«Το άρθρο 28 είναι το σημαντικότερο άρθρο του Συντάγματος και σε σχέση με αυτά που αναθεωρούνται, αλλά και συνολικότερα και εμείς από το 1975 το θεωρούσαμε ως το θεμέλιο της υποταγής, της υποτέλειας και της εξάρτησης και ήταν ένας από τους λόγους που αποχωρήσαμε ως ΚΚΕ εκείνη την εποχή από τη συζήτηση και την ψήφιση του Συντάγματος».

Με την επισήμανση αυτή, άρχισε την ομιλία του ο ειδικός αγορητής του ΚΚΕ Αντ. Σκυλλάκος, υπενθυμίζοντας ότι για το άρθρο 28 το 1975 είχε αποχωρήσει και το ΠΑΣΟΚ, το οποίο σήμερα, μαζί με τη ΝΔ, το αναθεωρεί με την ερμηνευτική δήλωση.

Κάνοντας μία αναδρομή στις συζητήσεις τα τελευταία 4-5 χρόνια, είπε ότι έγινε μία επίμονη προσπάθεια της ΝΔ να κατοχυρωθεί συνταγματικά η συμμετοχή της χώρας στην ΕΕ, κάτι που έγινε αποδεκτό με κομψό τρόπο από το ΠΑΣΟΚ, με τη διατύπωση περί «συμμετοχής της χώρας στις διαδικασίες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης».

«Οι αλλαγές στο άρθρο 28, είπε ο Αντ. Σκυλλάκος, γίνονται και για λόγους πολιτικούς και ιδεολογικούς, για να δίνεται το στίγμα και από το Σύνταγμα ότι η Ελλάδα ανήκει και συμμετέχει στην ΕΕ, αλλά γίνονται και για λόγους νομικούς, για να μην υπάρχουν νομικά προβλήματα και να επιτυγχάνονται τα νομικά αποτελέσματα και οι δεσμεύσεις που θέλουν οι κυβερνήσεις που υποστηρίζουν τη συμμετοχή της χώρας μας σε τέτοιου είδους οργανισμούς.

Τι συνέπειες θα έχει αυτή η ρητή διατύπωση ότι συμμετέχουμε στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση;

Αν αύριο μεθαύριο αλλάξει ο συσχετισμός των πολιτικών δυνάμεων και η πλειοψηφία του ελληνικού λαού λέει να μη συμμετέχουμε στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση ή να πάρουμε άλλη πιθανότητα να πει: Φθάσαμε στην ΟΝΕ, θα σταματήσουμε εδώ, δε θέλουμε να προχωρήσουμε σε παραπέρα ολοκλήρωση σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και εσωτερικής ασφάλειας. Η διατύπωση που προτείνεται εμποδίζει αυτή τη θέληση της πλειοψηφίας του ελληνικού λαού, αφού οι υποστηρίζοντες ότι πρέπει να είμαστε και συμμετέχουμε στην ολοκλήρωση θα επικαλούνται συνταγματική διάταξη.

Βεβαίως, αν η πλειοψηφία του ελληνικού λαού το θέλει, γνωρίζουμε καλά ότι και νόμοι και συνταγματικές διατάξεις καθίστανται ανενεργές».

Αυτή η αντίληψη, συνέχισε, δε σέβεται τη μελλοντική πιθανή θέληση της πλειοψηφίας του ελληνικού λαού και είναι λογική αντιδημοκρατική και αντίθετη με τη λαϊκή κυριαρχία. Σήμερα επικαλείσθε την ερμηνευτική δήλωση που φέρνετε, για να αρνηθείτε να έχει αποτελέσματα η θέληση της πλειοψηφίας του ελληνικού λαού.

