Συνηθίζεται να λέγεται σε κύκλους διπλωματικών αναλυτών και δημοσιογράφων το κάπως αφοριστικό, "όταν οι στρατιώτες των "ειρηνευτικών αποστολών" φτάσουν σε μια χώρα, η κρίση σ' αυτήν έχει τελειώσει". Η περίπτωση της Αλβανίας αποτελεί μάλλον μια εξαίρεση στον κανόνα.

Η αποστολή της πολυεθνικής στρατιωτικής δύναμης είναι πλέον γεγονός: η πρώτη ομάδα των Ιταλών στρατιωτών της πολυεθνικής έφτασε στην Αλβανία την Παρασκευή, για να "καθαρίσει" μια απόσταση 35 χιλιομέτρων, στο δρόμο προς το Δυρράχιο. Στο μεταξύ, τρία μεταγωγικά αεροσκάφη "Χέρκουλις" μετέφεραν στη χώρα 100 Ιταλούς αλεξιπτωτιστές, τζιπ και στρατιωτικό εξοπλισμό στο αεροδρόμιο των Τιράνων. Η δύναμη των 6.000 ανδρών αναμένεται να έχει εγκατασταθεί και να είναι έτοιμη σε 11 μέρες από σήμερα. Οπως είναι γνωστό, τους περισσότερους στρατιώτες από τις 8 χώρες που συμμετέχουν διαθέτει η Ιταλία (2.000), Ελλάδα και Τουρκία στέλνουν από 700, η Ρουμανία 400, η Αυστρία περίπου 120 και η Δανία περίπου 100.

Παρότι η στρατιωτική διοίκηση της πολυεθνικής, αλλά και η πολιτική της διεύθυνση, έως πριν λίγες μέρες διακήρυσσαν ότι πρώτιστος στόχος της δύναμης είναι να προστατεύσει τα τρόφιμα που θα αποσταλούν εν είδει "ανθρωπιστικής βοήθειας" στη χώρα, στα τέλη της περασμένης βδομάδας υπήρξε μια μετατροπή της ρητορικής αυτής. Φαίνεται ότι αποτελεί πλέον εξ ίσου σημαντικό στόχο της, ούτε λίγο - ούτε πολύ, το να καταστεί αρωγός στην επιχείρηση αφοπλισμού των εξεγερμένων πολιτών.

Ο Δανός υπουργός Εξωτερικών, Νιλς Χέλβεγκ Πέτερσεν, ο οποίος ασκεί την προεδρία του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), χαρακτήρισε τον αφοπλισμό "ένα πολύ σημαντικό καθήκον για τη διεθνή κοινότητα, ώστε να επικρατήσει η ηρεμία και η ειρήνη στη χώρα".Ο συντονιστής της επιχείρησης του ΟΑΣΕ, πρώην Αυστριακός καγκελάριος Φραντς Βρανίτσκι, συμφωνεί: "Τα στρατεύματα θα μπορούσαν να αρχίσουν τη συγκομιδή των όπλων τις επόμενες βδομάδες",είπε στη Βιέννη.

Ο κίνδυνος που απορρέει από την εμπλοκή της πολυεθνικής στην επιχείρηση αφοπλισμού είναι εξόφθαλμος: να στραφούν οι εξεγερμένοι αλλά και όλοι οι υπόλοιποι που κατέχουν όπλα εναντίον της. Αν η τακτική αυτή στρατιωτική δύναμη βρεθεί σε εχθρικό περιβάλλον, χωρίς να είναι σαφές ποιος είναι ο αντίπαλός της και χωρίς επίγνωση των εδαφικών συνθηκών, δε θα πρέπει να αποκλείεται μια αιματοχυσία χωρίς προηγούμενο...

Μπορεί ο πρωθυπουργός της κυβέρνησης "εθνικής συμφιλίωσης" Μπασκίμ Φίνο να λέει ότι η πολυεθνική δε θα αφοπλίσει με τη βία τους πολίτες και "δε θα τους πολεμήσει, αλλά θα τους βοηθήσει", όμως διόλου σίγουρο είναι ότι ελέγχει την κατάσταση στο βαθμό που θα του επέτρεπε να είναι απόλυτα σίγουρος γι' αυτό...

