Το Νοέμβρη του 2006 το Ινστιτούτο Στρατηγικών και Αναπτυξιακών Μελετών (IΣTAME) - Ανδρέας Παπανδρέου (πρόκειται για το επίσημο ερευνητικό ίδρυμα του ΠΑΣΟΚ, με καθοριστική συμβολή στη διαμόρφωση των θέσεών του) έδωσε στη δημοσιότητα τη μελέτη με τον τίτλο «Η Στρατηγική της Λισαβόνας και οι προκλήσεις των μεταρρυθμίσεων για την Ελλάδα: Προς μία νέα κοινωνική συμφωνία για ανάπτυξη με κοινωνική συνοχή».

Πρόκειται για κείμενο αποκαλυπτικό σε ό,τι αφορά τις θέσεις του ΠΑΣΟΚ για τον πυρήνα της ευρωενωσιακής πολιτικής, που δεν είναι άλλος από τη στρατηγική της Λισαβόνας. Το ΠΑΣΟΚ, σαν κυβέρνηση, το 2000, είχε καθοριστική συμβολή στη συνδιαμόρφωση της Στρατηγικής της Λισαβόνας. Με την πολιτική του δημιούργησε στέρεες βάσεις, πάνω στις οποίες ήρθαν να πατήσουν οι αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις της ΝΔ, που ανέλαβε μετά το 2004.

Το κείμενο περιλαμβάνει συγκεκριμένες προτάσεις για τη βελτίωση των εθνικών επιδόσεων στους στόχους της Λισαβόνας που κατανέμονται σε πέντε πεδία:

• Εκπαίδευση.
• Καινοτομία - Επιχειρηματικότητα.
• Κατάρτιση - Απασχόληση.
• Κοινωνικό κράτος.
• Περιβάλλον.

Με δεδομένο ότι η συντριπτική πλειοψηφία των προτάσεων που κάνει το ΙΣΤΑΜΕ έχουν εξειδικευτεί και συμπεριληφθεί στο «νέο πρόγραμμα» του ΠΑΣΟΚ που παρουσιάστηκε τον περασμένο Μάρτη, προκύπτει αβίαστα το εξής συμπέρασμα: Σε ό,τι αφορά τον πυρήνα της στρατηγικής, οι θέσεις του ΠΑΣΟΚ σε τίποτα δε διαφέρουν από αυτά που λέει και εφαρμόζει σαν κυβέρνηση η ΝΔ. Σε τέτοιο βαθμό μάλιστα, ώστε να είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς αν το ΙΣΤΑΜΕ παίζει το ρόλο συμβουλάτορα του ΠΑΣΟΚ ή της κυβέρνησης!

Η πολιτική τους μοιάζει σαν δυο σταγόνες νερό. Είναι βαθιά αντιδραστική και επικίνδυνη για τα δικαιώματα και τις πραγματικές ανάγκες των εργαζομένων και των άλλων λαϊκών στρωμάτων. Και σαν τέτοια πρέπει να αντιμετωπιστεί μπροστά στην κάλπη. ΝΔ και ΠΑΣΟΚ να μετρήσουν σοβαρές απώλειες, να ενισχυθεί αποφασιστικά το ΚΚΕ.

Ξεκινώντας από τη διαπίστωση ότι «Παρά τις πρόσφατες μεταρρυθμίσεις, το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται ακόμη από την κληρονομιά της δομής και της αντίληψης της δεκαετίας του '50», το Ινστιτούτο του ΠΑΣΟΚ προκρίνει μια σειρά από παρεμβάσεις για τη μεταρρύθμιση του Ασφαλιστικού, αναδεικνύοντας, όπως και η κυβέρνηση της ΝΔ, σε πρώτη προτεραιότητα την επίθεση στα δικαιώματα των εργαζομένων.