Θεωρητικά, είπε ο Αντ. Σκυλλάκος, μπορεί να φθάσουμε στην απορρόφηση όσων αρμοδιοτήτων θέλουν από το εθνικό κράτος, στο οποίο θα αφήσουν το στρατό, την αστυνομία και τους κατασταλτικούς μηχανισμούς, αλλά τις κεντρικές αποφάσεις για την οικονομία ή την εξωτερική πολιτική να τις μεταβιβάσουμε στις Βρυξέλλες και με το άρθρο 28, όπως υπήρχε, ενισχυόμενο με την ερμηνευτική δήλωση για να μην εγείρονται αμφισβητήσεις.

Ο εισηγητής του ΚΚΕ αναφέρθηκε και στην κυβερνητική προσπάθεια να μην κυρώνονται πλέον οι σοβαρές διεθνείς συμβάσεις από τη Βουλή, αλλά από την κυβέρνηση, τονίζοντας ότι πρόκειται «για παραβίαση της βασικής δημοκρατικής αρχής της λαϊκής κυριαρχίας, όπου οι εκπρόσωποι του λαού, εν πάση περιπτώσει, είναι οι βουλευτές».

Καταλήγοντας, ο Αντ. Σκυλλάκος τόνισε:

«Εμείς λέμε ότι πρέπει να σταματήσει αυτό το πράγμα. Βεβαίως, εάν υπήρχε ο συσχετισμός δυνάμεων στην Ελλάδα υπέρ των δικών μας απόψεων, θα θέλαμε ένα τελείως διαφορετικό άρθρο 28. Αλλά και με τη σημερινή πραγματικότητα και με τους σημερινούς συσχετισμούς, πρέπει να υπάρξει στοιχειώδης ευαισθησία απέναντι σε αυτό που λέμε ανώτερο του νομικού μας Δικαίου και που είναι το Σύνταγμα. Θα πρέπει να μπει μία διάταξη, που να λέει ότι το πρωτογενές κοινοτικό Δίκαιο και οι κανόνες που προέρχονται από διατάξεις διεθνών συμβάσεων που έχει υπογράψει η χώρα μας δεν έχουν υπερσυνταγματική ισχύ. Να μπει μία διατύπωση ότι το ελληνικό Σύνταγμα υπερισχύει. Να το λέει ρητά. Και μία δεύτερη διάταξη, που να λέει ότι τα ελληνικά δικαστήρια και τα εθνικά δικαιοδοτικά όργανα θα έχουν τη δυνατότητα να ελέγχουν, αν οι κανονισμοί και οι διατάξεις που έρχονται από την ΕΕ είναι σύμφωνες με το Σύνταγμα. Να μπορούν να κρίνουν τα ελληνικά δικαστήρια ότι η τάδε διάταξη που προέρχεται από το κοινοτικό Δίκαιο, εάν είναι αντίθετη με το Σύνταγμα, δε θα εφαρμοστεί».

«Μιλούμε για την Ευρώπη και προς κατάπληξή μου άκουσα δογματικές τοποθετήσεις ως προς το μέλλον αυτής της Ευρώπης», τόνισε στην ομιλία της η Λιάνα Κανέλλη, υπογραμμίζοντας:

«Δεν παραδέχονται ακόμα και οι επιθυμούντες δηλαδή τα δύο μεγάλα κόμματα και δεν αφήνουν ανοιχτό το περιθώριο μίας βούλησης και μίας σύμβασης, που έχει μπροστά της δύο ενδεχόμενα: Οι επόμενες γενιές να θελήσουν να την τροποποιήσουν επί της ουσίας και χωρίς κατ' ανάγκην αιματοχυσία ή σύγκρουση και ταυτόχρονα να μην συμπεριλάβουν στα δεδομένα αυτού του μέλλοντος και της δογματικής τοποθέτησης απέναντι στην ΕΕ το ενδεχόμενο διαστρέβλωσης».