Η ηγεσία του γαλλικού υπουργείου Αμυνας φαίνεται ότι δε βλέπει με... ενθουσιασμό το ενδεχόμενο να εμπλακούν οι δυνάμεις της πολυεθνικής στην επιχείρηση αφοπλισμού. Ο στρατηγός Ντομινίκ ντε Κορτά έλεγε την Παρασκευή ότι "δεν είναι αποστολή μας να αφοπλίσουμε κανέναν, αλλά αν χρειαστεί, θα το κάνουμε, για να προστατεύσουμε τους άνδρες μας".

Αν ο κίνδυνος αιματοχυσίας λόγω της εμπλοκής στον αφοπλισμό των Αλβανών πολιτών αποφευχθεί, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, και η πολυεθνική καταφέρει να επιτύχει στο "ακέραιο" την αποστολή της, ποιος θα ωφεληθεί από το αποτέλεσμά της; Ενας τυπικός εγκληματολογικός συλλογισμός "ποιος ωφελείται" (και κατά συνεπαγωγή, ποιος βλάπτεται) από την "αποκατάσταση της τάξης" στη χώρα ίσως είναι χρήσιμος.

Η κυβέρνηση "εθνικής συμφιλίωσης" του Μπασκίμ Φίνο αποτελεί πιθανότατα το φορέα εξουσίας, ο οποίος έχει τα περισσότερα να ωφεληθεί. Ηδη ο Φραντς Βρανίτσκι έχει καταστήσει σαφές ότι τη θεωρεί "το μόνο αξιόπιστο συνομιλητή" στο αλβανικό πολιτικό σκηνικό (κατ' αντιπαράθεση προς τον Πρόεδρο Μπερίσα, εννοείται). Την ίδια στάση τηρούν τόσο η αμερικανική διπλωματία όσο και οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες - εξαιρουμένης ίσως της Αυστρίας -, "πριμοδοτώντας" τον Φίνο και τους συν αυτώ και επιχειρώντας να απομονώσουν ή/και να προωθήσουν την αποπομπή του Μπερίσα.

Υπάρχει όμως το "πολιτειακό - τυπικό" πρόβλημα ότι η κυβέρνηση Φίνο αντλεί τη νομιμοποίησή της από τον Πρόεδρο Μπερίσα, αφού ο ίδιος προώθησε τη δημιουργία της, ενώ πολλά εξέχοντα μέλη της αποτελούν ταυτόχρονα στελέχη του Δημοκρατικού Κόμματος, του οποίου θεωρείται πατριάρχης - και, φυσικά, στενούς του συνεργάτες. Αρα, μέχρι νεωτέρας, ο Πρόεδρος Μπερίσα επιβιώνει - και μελετά τους τρόπους που θα του εξασφαλίσουν την επαναφορά του στην άσκηση της εξουσίας και μετά τις εκλογές...

Οσο για τους εξεγερμένους, αυτοί φαίνονται να έχουν να χάσουν τα περισσότερα από την επέμβαση. Χωρίς τη δυνατότητα να επιβάλουν την εφαρμογή των αιτημάτων τους ούτε κατ' ελάχιστον σε πολιτικό επίπεδο - με δεδομένο ότι ο Φίνο απαιτεί πρώτα να παραδώσουν όπλα, "γην και ύδωρ" -, χωρίς να έχουν ουσιαστικές εγγυήσεις για τον εκδημοκρατισμό της χώρας, την αποχώρηση του Μπερίσα ή ακόμη και την επιστροφή των χρημάτων των πολιτών που χάθηκαν στις "πυραμίδες" (η αφορμή της εξέγερσης), κινδυνεύουν σε μια επιχείρηση απομόνωσής τους.

Η όλη υπόθεση της αποστολής της πολυεθνικής δύναμης στην Αλβανία είχε και δύο "απρόσμενες" προεκτάσεις: η μια ήταν η πολιτική κρίση στην Ιταλία. Η άλλη, η αναγόρευσή της σε "δοκιμή" της ικανότητας της Ευρώπης να εφαρμόσει ενιαία εξωτερική και αμυντική πολιτική ενώπιον γεωπολιτικών κρίσεων στα σύνορά της.