Οι θέσεις του ΙΣΤΑΜΕ έχουν εξειδικευτεί στο πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ και αποτελούν και επίσημα το αντιασφαλιστικό μανιφέστο του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Το ΙΣΤΑΜΕ προτείνει ανάμεσα σε άλλα:

• «Ενα συνολικό πρόγραμμα ανταπόκρισης στη γήρανση με έμφαση στις πολιτικές αύξησης των ποσοστών απασχόλησης για τη βελτίωση των οικονομικών του ασφαλιστικού συστήματος και την τόνωση της επάρκειας των συντάξεων».
• «Εμφαση στην προστασία των χαμηλών εισοδημάτων και τόνωσης των κατώτερων συντάξεων, έτσι ώστε το ασφαλιστικό σύστημα να παίζει ουσιαστικό ρόλο στην καταπολέμηση της φτώχειας των ηλικιωμένων. Ταυτόχρονα, οι υψηλότερες συντάξεις πρέπει να είναι ανταποδοτικές, χωρίς αυτό να μετακυλίεται σε όλη την κοινωνία».
• «Εμφαση σε πολιτικές για την άρση αδυναμιών του σημερινού συστήματος, με παράλληλη δράση στην προσφορά εργασίας (κίνητρα συντάξεων, κατάρτιση), τη ζήτηση εργασίας (εργοδότες και αντιμετώπιση μεγαλύτερων εργαζομένων), αλλά και το περιεχόμενο εργασίας. Αυτό θα διευκολυνθεί και με επέκταση της κοινωνικής ασφάλισης: Μακροχρόνια φροντίδα, χρηματοδότηση διακοπών εργασιακού βίου και διά βίου εκπαίδευσης, επέκταση των δυνατοτήτων συλλογικής αποταμίευσης με ανάπτυξη επαγγελματικών συστημάτων».

Εχοντας ήδη νομοθετήσει την «εθελοντική» παράταση του εργάσιμου βίου στα 67 χρόνια, το ΠΑΣΟΚ απαιτεί την ακόμα μεγαλύτερη παραμονή στην εργασία, με μισθό συμπληρωματικό στην πενιχρή σύνταξη, σαν ένα ύστατο δίχτυ προστασίας από την απόλυτη εξαθλίωση. Παράλληλα, επαναλαμβάνει με καθαρό τρόπο το αίτημα να αποκτήσει ανταποδοτική βάση το σύστημα της Κοινωνικής Ασφάλισης.

Το ύψος, δηλαδή, της σύνταξης να καθορίζεται από τις κυμαινόμενες εισφορές του εργαζόμενου, μέσα από ένα ιδιωτικοποιημένο στην ουσία σύστημα που θα στηρίζεται σε τρεις πυλώνες: Στην κατώτατη σύνταξη πείνας («εθνική σύνταξη» την ονομάζει η ΝΔ και ετοιμάζεται ήδη να τη νομοθετήσει), στα επαγγελματικά Ταμεία (αυτά κρύβονται κάτω από τη φράση «επέκταση των δυνατοτήτων συλλογικής αποταμίευσης με ανάπτυξη επαγγελματικών συστημάτων») και, βέβαια, στην ιδιωτική ασφάλιση.

Με βάση τα παραπάνω, τα οποία αποτελούν το βασικό κορμό της πολιτικής που εφαρμόζει και η ΝΔ, είναι δεδομένο το τι περιμένει τους εργαζόμενους, αν δεν κόψουν το βήχα στο δικομματισμό: Αύξηση επί της ουσίας των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, αύξηση των εισφορών και μείωση των συντάξεων, ιδιωτικοποίηση του συστήματος της Κοινωνικής Ασφάλισης, μεγαλύτερο τζογάρισμα με τις εισφορές των εργαζόμενων, μεγαλύτερη ανασφάλεια και λιγότερες παροχές.

