Στη Θ. 49 αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Παρά το γεγονός ότι είναι αναντικατάστατη η δουλειά για την ανάπτυξη αγώνων σε επιμέρους μέτωπα πάλης, η ενασχόληση με όλα τα μικρά και μεγάλα προβλήματα της εργατικής τάξης σε χώρους και κλάδους, αποφασιστική άνοδος του εργατικού κινήματος δεν μπορεί να υπάρξει όσο δεν διευρύνεται μια εργατική πρωτοπορία που πείθεται για την ανάγκη ανατροπής του συστήματος, που εμπνέεται από τη σοσιαλιστική προοπτική...», «Αυτό αφορά κυρίως την αυτοτελή δουλειά του Κόμματος, τη δουλειά των κομμουνιστών στους εργασιακούς χώρους, στις συνδικαλιστικές οργανώσεις».

Δεν φτάνει η καθημερινή συνδικαλιστική δουλειά για να δοθεί ολοκληρωμένη απάντηση σε αυτό το κρίσιμο ζήτημα, ώστε να αναπτύσσεται η ταξική - πολιτική συνείδηση της εργατικής τάξης, η συνειδητοποίηση της πάλης για την εξουσία. Η εργατική τάξη μπορεί να ενσωματώσει την επαναστατική ιδεολογία, μονάχα κάτω από την παρέμβαση του ΚΚΕ, όχι από μόνη της ή μονάχα μέσα από «τα προβλήματα των συνθηκών δουλειάς και ζωής της... όσο κι αν αποτελούν τη βάση των αγώνων...» (Θέση 53). Με αυτή την έννοια, δεν πρέπει να ξεχνιέται ούτε στιγμή ότι πριν απ' όλα εμείς μέσα στο κίνημα δρούμε ως κομμουνιστές.

Πρέπει να μας προβληματίσει το γεγονός ότι αυτό το καθήκον συχνά «καταπλακώνεται» από την καθημερινότητα, τα τρέχοντα συνδικαλιστικά καθήκοντα. Στην ουσία δεν μπαίνει στον προσανατολισμό των οργάνων, των ΚΟΒ, υποτιμάται ή και ταυτίζεται με τη συνδικαλιστική παρέμβαση. Το ίδιο «μοτίβο» πολλές φορές ακολουθεί και η ίδια η ΚΟΒ, που περιστρέφει τη δράση της γύρω από τη συνδικαλιστική παρέμβαση στο Σωματείο.

Δεν αρκεί να λέμε «έβαλα το πλαίσιο του ΠΑΜΕ» στο Σωματείο, πολλές φορές με μηχανιστικό τρόπο, αποσυνδέοντάς το από το εμπόδιο της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, του καπιταλιστικού κέρδους. Ενα πλαίσιο δείχνει το δρόμο, συσπειρώνει σε αντικαπιταλιστική κατεύθυνση, είναι προωθημένο, όμως χωρίς σύνδεση με τη στρατηγική μπορεί να μοιάζει και «ανεδαφικό», να ενισχύει την αυταπάτη για λύσεις «εντός των τειχών». Ακόμα κι αν υιοθετείται απόλυτα ή σε ένα βαθμό.

Δεν αρκεί να λέμε «ο κόσμος μας γνωρίζει», έχοντας τη λανθασμένη εντύπωση ότι κάτι τέτοιο οδηγεί αυτομάτως σε προσέγγιση της πολιτικής μας.

Δεν αρκεί η ένταση της δουλειάς μπροστά στις αρχαιρεσίες, ακόμα κι ένα καλό αποτέλεσμα, αν το ίδιο το Κόμμα σε όλη την πορεία δεν δρα ως καθοδηγητής της ταξικής πάλης για τα καθημερινά ειδικά ζητήματα, συνδέοντάς τα με τα γενικά καθήκοντα προοπτικής για το σοσιαλισμό - κομμουνισμό, που φωτίζουν το δρόμο της πάλης.

Η έλλειψη μιας τέτοιας δράσης επιδρά παντού:

Στο έλλειμμα συμμετοχής «από τα κάτω» στη δραστηριότητα του Σωματείου, στη χαμηλή συμμετοχή στους αγώνες, ακόμα και εκεί που υπάρχουν οι εκλογικοί συσχετισμοί.