Η μεν ιταλική πολιτική κρίση, η οποία οδήγησε στην απίστευτη πριν μερικούς μήνες "συμμαχία" "Ελιάς" - Μπερλουσκόνι για να παραπεμφθεί η Κομμουνιστική Επανίδρυση, η οποία αντετίθετο στην αποστολή, αποτελεί αντικείμενο μιας άλλης συζήτησης. Πάντως, ο Πρόντι το θεώρησε "ευκαιρία" για να εξαπολύσει μια άνευ προηγουμένου επιχείρηση απομόνωσης - δέσμευσης της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης για την πολιτική της κυβέρνησής του στο εσωτερικό της χώρας και κύρια αποβλέποντας να είναι ενισχυμένος με μια ανανεωμένη ψήφο εμπιστοσύνης ενόψει των συζητήσεων για το "κοινωνικό κράτος".

Η αντιμετώπιση της αλβανικής κρίσης ως μιας "ασκήσεως ετοιμότητας" για την Ευρώπη όσον αφορά την ικανότητά της να διαχειρίζεται κρίσεις (ως "τεστ", για να χρησιμοποιήσουμε την έκφραση ενός τίτλου της "Ιντερνάσιοναλ Χέραλντ Τρίμπιουν"), από την άλλη, έφερε στο προσκήνιο την παλιά ρητορική περί "ευρωπαϊκού αμυντικού πυλώνα". Και αυτό το ζήτημα αποτελεί αντικείμενο μιας άλλης συζήτησης - ας αρκεστούμε σ' ένα σχόλιο: απούσης της Γερμανίας, δεν μπορεί να μιλήσει κάποιος για ευρωπαϊκή πολιτική, αλλά μάλλον για "δοκιμή" ενός μεικτού σχήματος, με προεξάρχουσα τη Νοτιανατολική Πτέρυγα του ΝΑΤΟ...

Μπ. Γ.

Τις χειρότερες στιγμές της ζει, τον τελευταίο μήνα, η "ειρηνευτική διαδικασία" στη Μέση Ανατολή. Σε επίπεδο ηγεσιών οι διαφορές Ισραηλινών και Παλαιστινίων εμφανίζονται διαμετρικά αντίθετες, ενώ "στο έδαφος" έχουν πάρει τη μορφή καθημερινών σκληρών συγκρούσεων ανάμεσα σε Παλαιστινίους διαδηλωτές και Ισραηλινούς στρατιώτες.

Ενας μήνας έντασης, επεισοδίων και αυστηρού στρατιωτικού αποκλεισμού συμπληρώνεται αυτήν τη βδομάδα στη Μέση Ανατολή. Ενας μήνας που στοίχισε τη ζωή σε 6 Παλαιστινίους, που έχασαν τη ζωή τους στη διάρκεια των συγκρούσεων στη Δυτική Οχθη, σε 3 Ισραηλινές, που έπεσαν θύματα της βομβιστικής επίθεσης της "Χαμάς" στο Τελ Αβίβ την 21η Μάρτη, και σε 3 Παλαιστινίους κομάντο αυτοκτονίας. Ο κατάλογος των τραυματιών απαρτίζεται από δεκάδες ονόματα και αυξάνεται ώρα με την ώρα.

Ο αέρας μυρίζει μπαρούτι στη Δυτική Οχθη και δεν είναι λίγοι εκείνοι που "είδαν" επανειλημμένα την Ιντιφάντα να πλανιέται πάνω από τις παλαιστινιακές πόλεις, καθώς, κατά κοινή ομολογία, οι πρόσφατες συγκρούσεις θύμισαν περισσότερο από ποτέ τις μέρες της παλαιστινιακής εξέγερσης. Το αδιέξοδο στις ισραηλινο-παλαιστινιακές συνομιλίες μοιάζει, ολοένα και περισσότερο, αδύνατο να υπερσκελιστεί και πολλοί πολιτικοί αναλυτές έχουν αρχίσει, ήδη, την αντίστροφη μέτρηση μιας συνολικότερης ανάφλεξης στην περιοχή, η οποία φαντάζει ικανή να συμπαρασύρει στη δίνη της και τις γειτονικές αραβικές χώρες.