Το άρθρο 28 μιλάει για ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, είπε η βουλευτής του ΚΚΕ και πρόσθεσε χαρακτηριστικά: «Ξέρετε, σε εκείνο το μυθιστόρημα, ο Φραγκεστάιν ήταν ολοκληρωμένο δημιούργημα. Και προέβη στην επιστημονική, τότε, πρωτόφαντη κατά το μυθιστόρημα, συρραφή. Οταν μιλούμε για ολοκλήρωση, έχουμε καμία εγγύηση του τι συνεπάγεται η τελική όψη, μορφή, δημοκρατία, νομικός και ουσιαστικός πολιτισμός αυτής της ολοκλήρωσης; Τάσεις υπάρχουν. Θέσεις υπάρχουν. Συζητήσεις ανοίγουν. Πού εγκρίνουμε και πώς εγκρίνουμε;».

Οσο δε για το Διεθνές Δίκαιο και τη συμμόρφωση της χώρας με αυτό, τόνισε ότι αυτό παίρνει τη δύναμή του από την ισχύ και παρατήρησε:

«Ακόμα και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, του οποίου οι αποφάσεις έχουν γίνει πέραν της μίας φοράς πολύ πρόσφατα κυριολεκτικώς πατσαβούρα, υπάρχουν χώρες με βέτο και χώρες άνευ βέτο, που σημαίνει ότι έχουμε προαποδεχθεί μία μορφή Διεθνούς Δικαίου με ισχυρούς, λιγότερο ισχυρούς και από κάτω τις πολλές χώρες».

Αναφερόμενος στην αναθεώρηση του άρθρου 28, ο εισηγητής του ΠΑΣΟΚ Ε. Βενιζέλος δικαιολόγησε τη μέχρι τώρα χρησιμότητά του στην εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας, λέγοντας ότι χάρη σε αυτό η Ελλάδα «ήταν η μόνη χώρα που δε χρειάστηκε να αναθεωρήσει το εθνικό της Σύνταγμα, προκειμένου να κυρώσει και να επικυρώσει τα μεγάλα βήματα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης». Αξίζει να υπενθυμιστεί ότι το 1975 το ΠΑΣΟΚ μαζί με το ΚΚΕ είχαν αποχωρήσει από τη συζήτηση του συγκεκριμένου άρθρου, καταγγέλλοντας της διατάξεις του «ως υποτελείς».

Ο Ε. Βενιζέλος ισχυρίστηκε ότι με βάση τα ισχύοντα σήμερα στην ΕΕ τα εθνικά Συντάγματα υπερισχύουν του κοινοτικού Δικαίου και δικαιολογώντας την προσθήκη περί συμμετοχής της χώρας στις διαδικασίες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης είπε ότι «το μεγάλο πολιτικό ζήτημα που τίθεται είναι να αντιληφθούμε ότι οφείλουμε να έχουμε μία ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή στρατηγική, που δε θα ασχολείται μόνο με τα στενά θέματα ελληνικού ενδιαφέροντος». Αυτή η στρατηγική, κατά τον εισηγητή της πλειοψηφίας, και «η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι μία επίπονη ανοιχτή πολιτική, κοινωνική και οικονομική διαδικασία, είναι μία διαρκής διαπραγμάτευση, είναι ένα πεδίο επί του οποίου εξελίσσεται ένας συσχετισμός δυνάμεων, ο οποίος είναι πολιτικός, αλλά είναι ταυτόχρονα και οικονομικός και κοινωνικός».

Δικαιολογώντας την πολιτική της υποτέλειας με συνταγματική βούλα, που δεσμεύει όλες τις μελλοντικές κυβερνήσεις, βάφτισε «πολιτική της απομόνωσης» κάθε αντίθετη φωνή, λέγοντας ότι αυτή «έχει προ πολλού απορριφθεί από τον ελληνικό λαό και την ελληνική κοινωνία στο σύνολό της».