Στη δυσκολία να απαντηθεί ολοκληρωμένα και πειστικά η άποψη περί «αναποτελεσματικότητας των αγώνων», να αντιμετωπιστεί η απογοήτευση, η μοιρολατρία, ειδικά ύστερα από τη συμμετοχή σε κινητοποιήσεις είτε για πρώτη φορά είτε ακόμη και από πιο έμπειρους εργαζόμενους.

Δημιουργεί σοβαρό κενό στην επιτυχημένη απόκρουση της παρέμβασης του ρεφορμισμού και του οπορτουνισμού, με αποτέλεσμα να μένουν μισοαπαντημένα ερωτήματα - ιδεολογήματα από την άποψη της στρατηγικής: «έχεις δίκιο αλλά και τι να κάνουμε», «τίποτα δεν αλλάζει», «η απεργία δεν έχει αποτέλεσμα - χάνω απλώς το μεροκάματο», «θέλουμε Σωματεία "ακομμάτιστα" - "ανεξάρτητα"», αλλά και σε ζητήματα ευρύτερα περί κυβέρνησης, αστικού κράτους, κοινοβουλευτικών αυταπατών κ.λπ.

Δυσκολεύει το σπάσιμο της συντεχνιακής λογικής, η ανάδειξη συμμαχίας με άλλους χώρους και κλάδους, η κατανόηση της θέσης και του ρόλου της εργατικής τάξης, των συμμάχων της.

Είναι αδύνατο χωρίς την παρέμβαση του Κόμματος να ανοίξουν και να απαντηθούν ζητήματα όπως ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος, το Προσφυγικό κ.ά.

Επιδρά ακόμα και στην ολοκληρωμένη οργάνωση και αποτελεσματικότητα της ίδιας της συνδικαλιστικής παρέμβασης, στην κατανόηση της ανάγκης ταξικής συμπόρευσης με τις δυνάμεις του ΠΑΜΕ.

Τέλος, είναι φυσικό προβλήματα να δημιουργούνται και στο κύριο καθήκον της Κομματικής Οικοδόμησης.

Δεν είναι τυχαίο που γύρω από το Κόμμα υπάρχουν μια σειρά οπαδών, που έχουν διαπαιδαγωγηθεί με αυτά τα χαρακτηριστικά. Ενας περίγυρος που «δεν πάει παραπέρα», μένει στάσιμος ως προς την αξιοποίηση και την εξέλιξή του. Γι' αυτό και ένας τέτοιος κόσμος έχει συνηθίσει να δρα περισσότερο ως συνδικαλιστής παρά ως δυνάμει μέλος του Κόμματος, ως μέρος του κομματικού σχεδιασμού, που έχει κι εκείνος ευθύνη στο χώρο του για την πολιτική του Κόμματος. Οσο οξύνεται η ταξική πάλη, συχνά νιώθει αδύναμος στην ιδεολογική - πολιτική αλλά και τη συνδικαλιστική αντιπαράθεση. Συχνά απομακρύνεται, δεν αντέχει, αποστρατεύεται.

Ετσι, μπορεί να διαμορφώνεται ένας περίγυρος κατά καιρούς, γύρω από τους κομμουνιστές, ο οποίος όμως δεν σταθεροποιείται ως εφεδρεία, δεν «στερεώνεται», άγεται και φέρεται ή «σκορπά» ανάλογα με τις δυσκολίες και τις καμπές της πάλης. Δεν μετατρέπεται αργά και σταθερά στη νέα δύναμη που θα στελεχώσει το ίδιο το Κόμμα.

Για όλα αυτά, η ανώτερη ιδεολογική κατάρτιση στις γραμμές μας αλλά και μέσα στο κίνημα αποκτά προτεραιότητα. Αποτελεί παράγοντα αντοχής, καλλιέργειας επαναστατικής αισιοδοξίας. Το Πρόγραμμα του Κόμματος έχει πολλά επίπεδα προσέγγισης. Βασίζεται στον πλούτο της Μαρξιστικής επιστήμης που η συνεχής μελέτη και το βάθεμά της είναι καίριο καθήκον.