Η Ουάσιγκτον πρωτοστάτησε στη γέννηση και τη θεμελίωση της "ειρηνευτικής διαδικασίας". Εχοντας επίγνωση των θολών σημείων, που είναι πια σαφές ότι εμπεριέχονται στην περίφημη Συμφωνία του Οσλο, η αμερικανική διπλωματία ήταν πάντα παρούσα στη Μέση Ανατολή, "πρόθυμη" να προσφέρει τις υπηρεσίες της στην αποσαφήνιση των όρων, στην αποκλιμάκωση της έντασης και κυρίως στην εξυπηρέτηση των δικών της στόχων.

Η εκλογική νίκη του Μπέντζαμιν Νετανιάχου και του κόμματός του "Λικούντ", τον περασμένο Ιούνη, δεν ήταν ό,τι καλύτερο για τον Αμερικανό Πρόεδρο Μπιλ Κλίντον, ο οποίος είχε εκφράσει την υποστήριξή του, σε όλους τους δυνατούς τόνους, στο Εργατικό Κόμμα. Παρ' όλα αυτά, η αρχική δυσαρέσκεια έδωσε τη θέση της στην επαναβεβαίωση της "βαθιάς φιλίας και συνεργασίας" που διέπει τις σχέσεις των δύο χωρών και στη σαφή διατύπωση εκ μέρους του, μέχρι πρότινος "σκληρού", Νετανιάχου ότι θα μείνει πιστός στις "ειρηνευτικές συμφωνίες".

Στην πράξη, όμως, δέκα μήνες μετά την εκλογή του, η "ειρηνευτική διαδικασία" έχει περιπέσει σε τέλμα. Στη διάρκεια των περισσότερων μηνών τα αυτόνομα παλαιστινιακά εδάφη είναι αυστηρά αποκλεισμένα, με αποτέλεσμα χιλιάδες Παλαιστίνιοι να μην μπορούν να μεταβούν στις εργασίες τους, η παλαιστινιακή οικονομία να καταρρέει, η πείνα, η φτώχεια και η μιζέρια να γίνονται καθημερινότητα. Η "φωτεινή αναλαμπή" της επίτευξης συμφωνίας για την αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων από το μεγαλύτερο μέρος της Χεβρώνας συνθλίβεται από τα αιματηρά επεισόδια του Σεπτέμβρη, που στοίχισαν τη ζωή σε 80 Παλαιστινίους, από την περιορισμένη απομάκρυνση του ισραηλινού στρατού από την ύπαιθρο της Δυτικής Οχθης και από το συνεχιζόμενο εποικισμό των κατεχομένων εδαφών.

Η απόφαση οικοδόμησης νέου οικισμού, δυναμικότητας 6.500 κατοικιών, στον αραβικό τομέα της Ιερουσαλήμ, στην τοποθεσία Χαρ Χόμα στα εβραϊκά ή Αμπού Γκνέιμ στα αραβικά, ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Οι Παλαιστίνιοι υποστηρίζουν ότι παραβιάζεται η Συμφωνία του Οσλο περί σεβασμού της υπάρχουσας κατάστασης στην Ιερουσαλήμ μέχρι να αρχίσουν οι συνομιλίες για το οριστικό της καθεστώς και τονίζουν ότι είναι ξεκάθαρη η προσπάθεια της ισραηλινής κυβέρνησης να επιτύχει τον εξιουδαϊσμό της πόλης, έτσι ώστε να δημιουργήσει "τετελεσμένα γεγονότα" για το μέλλον της και να μη γίνει ποτέ το ανατολικό της τμήμα πρωτεύουσα του ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους.

Από την πλευρά του, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός υποστηρίζει ότι δεν έχει παραβιάσει ουδόλως τη Συμφωνία του Οσλο, καθώς αυτή δεν απαγορεύει τη "φυσική ανάπτυξη" μιας πόλης. Αλλωστε, ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου έχει καταστήσει σαφές ότι δεν πρόκειται ποτέ να αποδεχτεί διχοτόμηση της Ιερής Πόλης, κάτι που αξίζει να σημειωθεί ότι είχε αποκλείσει και η προηγούμενη κυβέρνηση του Εργατικού Κόμματος. Κατηγορεί τους Παλαιστινίους για "εκβιασμό" διά μέσου της τρομοκρατίας των εξτρεμιστών ισλαμιστών.