Η συνταγματική αυτή χειροπέδη είναι, κατά τον Ε. Βενιζέλο, απαραίτητη «για να είναι κανείς μέσα στο παιχνίδι, για να διαμορφώνει τις καλύτερες δυνατές συνθήκες για το λαό και τη χώρα και να είναι έτοιμος να μετέχει και να διαπραγματεύεται».

Μεγάλη προσφορά της ΝΔ στον τόπο χαρακτήρισε το άρθρο 28 ο εισηγητής της ΝΔ Γ. Βαρβιτσιώτης, λέγοντας ότι χάρη σε αυτό στηρίχτηκε «η ευρωπαϊκή πορεία της χώρας την οποία σήμερα όλες οι παρατάξεις - πλην ΚΚΕ - δέχονται»

Τόνισε ότι «είμαστε περήφανοι διότι χάρη στην προβλεπτικότητα του συντακτικού νομοθέτη του 1975 θεσπίστηκε το άρθρο 28 που λειτούργησε ως το συνταγματικό θεμέλιο για την ενταξιακή πορεία στις ευρωπαϊκές κοινότητες».

Αναγνωρίζοντας την ουσιαστική εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων μέσω του άρθρου 28 είπε, όπως και ο εισηγητής του ΠΑΣΟΚ, ότι χάρη στο άρθρο «η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που δεν αναγκάστηκε να αναθεωρήσει το Σύνταγμά της για να μετάσχει στα διάφορα μεγάλα βήματα που έγιναν προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη, η Συνθήκη του Μάαστριχτ, του Αμστερνταμ κυρώθηκαν από τη Βουλή χωρίς να υπάρξει η ανάγκη συνταγματικής αναθεώρησης».

Ο Γ. Βαρβιτσιώτης συμφώνησε με την ερμηνευτική δήλωση στο άρθρο 28 περί «συμμετοχής στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση» λέγοντας ότι είναι «αυτονόητη». Διαφώνησε όμως με την κυβερνητική πρόταση για συρρίκνωση της Βουλής στην κύρωση των διεθνών συμβάσεων.

Πλήρως ταυτισμένος με τις κυβερνητικές θέσεις εμφανίστηκε ο Κ. Μητσοτάκης, ενώ δήλωσαν ότι θα καταψηφίσουν την αναθεώρηση του άρθρου 28, επειδή εκχωρεί κυριαρχικά δικαιώματα, οι βουλευτές της ΝΔ Αλ. Λυκουρέζος και Α. Ανδρεουλάκος.

Κατά της τροποποίησης του άρθρου 28 τάχθηκε ο εισηγητής του ΣΥΝ Φ. Κουβέλης «ως ελάχιστη περιφρούρηση της ήδη αποδυναμωμένης λαϊκής κυριαρχίας». Ο ίδιος όμως ο πρόεδρος του κόμματος Ν. Κωνσταντόπουλος στην ομιλία του είπε ότι ο ΣΥΝ λέει «να συμμετέχει η Ελλάδα ενεργά στις διαδικασίες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, διεκδικώντας με κοινωνικούς και δημοκρατικούς όρους την αντιμετώπιση των σημερινών ελλειμμάτων ».

Τόνισε ότι οι αποφάσεις που λαμβάνονται στην ΕΕ πρέπει να έχουν «τη δημοκρατική νομιμοποίηση μέσα από τα εθνικά και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για να ισχύσει και στις διαδικασίες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης η δημοκρατική αρχή και η συμμετοχική δημοκρατία».

Ο Ν. Κωνσταντόπουλος είπε ότι όταν έχουμε ανάθεση άσκησης συνταγματικών αρμοδιοτήτων από υπερεθνικούς οργανισμούς «τότε χρειάζονται συνταγματικά αντισταθμίσματα για την ισορροπία των σχέσεων μεταξύ υπερεθνικού μορφώματος και εθνικού κράτους». Ως τέτοια θεώρησε τις αυξημένες πλειοψηφίες για την κύρωση των συνθηκών και τη δυνατότητα προσφυγής σε δημοψηφίσματα.