Δεν μπορούν να απαντηθούν τέτοια καθήκοντα πρόχειρα, με ένα σύνθημα, σε μια εξόρμηση, ούτε σε ένα ΔΣ ή με ένα καλό κείμενο. Χρειάζεται να γενικευτούν οι συσκέψεις, η συζήτηση, η σταθερή πολιτική ενημέρωση στον περίγυρό μας.

Χρειάζεται σχέδιο, μεταφορά της πείρας των συμπερασμάτων και επεξεργασιών του Κόμματος. Με ψυχραιμία και υπομονή, με στοχευμένη ακόμη και ατομική δουλειά, με μαζική παρέμβαση και εξειδίκευση της ΚΟΒ, στο «για ποια κοινωνία παλεύουμε». Με τον «Ριζοσπάστη», την ΚΟΜΕΠ, το Μαρξιστικό Βιβλίο, συλλογικά μπορούμε να ανοίξουμε νέους δρόμους.

Το επόμενο διάστημα χρειάζεται αποφασιστική στροφή σε αυτόν τον τομέα, που όσο κι αν αναγνωρίζεται στα λόγια, στην πράξη, που είναι και το κριτήριο της αλήθειας, φαίνεται ότι απέχουμε πολύ από τις ανάγκες. Τα όργανα από πάνω έως κάτω χρειάζεται να έρχονται και να επανέρχονται στη μελέτη των δεικτών αυτής της δουλειάς.

Σε συνθήκες καπιταλιστικής κρίσης, μπροστά στο ορατό ενδεχόμενο εμπλοκής σε πόλεμο της χώρας μας, άρα και σε πιθανή αποσταθεροποίηση της αστικής τάξης ή και διαμόρφωσης επαναστατικής κατάστασης, πρέπει να είναι ξεκάθαρο ότι: καθοριστικός παράγοντας για τη νικηφόρα έκβαση μιας ενδεχόμενης εκδήλωσης της σοσιαλιστικής επανάστασης στην Ελλάδα είναι η προετοιμασία και η συσπείρωση των εργατικών και λαϊκών δυνάμεων γύρω από το ΚΚΕ, από σήμερα.

Σε όλους τους δείκτες το Κόμμα πρεσβεύει το νέο που φέρουν οι ιδέες και η προοπτική του για την εργατική τάξη. Ανυποχώρητα και σε διαφορετικές συνθήκες, όπως αποτυπώνονται στις Θέσεις για το 20ό Συνέδριο, απέδειξε την αντοχή του στις πιέσεις και τα πισωγυρίσματα.

Η κομμουνιστική αντοχή απαιτεί ικανότητα σωματική και πνευματική, αντλείται από το αταλάντευτο ταξικό μίσος απέναντι στην καπιταλιστική εκμετάλλευση και την επαναστατική ιδεολογική θωράκιση.

Ευτυχώς το ΚΚΕ διαθέτει μέλη και στελέχη από διαφορετικές γενιές, μεγαλύτερες και ατσαλωμένες σε διαφορετικές συνθήκες ταξικής αναμέτρησης αλλά και νεότερες με καινούρια ή καθόλου πείρα.

Υπάρχει ανάγκη για ατσάλωμα και αντοχή στην κατάσταση που διαμορφώνεται, με τις επιπλέον δυσκολίες που έφεραν η οικονομική κρίση, ο πόλεμος στη «γειτονιά» μας, ενσωματώνοντας την πείρα της ταξικής πάλης, με την πορεία κατάκτησης των συμπερασμάτων της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.

Η αναβάθμιση της εσωτερικής ζωής μπορεί να δώσει ώθηση. Σε κατεύθυνση μεγαλύτερης τριβής με τις επεξεργασίες του Κόμματος, στην αφομοίωση της προγραμματικής του αντίληψης για το σοσιαλισμό και μιας σειράς πλευρών που αγγίζουν τις εξελίξεις, όπως ο χαρακτήρας της κρίσης και του πολέμου. Στην πράξη υποτιμάται το γεγονός ότι η βελτίωση της καθημερινής μας δράσης ώστε να προωθείται αποτελεσματικά αυτή η στρατηγική θα συμβάλει στην ενίσχυση των χαρακτηριστικών που καλλιεργούν τα κομματικά μέλη. Είναι γεγονός πως ο σημερινός αρνητικός συσχετισμός δύναμης προκαλεί πρόσθετες δυσκολίες, τάσεις ηττοπάθειας, αποστράτευσης. Από την άλλη, το ενδιαφέρον που υπάρχει από κόσμο να μάθει για το σοσιαλισμό, κυρίως λόγω της δραστηριότητας του Κόμματος, αυξάνει τις απαιτήσεις. Ιδιαίτερα όταν αποδεικνύεται ότι είναι όρος για τη μαχητικοποίηση μελών και οπαδών. Αυτή η γνώση θα δώσει δύναμη μπροστά στα καθημερινά καθήκοντα, θα προσδώσει την αυτοπεποίθηση και μαχητικότητα που απαιτείται, προκειμένου να επιδρούμε με την πολιτική και την ιδεολογία μας ενάντια στην αστική ιδεολογία, στην επίδραση του ρεφορμισμού και του οπορτουνισμού.