Η απόσταση ανάμεσα σε Παλαιστινίους και Ισραηλινούς παίρνει, πλέον, τη μορφή χάσματος και το θερμόμετρο στις αυτόνομες πόλεις ανεβαίνει κατακόρυφα. Ο αραβικός κόσμος, τόσο μέσα από μεμονωμένες δηλώσεις όσο και μέσω του Αραβικού Συνδέσμου, εμφανίζεται ενωμένος κατά του Ισραήλ, του οποίου ζητά τη συμμόρφωση, και προειδοποιεί για "ανεξέλεγκτο κύκλο βίας με απεριόριστες διαστάσεις και συνέπειες". Αντίδραση αναμενόμενη και προειδοποιήσεις μεγάλης βαρύτητας, δεδομένης της ευαισθησίας των Αράβων για το θέμα της Ιερουσαλήμ, που θεωρείται ο τρίτος ιερότερος τόπος του Ισλάμ.Η αμερικανική διπλωματία επιχείρησε, για άλλη μια φορά, να παρέμβει για να αποκλιμακώσει την ένταση, να αμβλύνει τις διαφορές, να "επαναφέρει σε τάξη" την "ειρηνευτική διαδικασία". Η συνάντηση των Κλίντον και Νετανιάχου, την περασμένη Δευτέρα, στο Λευκό Οίκο, τείνει να χαρακτηριστεί, από πολλούς, μία από τις μεγαλύτερες αποτυχίες της εξωτερικής πολιτικής του Αμερικανού Προέδρου. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός πήγε στην Ουάσιγκτον, επανέλαβε τις θέσεις του και αποχώρησε χωρίς να υποχωρήσει ούτε χιλιοστό από αυτές. Η προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Ενωσης να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία και να πάρει μέρος "στο παιχνίδι" απορρίφθηκε κατηγορηματικά από Ισραήλ και ΗΠΑ.

Τα βλέμματα όλων έχουν στραφεί, πλέον, στις αμερικανο-παλαιστινιακές συνομιλίες, οι οποίες μοιάζουν, εξίσου, αδιέξοδες. Ακόμα, όμως, και στην περίπτωση που η αμερικανική διπλωματία καταφέρει να πετύχει κάποια συμβιβαστική λύση απεγκλωβισμού των ισραηλινο-παλαιστινιακών συνομιλιών από το αδιέξοδο, το μέλλον της περιοχής θα παραμείνει σκοτεινό και νεφελώδες και η "ειρηνευτική διαδικασία" θα έχει δεχτεί ισχυρότατα και πιθανώς αθεράπευτα πλήγματα.

Τα ερωτηματικά είναι πάντα πολλά, ενώ οι θέσεις και οι επιδιώξεις Παλαιστινίων και Ισραηλινών μοιάζουν αγεφύρωτες. Το θέμα της Ιερουσαλήμ, της αποχώρησης των ισραηλινών στρατευμάτων από την ύπαιθρο της Δυτικής Οχθης, των εβραϊκών εποικισμών τόσο στη Δυτική Οχθη όσο και στη Λωρίδα της Γάζας και της ίδρυσης ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους, με όσα αυτό συνεπάγεται, δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα έτοιμο, ανά πάσα στιγμή, προς ανάφλεξη. Επιπλέον, δεν είναι λίγοι εκείνοι που θέτουν σοβαρές αμφιβολίες για τα περιθώρια που έχει ο Παλαιστίνιος ηγέτης να ελέγξει την οργή του παλαιστινιακού λαού, να εκτονώσει, με τις λιγότερες δυνατές συνέπειες, την αγανάκτηση, να απαλύνει την απογοήτευση. Γιατί είναι σαφέστερο από ποτέ άλλοτε ότι η Ιντιφάντα δε δικαιώνεται μέσα από την υπάρχουσα "ειρηνευτική διαδικασία", η οποία μοιάζει, πια, διάτρητη και ανίκανη να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις μιας ειρηνικής, ισότιμης συνύπαρξης για τους δύο λαούς.

Ελένη ΜΑΥΡΟΥΛΗ