Τι ακριβώς γίνεται στην ΠΓΔΜ μπορεί ίσως να το αντιληφθεί κανείς αν λάβει υπόψη του ότι η εταιρία Broun end Root, που είναι η βρετανική θυγατρική της αμερικάνικης Haliburton, στην οποία βασικός μέτοχος είναι ο νυν αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, έχει εργοστασιακές εγκαταστάσεις στο Κουμάνοβο. Δηλαδή, ακριβώς στο κέντρο δράσης του NLA, του αλβανικού απελευθερωτικού στρατού! Είναι προφανές ότι αυτό που ονομάζουμε αμερικάνικη ζώνη επιρροής στα Βαλκάνια, έχει ήδη οικοδομηθεί.

Η αμερικανική ζώνη επιρροής, μπορεί να περιγραφεί με μια γραμμή στο βαλκανικό χάρτη που θα ξεκινά από το βουλγαρικό λιμάνι Μπουργκάς στη Μαύρη θάλασσα και θα καταλήγει στην Αδριατική στο αλβανικό λιμάνι του Δυρραχίου. Πρόκειται για τον υπό κατασκευή διάδρομο οδικών και σιδηροδρομικών μεταφορών, σύγχρονων επικοινωνιακών υποδομών και του αγωγού μεταφοράς πετρελαίων.

Η ΠΓΔΜ βρίσκεται στο σταυροδρόμι του διαδρόμου και η τακτική της Ουάσιγκτον φαίνεται πως είναι η δημιουργία ασθενών προτεκτοράτων κατά μήκος του αγωγού. Η αμερικανική υποστήριξη στον KLA (απελευθερωτικό στρατό Κοσσόβου) και στον NLA (αλβανικό απελευθερωτικό στρατό που δρα στην ΠΓΔΜ), είναι δεδομένη και αποσκοπεί στην εδραίωση της αμερικανικής - βρετανικής σφαίρας επιρροής στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Ουσιαστικά διασφαλίζει τα συμφέροντα των αμερικανοβρετανικών πετρελαϊκών κολοσσώνBP-Amoco-ARCO, Chevron, Texaco. Η εξασφάλιση της προστασίας και της ασφάλειας της διαδρομής του πετρελαιαγωγού, αποτελεί προϋπόθεση για την επιτυχία της πολυέξοδης, σε δισ. δολάρια, επένδυσης.

Το αμερικανοβρετανικό πετρελαϊκό κονσόρτσιουμ δημιούργησε και έχει υπό τον έλεγχό του την εταιρία AMBO (το όνομα προέρχεται από τα αρχικά των λέξεων Albania, Macedonia, Boulgaria, Oil). Σκοπός της εταιρίας είναι η δημιουργία του αγωγού από το Μπουργκάς στο Δυρράχιο. Το σχέδιο αυτό βγάζει από το παιχνίδι τους ευρωπαϊκούς πετρελαϊκούς γίγαντες όπως Total-Fina-Elf.

Η γιγαντιαία αμερικανική εταιρία Haliburton βρίσκεται πίσω από την προσπάθεια κατασκευής του διαβαλκανικού αγωγού. Οπως είναι γνωστό, σε αυτή την εταιρία σημαίνοντες μέτοχοι είναι ο νυν αντιπρόεδρος της αμερικανικής κυβέρνησης Richard B. (Dick) Cheney και το γνωστό «γεράκι» της αμερικανικής πολιτικής ζωής Lawrence S. Eagleburger.

Η Haliburton, μέσω της βρετανικής θυγατρικής της Kellog Broun ehn Root (KBR) άρχισε να δραστηριοποιείται στα Βαλκάνια, αμέσως μετά την άφιξη των ΝΑΤΟικών δυνάμεων στην περιοχή. Ιδιαίτερα, αμέσως μετά την εμφάνιση αμερικανικών και ΝΑΤΟικών δυνάμεων στην Αλβανία, η εταιρία ανέλαβε να προσφέρει όλες τις υπηρεσίες υποδομών (πλυντήρια, ταχυδρομεία, μεταφορές κλπ) που ήταν απαραίτητες. Η εταιρία, αργότερα, ανέλαβε μετά τον πόλεμο κατά της Γιουγκοσλαβίας και την κατασκευή της τεράστιας βάσης (Bondsteel) (η μεγαλύτερη που κατασκεύασαν οι Αμερικανοί μετά το Βιετνάμ) στο Κόσσοβο.

Με τις πλάτες της Ουάσιγκτον η εταιρία ΚΒR, διασυνδέθηκε στενά με την αλβανική κυβέρνηση, όπως και με τις κυβερνήσεις στη Βουλγαρία και την ΠΓΔΜ. Με τη βοήθεια του αμερικανικού δημοσίου η ΚΒR εξασφάλισε «λεόντεια» συμβόλαια από αυτές τις χώρες και κυρίως τη συμβατική τους δέσμευση ότι ο διαβαλκανικός αγωγός θα κατασκευαστεί μόνο από αυτή την εταιρία. Αλλωστε η KBR ανέλαβε και συνέταξε τη μελέτη σκοπιμότητας του έργου.

Η συνεργασία στον τομέα της ενέργειας αποτελεί ένα από τα «καρότα» που προσφέρονται σε Αθήνα και Αγκυρα, προκειμένου να κατευθυνθούν σε μια πολιτική προσέγγισης. Ανάμεσα στις συμφωνίες που οι δύο χώρες υπέγραψαν, στο πλαίσιο της πολιτικής της προσέγγισης που ακολουθούν τα τελευταία δύο χρόνια, είναι και αυτή της συνεργασίας στον τομέα της ενέργειας.