Σήμερα, αυτό το καθήκον έχει αποκτήσει προτεραιότητα. Δεν είναι εύκολη υπόθεση. Είναι καθήκον που θα συμβάλει ποιοτικά και προοπτικά στη βασική αποστολή που έχουμε. Γι' αυτό χρειάζεται να διαμορφώσουμε τις προϋποθέσεις, βελτιώνοντας αποφασιστικά τη λειτουργία των οργάνων και των ΚΟΒ, ώστε να επιδρούμε ουσιαστικά στη διαμόρφωση επαναστατικής συνείδησης, με ανεβασμένο ιδεολογικοπολιτικό κριτήριο, που οι ίδιοι πρώτα από όλα στην οργανωμένη μας ζωή δε θα υποτασσόμαστε στις σύνθετες συνθήκες πάλης, που οξύνονται.

Οι εξελίξεις επαληθεύουν το Κόμμα. Η ένταση των μέτρων σε βάρος του λαού, η στοχοποίηση πρωτοπόρων εργατών και συνδικαλιστών του ταξικού κινήματος στρέφονται ενάντια σε όλη την εργατική τάξη, με στόχο τους αγώνες της. Σ' αυτές τις συνθήκες χρειάζεται αντοχή, επαγρύπνηση, ταξική αλληλεγγύη. Παραδείγματα έχουμε σήμερα, όπως οι σύντροφοί μας που αντιμετωπίζουν όλα τα πιθανά μέτρα της εργοδοσίας λόγω της δράσης τους, γυναίκες αγωνίστριες με το ένα πόδι στην παραγωγή και με το άλλο στο σπίτι. Χρειάζεται πιο αποφασιστική ενίσχυση και διαπαιδαγώγηση τέτοιων δυνάμεων για να ενισχύουμε τα επαναστατικά χαρακτηριστικά, έτσι θα ανοίγει δρόμος για οικοδόμηση εκεί που σήμερα έχουμε περιορισμένες κομματικές δυνάμεις.

Επιπλέον, έχουμε εκτιμήσει ότι στο κίνημα, στο Κόμμα μπαίνουν νέες δυνάμεις με θέληση για αγώνα αλλά με περιορισμένες πολιτικές εμπειρίες, πιο ευάλωτοι σε πισωγυρίσματα, άπειροι στην αφομοίωση καταστατικών αρχών. Η επίθεση που δέχεται το Κόμμα, η φάση που περνάει το κίνημα επηρεάζουν. Αυτό επιδρά και πάνω στη δράση και τη συμπεριφορά των κομμουνιστών με διάφορους τρόπους και σε διαφορετικό βαθμό. Π.χ. κατά πόσο θεωρούμε δεδομένη την νομιμότητα του Κόμματος, άρα και σε τι βαθμό το προστατεύουμε, πώς μας επηρεάζει η εκτίμηση των δυνάμεών μας σήμερα και πόσο κυριαρχεί το αίσθημα της προσωπικής ευθύνης στην υλοποίηση των στόχων. Πώς θα εκφραστεί η αντοχή των κομμουνιστών για να μην ενσωματωνόμαστε σε «ειρηνικές» συνθήκες δράσης.

