο χώρο των τραπεζών και κυρίως, όχι όμως αποκλειστικά, στο χώρο των ξένων και ελληνικών ιδιωτικών τραπεζών.

Ενα από τα πιο σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι στις ξένες και σε ιδιωτικές τράπεζες, όπως η ΓΙΟΥΡΟΜΠΑΝΚ του Λάτση και η ΧΙΟΣ ΜΠΑΝΚ του Βαρδινογιάννη κ.ά., είναι η απαξίωση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και η, επί της ουσίας, κατάργηση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας. Η τακτική αυτή συνοδεύεται από την καταστρατήγηση συνολικά της εργατικής νομοθεσίας, την εργοδοτική τρομοκρατία και εκφοβισμό με πολυποίκιλες μορφές, τη συρρίκνωση τμημάτων έως και κατάργησή τους με ανάθεση σε ξεχωριστές εταιρίες των επιμέρους εργασιών, την εντατικοποίηση και τη δημιουργία ενός κλίματος έντονης ανασφάλειας, που σχετίζεται και με τις γενικότερες εξελίξεις στο χρηματοπιστωτικό τομέα, το ΕΥΡΩ κλπ. Φυσικά, τα ίδια προβλήματα εμφανίζονται και στις παλαιότερες ιδιωτικές τράπεζες, στις οποίες όμως έχει κατακτηθεί λίγο πολύ μια συνδικαλιστική έκφραση, που τις διαφοροποιεί έστω σχηματικά.

Στο ζήτημα των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, οι ξένες τράπεζες έχασαν ωστόσο, μια σημαντική μάχη. Για πολλά χρόνια έκαναν αλλεπάλληλες προσφυγές στο ΣτΕ, προκειμένου η κλαδική Συλλογική Σύμβαση που υπογράφει η ΟΤΟΕ με τους εκπροσώπους της πλειοψηφίας των τραπεζών - και στη συνέχεια γίνεται υποχρεωτικά εκτελεστή για όλες τις τράπεζες με υπουργική απόφαση - να μην είναι υποχρεωτική γι' αυτές.Μετά από συνεχείς αναβολές της συζήτησης, το ΣτΕ απέρριψε τελικά τις προσφυγές αυτές, που συγκεκριμένα ζητούσαν να κριθεί αντισυνταγματική η διάταξη του Ν.1876, που όριζε την όλη διαδικασία. Ταυτόχρονα, με τις προσφυγές τους, οι ξένες τράπεζες αρνούνταν συστηματικά να ορίσουν εκπροσώπους για τη διαπραγμάτευση της κλαδικής Συλλογικής Σύμβασης. Αιτία της άρνησής τους είναι μια ιδιομορφία του χώρου. Η Ενωση Ελληνικών Τραπεζών δε θεωρείται συνδικαλιστική οργάνωση με αποτέλεσμα να μην μπορεί η ΟΤΟΕ να διαπραγματευτεί άμεσα μαζί της για τη σύμβαση. Η διαδικασία που ακολουθείται είναι ο ορισμός αντιπροσώπων από τις τράπεζες, κάθε φορά που καταγγέλλεται η Σύμβαση έτσι ώστε να αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις. Για να γίνει υποχρεωτικά εκτελεστή η σύμβαση θα πρέπει να εκπροσωπείται στις διαπραγματεύσεις το 70% των τραπεζών.

Η διαδικασία αυτή δεν κινδυνεύει άμεσα σήμερα από την άρνηση των ξένων τραπεζών να ορίσουν εκπροσώπους, όμως η πολιτική ιδιωτικοποιήσεων της κυβέρνησης αλλάζει τα δεδομένα και σ' αυτό το ζήτημα, μιας και είναι οι τράπεζες δημόσιου χαρακτήρα που με τη συμμετοχή τους διασφαλίζουν το τυπικό της διαδικασίας.Η απόφαση της κυβέρνησης να ξεπουλήσει την Ιονική δημιουργεί πρόσθετους κινδύνους, μιας και θα αφεθεί στην "καλή διάθεση" του ιδιώτη ιδιοκτήτη η συμμετοχή του ή όχι στις συλλογικές διαπραγματεύσεις.

Οι εργοδότες δε σταματούν βεβαίως εδώ. Η ουσιαστική άρνηση του θεσμού των Συλλογικών Συμβάσεων έχει να κάνει με τον τρόπο μισθοδοσίας. Από τη μια φροντίζουν να μην υπολείπονται οι αποδοχές των εργαζομένων από την κλαδική Σύμβαση, ενώ ανάλογα με την τακτική τους σε κάθε τράπεζα μπορεί να είναι και παραπάνω από εργαζόμενο σε εργαζόμενο και από τμήμα σε τμήμα. Οι αποδοχές όμως δεν επιμερίζονται ανάλογα με τα επιδόματα που προβλέπει η σύμβαση και άλλες ειδικές ρυθμίσεις. Ο εργαζόμενος παίρνει ένα τελικό ποσό χωρίς να γνωρίζει σε τι αντιστοιχεί ειδικά. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα με τις υπερωρίες. Είναι συχνό φαινόμενο κάποια αύξηση, μεγαλύτερη από αυτή που ορίζει συνήθως η Σύμβαση να συνοδεύεται από την παρατήρηση ότι στη συνολική αμοιβή περιλαμβάνονται και οι υπερωρίες, με αποτέλεσμα οι συνολικές αποδοχές του εργαζόμενου να μειώνονται, με τις ίδιες ώρες εργασίας!