Στο πλαίσιο αυτής της συμφωνίας, οι δύο χώρες το καλοκαίρι του 2000 συμφώνησαν να διασυνδέσουν τα δίκτυα φυσικού αερίου που διαθέτουν. Με τον τρόπο αυτό, δημιουργείται η βάσιμη προσδοκία πως οι δύο χώρες αποκτούν σοβαρό λόγο και κίνητρο για να εγκαταλείψουν την πολιτική της έντασης. Η σοβαρότερη ωστόσο, συνέπεια που μπορεί να έχει η παγίωση μιας σταθερής συνεργασίας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, έχει να κάνει με τη διασύνδεση της Τουρκίας με την ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου. Με τον τρόπο αυτό τα τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου της Κασπίας γίνονται αξιοποιήσιμα, ενώ η ΕΕ αποκτά ρόλο στο παιχνίδι που εξελίσσεται στην περιοχή.

Την τελευταία δεκαετία η Τουρκία προσπαθεί να αξιοποιήσει το φυσικό αέριο, εντάσσοντάς το στο ενεργειακό σύστημά της. Η γεωγραφική της θέση, δίπλα στα τεράστια αποθέματα της Κασπίας, βοήθησε την Τουρκία να μετατραπεί σε μια δεξαμενή φυσικού αερίου. Οι εισαγωγές φυσικού αερίου, μέσω ενός δικτύου αγωγών από το Αζερμπαϊτζάν, το Ιράν, τη Ρωσία και το Τουρκμενιστάν είναι τόσο μεγάλες που περισσεύουν, έστω κι αν η κατανάλωση στην Τουρκία έχει τετραπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία. Με την ενοποίηση των δικτύων φυσικού αερίου που συμφώνησαν Αθήνα και Αγκυρα, το περίσσευμα των τουρκικών εισαγωγών, θα μπορούσε να μεταφέρεται στην Ελλάδα. Καθώς οι δυο χώρες μαζί, καταναλώνουν περί τα 10 bcm (δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα) φυσικό αέριο, τα υπόλοιπα 70 bcm θα μπορούσαν να προωθηθούν στην ευρωπαϊκή αγορά.

Ηδη, Ελλάδα και Ιταλία έχουν ξεκινήσει κάποιες συζητήσεις για την κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού στην Αδριατική, με τον οποίο θα συνδεθούν τα τεράστια και απομακρυσμένα αποθέματα φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν, του Ιράν και του Τουρκμενιστάν με την ευρωπαϊκή αγορά, της οποίας οι ανάγκες σε φυσικό αέριο ολοένα και πολλαπλασιάζονται.

Η υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδίου, επιφέρει σημαντικότατες πολιτικές και οικονομικές συνέπειες. Κατ' αρχήν περιορίζεται σημαντικά η σημασία του ρωσικού δικτύου (Blue Stream), το οποίο σήμερα αποτελεί το μοναδικό προμηθευτή της Ευρώπης σε φυσικό αέριο. Κατά δεύτερο λόγο παρακάμπτεται απολύτως η Ουκρανία, αφού μέσα από το έδαφός της περνούν οι αγωγοί του ρωσικού αερίου προς την Ευρώπη και την Τουρκία. Είναι φανερό, ότι πέρα από την οικονομική ζημιά, η μείωση της πολιτικής επιρροής της Ρωσίας είναι τεράστια, καθώς, αν υλοποιηθεί τελικά ο αγωγός μέσω Τουρκίας - Ελλάδας και Ιταλίας, η Μόσχα χάνει το μονοπώλιο του φυσικού αερίου στην Ευρώπη.

Η υλοποίηση του σχεδίου, θα σημάνει επίσης, την αύξηση της σημασίας του Ιράν, ως χώρας παραγωγού φυσικού αερίου, και της Τουρκίας, ως διαμετακομιστικού κέντρου, για την Ευρώπη. Αξίζει να σημειωθεί, ότι το πρόσφατο εκλογικό αποτέλεσμα στο Ιράν και η επικράτηση των μετριοπαθών, πολλαπλασιάζει τις πιθανότητες για την υλοποίηση του σχεδίου.

Οι πιθανότητες πολλαπλασιάζονται επίσης, όσο παγιώνεται η πολιτική της ελληνικής προσέγγισης και δημιουργούνται συνθήκες στην περιοχή οι οποίες εκμηδενίζουν το ρίσκο μιας τέτοιας επένδυσης. Πάντως, παρά τις αναμφισβήτητες δυνατότητες επωφελούς συνεργασίας που δημιουργούνται για την Ελλάδα και την Τουρκία, πρέπει να υπογραμμιστεί ότι οι δύο χώρες δεν έχουν ακόμη καταφέρει να διευθετήσουν σοβαρές εκκρεμότητες στις σχέσεις τους, οι οποίες ανά πάσα στιγμή μπορεί να πυροδοτήσουν εντάσεις.

Η εμμονή της Αγκυρας σε μια αναθεώρηση της κατάστασης στο Αιγαίο και το αδιέξοδο στο Κυπριακό υπονομεύουν τις δυνατότητες των δύο χωρών να εμβαθύνουν τις σχέσεις συνεργασία με αμοιβαίο όφελος.

Ωστόσο, παρ' όλα αυτά, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι αρχίζουν σοβαρές προσπάθειες για την υλοποίηση αυτού του πλάνου. Η σοβαρότερη από αυτές τις ενδείξεις είναι η πρόσφατη ανακοίνωση κοινών αμερικανο- ιταλο- ελληνικο- τουρκικών σεισμικών ερευνών στο Αιγαίο.

stratfor

flash.gr

eia energy information administration (USA)

alexander's gas & oil connection

antiwar.com

Ο Δημήτρης ΜΗΛΑΚΑΣ