Μετά το 19ο Συνέδριο δώσαμε μάχες στις οποίες πρωτοστάτησε το Κόμμα, ενεργοποίησαν τα αντανακλαστικά μας σε ιδεολογικοπολιτικό επίπεδο, δέσαμε πιο σταθερά κόσμο γύρω μας και ταυτόχρονα βρεθήκαμε επιτακτικά μπροστά στο ζήτημα τι Κόμμα χρειαζόμαστε: Ικανό να καθοδηγήσει την κατάλληλη στιγμή, ένα βήμα μπροστά σε συνείδηση, σε οργάνωση, με συμμαχίες με σαφή προσανατολισμό και προοπτική.

Και φάνηκε πως η αδυναμία έρχεται με την απαίτηση, στην προσπάθεια του καθένα να ταιριάξει θεωρία και πράξη πρακτικά, στην οργάνωση, προετοιμασία και διαπαιδαγώγηση. Αφορά το περιεχόμενο της καθοδηγητικής μας δουλειάς, το πώς θα προσαρμόζεται και θα βελτιώνεται για να έρχονται σε αντιστοιχία ο σκοπός της πάλης του Κόμματος με τις αντικειμενικές απαιτήσεις που φέρνουν οι εξελίξεις. Εχουμε ευθύνη και πρέπει να φροντίζουμε στις γραμμές μας και στην εργατική τάξη όπου υπάρχουν δυνάμεις που μπορούν να αποτελέσουν γερά στηρίγματα στις προσπάθειες του Κόμματος, να μην παρασυρόμαστε από τη ρουτίνα, τη συνήθεια, το συμβιβασμό.

Το κύριο είναι τι σχέδιο βάζουμε για την απόσπαση δυνάμεων, για την οργάνωση και συγκέντρωση εργαζομένων στη γραμμή της ρήξης με τα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό. Στοχευμένη παρέμβαση, καταμερισμός με πνεύμα πρωτοβουλίας για τη διεύρυνση του κύκλου των ανθρώπων που παλεύουν για το σκοπό αυτό.

Πώς να τροφοδοτούμε τη σκέψη για το επόμενο βήμα, είναι βασικό ο κομμουνιστής να βρίσκει εναλλακτικές για να μην απογοητεύεται στην ήδη δύσκολη αποστολή του.

Δεν είναι αγώνας για τη λύση ενός επιμέρους ζητήματος. Είναι αγώνας για βαθιές ριζοσπαστικές αλλαγές έως το επίπεδο της εξουσίας. Είναι σκληρός, μακρόχρονος, ταξικός, πολιτικός αγώνας.

Απαιτεί αφοσίωση στην υπόθεση του σοσιαλισμού, σωστή στρατηγική και τακτική, στενούς και γερούς δεσμούς με την εργατική τάξη, με όλα τα λαϊκά στρώματα. Πρακτική έκφραση αυτών των γνωρισμάτων είναι το πνεύμα αυτοθυσίας, ετοιμότητας για συνεχή προσφορά και προσωπικές θυσίες, στο όνομα της κοινωνικής προόδου. Για να χρεοκοπήσουν οι αστικές πολιτικές και αντιλήψεις και τα στηρίγματά τους στο εργατικό κίνημα.

Οι σύντροφοί μας έμειναν αλύγιστοι γιατί διαπαιδαγωγήθηκαν στον αγώνα από το ΚΚΕ με συνείδηση και σταθερή πίστη στο σκοπό της πάλης, στο ιδανικό για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.

Τα φετινά αφιερώματα συνέβαλαν σημαντικά στο να συνειδητοποιηθεί καλύτερα ότι, σε συνθήκες που δεν έχει αλλάξει ουσιαστικά αυτός ο συσχετισμός, η αντοχή ενός ΚΚ είναι πρώτο καθήκον. Και δε μετριέται με την εκλογική του δύναμη, μα από την προσήλωσή του στον ταξικό αγώνα, από την ικανότητά του να μην υπηρετήσει τον ταξικό αντίπαλο, να μη χάσει το χαρακτήρα του ως μαχητικής οργανωμένης ιδεολογικής - πολιτικής πρωτοπορίας της εργατικής τάξης και στις νέες συνθήκες ανόδου του οπορτουνισμού αλλά και του ρατσισμού - εθνικισμού.

«Το πιο δύσκολο, το πιο βαρύ είναι να νικάς την απογοήτευση και να 'ναι πάντα η ψυχή σου ψυχή μαχητή».