Τα ωράρια συναλλαγών και εργασίας είναι πάγια στο στόχαστρο των ξένων τραπεζών. Στα πλαίσια μιας πολιτικής συγκράτησης των μεγάλων πελατών, είναι συνηθισμένο φαινόμενο να μπαίνουν τέτοιοι πελάτες από την "πίσω πόρτα" και να εξυπηρετούνται και μετά τη λήξη των συναλλαγών. Πέρα από αυτό, υπάλληλοι στέλνονται σε "επαφές" με πελάτες χωρίς να διασφαλίζεται το πότε θα τελειώσουν και αυτή η κατάσταση γίνεται ανυπόφορη όταν μπαίνουν πλάνα ακόμα και συναντήσεων με 10 πελάτες σε μια μέρα!

Η εντατικοποίηση δε γνωρίζει όρια στις ξένες τράπεζες, με συνέπεια τη δημιουργία ενός έντονου άγχους στους εργαζόμενους για την επίτευξη των στόχων που θέτει η τράπεζα. Οι ατομικοί στόχοι που πρέπει να εκπληρωθούν σε συγκεκριμένο διάστημα, καταντούν ένας εφιάλτης για τους εργαζόμενους, οι οποίοι βιώνουν τις εργασιακές σχέσεις που οι πολυεθνικές εταιρίες εφαρμόζουν και σε άλλους επιχειρηματικούς τομείς στη χώρα μας και παντού.

Η κατάσταση αυτή, επιβαρύνεται από την έντονη ανασφάλεια, που περισσότερο από κάθε άλλη φορά βιώνουν τώρα οι εργαζόμενοι, μπροστά στις προοπτικές αναδιαρθρώσεων και συγχωνεύσεων στις τράπεζες λόγω του ΕΥΡΩ. Μελέτη της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων, προβλέπει ότι λόγω του ΕΥΡΩ θα μειωθούν κατά 500.000 οι θέσεις εργασίας στις χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης,με ιδιαίτερες επιπτώσεις στα ταμεία και το συνάλλαγμα. Ανάλογες αναφορές για σίγουρη μείωση θέσεων εργασίας έχουν γίνει και από εκπροσώπους της ΕΕΤ και η λέξη ανεργία κυριαρχεί πια ανάμεσα στους εργαζόμενους σε ξένες τράπεζες.

Πρόσφατο είναι το παράδειγμα της Τράπεζας Αθηνών,η οποία έδιωξε 120 εργαζόμενους, τους μισούς με προγράμματα "εθελούσιας" εξόδου και τους άλλους μισούς διαδοχικά με τη χρήση του 2% του ορίου απολύσεων, ενώ καμία παρέμβαση δεν έγινε από την κυβέρνηση για τη διασφάλιση των θέσεων εργασίας!

Ηδη, πολλές τράπεζες καταργούν τμήματα, όπως φύλαξης και καθαρισμού, ενώ όλο και πιο συχνά αναθέτουν σε εταιρίες παροχής υπηρεσιών εργασίες γραμματείας, τηλεφωνικής υποστήριξης κλπ., που γίνονται από εργαζόμενους που δεν έχουν άμεση σχέση εργασίας με τις τράπεζες.

Πρέπει να επισημανθεί ότι το εργασιακό καθεστώς και ο τρόπος οργάνωσης της εργασίας, που εφαρμόζουν οι ξένες τράπεζες υιοθετείται σιγά σιγά και από κρατικές τράπεζες, στο όνομα του "ανταγωνισμού".

Στην προσπάθεια των ξένων τραπεζών να ακυρώσουν τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και συμβάσεις, σημαντικό ρόλο παίζει η απαγόρευση και αποτροπή κάθε είδους συνδικαλιστικής δράσης ή ο περιορισμός της εκεί που παλιότεροι αγώνες επέβαλαν τη συνδικαλιστική έκφραση των εργαζομένων. Αντίστοιχες τακτικές ακολουθούνται και σε άλλες ιδιωτικές τράπεζες, που δημιουργήθηκαν πριν το 1990, ενώ ένα δείγμα της παρέμβασης του συνδικαλιστικού κινήματος σ' αυτές είναι η απεργοσπαστική απόφαση του Συλλόγου της Τράπεζας Πίστεως.

Τα όπλα που χρησιμοποιούν οι εργοδότες είναι πολλά, με κυρίαρχα εκείνα του εκφοβισμού και της τρομοκράτησης, σε συνδυασμό με την επιχείρηση διάσπασης των εργαζομένων μέσα από μια πολιτική επιλεκτικών αυξήσεων, απόδοσης έξτρα αμοιβών (μπόνους), που και αυτές διαφέρουν από εργαζόμενο σε εργαζόμενο.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Τράπεζας Μακεδονίας - Θράκης,που ιδιωτικοποιήθηκε πρόσφατα. Ο νέος ιδιοκτήτης ανακοίνωσε ότι θα διαθέσει μετοχές της Τράπεζας στους εργαζόμενους σε προνομιακή τιμή, έναντι αυτής της αγοράς. Μόλις η ΟΤΟΕ προκήρυξε απεργία, στα πλαίσια του γενικότερου αγώνα με αφορμή την Ιονική, ο ιδιοκτήτης απείλησε όποιους εργαζόμενους απεργήσουν τότε ή και αργότερα ότι δε θα τους διαθέσει μετοχές, ότι θα τους απολύσει ή ότι θα επιβάλει άλλες κυρώσεις.Σε εργαζόμενο της Αθήνας δηλώθηκε ότι σε περίπτωση που απεργούσε, θα τον μετέθεταν στην Καλαμάτα!

Ο μεγαλύτερος φόβος των εργαζομένων, που επιδέξια χρησιμοποιούν οι εργοδότες, είναι αυτός της απόλυσης.Ταυτόχρονα, με την πολιτική αμοιβών, δημιουργούνται μηχανισμοί έτοιμοι να στηρίξουν την εργοδοσία, προκειμένου να διατηρήσουν υψηλό επίπεδο αμοιβών και ευνοϊκότερη ιεραρχική μεταχείριση, σε αντίθεση με κάποιο "ενοχλητικό" εργαζόμενο, ο οποίος και στάσιμος μπορεί να μείνει ιεραρχικά και δυσμενή μετάθεση, αν όχι απόλυση, μπορεί να υποστεί.

Η τακτική αυτή έχει αποδώσει πολύ καλά στις νέες ιδιωτικές τράπεζες, όπου δεν υπάρχουν σωματεία, ενώ η ΟΤΟΕ παραμένει απαθής ουσιαστικά στη στήριξη της συνδικαλιστικής δράσης σε αυτούς τους χώρους, παρόλο που έχει συσταθεί κλαδικό σωματείο εργαζομένων στις ξένες τράπεζες, έτσι ώστε να μπορέσουν οι εργαζόμενοι να έχουν συνδικαλιστική κάλυψη.

Ο Γ. Ποντικός,μέλος της Γραμματείας Πολυεθνικών Τραπεζών της ΟΤΟΕ και πρόεδρος του Συλλόγου Υπαλλήλων της ξένης τράπεζας NATWEST, δήλωσε στο "Ρ": "Ολα αυτά τα ζητήματα έχουν συζητηθεί και στα όργανα της ΟΤΟΕ. Προτάσεις και ιδέες υπάρχουν πολλές, όμως δεν έχει γίνει τίποτα, καμιά ενέργεια, δράση, αγώνας για την αντιμετώπισή τους. Η ΟΤΟΕ δεν παίρνει την ευθύνη να κινητοποιηθεί. Υπάρχει μια "ύποπτη" αναβλητικότητα που έχει να κάνει με τους γενικότερους προσανατολισμούς των παρατάξεων της πλειοψηφίας, που "περί άλλα τυρβάζουν". Ενδιαφέρονται κυρίως για τον "υγιή ανταγωνισμό", την "ανταγωνιστικότητα" των τραπεζών, τους "κοινωνικούς διαλόγους" και διαμορφώνουν αντιλήψεις μέσα στο συνδικαλιστικό κίνημα μακριά από την ενεργοποίηση των εργαζομένων για την αγωνιστική διεκδίκηση των αιτημάτων τους. Είναι ανάγκη έστω και τώρα η ΟΤΟΕ να αναλάβει τις ευθύνες της, γιατί αύριο θα είναι πολύ αργά. Η ΕΣΑΚ Τραπεζών προετοιμάζει καμπάνια - εξόρμηση μέσα στους χώρους των ιδιωτικών και ξένων τραπεζών για να ενημερωθούν οι εργαζόμενοι σ' αυτές και για να πάρουν την υπόθεση του αγώνα στα χέρια τους.Να συσπειρωθούν με τους άλλους εργαζόμενους για την απόκρουση της αντεργατικής πολιτικής της κυβέρνησης".

Κείμενα: Γιώργος ΦΛΩΡΑΤΟΣ

Από παλιά κινητοποίηση εργαζομένων στη Τράπεζα Τζέιζ Μανχάταν. Οι δυνάμεις καταστολής στο γνωστό ρόλο τους...