Οι νομοθετικές παρεμβάσεις των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ είναι ενδεικτικές τού πώς αντιμετωπίζει την ανεργία και τους εκατοντάδες χιλιάδες που η πολιτική του δικομματισμού πετάει και διατηρεί εκτός παραγωγής. Η μελέτη του ΙΣΤΑΜΕ έρχεται να προσφέρει το θεωρητικό άλλοθι για τις πολιτικές κατάρτισης και επιδότησης των εργοδοτών, συνδέοντάς τες άμεσα με τη στρατηγική της Λισαβόνας. Από το σχετικό κεφάλαιο, σταχυολογούμε τα παρακάτω:

• «Οι νέες προοδευτικές προσεγγίσεις για την προώθηση της απασχόλησης επαναβεβαιώνουν το στόχο της πλήρους απασχόλησης, αλλά τοποθετούνται θετικά απέναντι σε νέες και ευέλικτες μορφές απασχόλησης όπως η μερική απασχόληση».

Πρόκειται για την εκλεπτυσμένη εκδοχή μιας ξεκάθαρης προειδοποίησης προς τους εργαζόμενους να ξεχάσουν τη μόνιμη και σταθερή δουλιά με πλήρη δικαιώματα, προκειμένου να ενισχυθεί η «ανταγωνιστικότητα» της οικονομίας.

• «Ο ΟΑΕΔ και όλοι οι μηχανισμοί στήριξης στον άνεργο, αλλά και σχεδιασμού και υλοποίησης προγραμμάτων κατάρτισης πρέπει να περάσουν σταδιακά στην πλήρη ευθύνη των κοινωνικών εταίρων, οι οποίοι είναι σε καλύτερη θέση να γνωρίζουν τις ανάγκες της αγοράς εργασίας και των εργαζομένων και να ανταποκρίνονται σε αυτές».

Είναι η γνωστή θέση του ΠΑΣΟΚ, οι βιομήχανοι να βάλουν κατευθείαν το δάχτυλο στο μέλι των κονδυλίων του ΟΑΕΔ (πρόκειται για λεφτά των ίδιων των εργαζομένων), προκειμένου να αποφευχθεί στο εξής οποιαδήποτε «διαρροή» χρήματος, που δε θα καταλήγει στην τσέπη τους.

• «Μείωση του μη μισθολογικού κόστους εργασίας χωρίς εκπτώσεις στα ασφαλιστικά δικαιώματα για περισσότερα κίνητρα για προσλήψεις».

Εδώ η αντίφαση είναι κραυγαλέα. Μείωση του «μη μισθολογικού κόστους» χωρίς συρρίκνωση των ασφαλιστικών δικαιωμάτων δεν μπορεί να υπάρξει. Το ΙΣΤΑΜΕ συστήνει προφανώς (και το ΠΑΣΟΚ έχει πανηγυρικά υιοθετήσει στο πρόγραμμά του) την επέκταση της επιδότησης των εργοδοτικών ασφαλιστικών εισφορών από το κράτος, ή την «από την πίσω πόρτα» κατάργηση ασφαλιστικών δικαιωμάτων, όπως πρότεινε και ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ μιλώντας το 2004 στο Λαύριο για την αντιμετώπιση δήθεν της ανεργίας των νέων.

• «Βελτίωση των μηχανισμών παρακολούθησης και αξιολόγησης, ώστε να είναι αποτελεσματικά και τα επιδόματα ανεργίας και τα εκπαιδευτικά προγράμματα. Και πάλι η οργάνωση παρακολούθησης και επιβολής κυρώσεων είναι απαραίτητη, για να εξαλειφθούν συστηματικά αναποτελεσματικές πρακτικές».

Είναι γνωστό ότι ΝΔ και ΠΑΣΟΚ έχουν βάλει στο στόχαστρο ακόμα και αυτό το πενιχρό επίδομα ανεργίας, το οποίο, με νόμο του ΠΑΣΟΚ (1545/85) που έθεσε σε εφαρμογή η σημερινή κυβέρνηση στα τέλη του περασμένου Μάη, κινδυνεύει να κοπεί αν ο άνεργος αρνηθεί για δεύτερη φορά οποιαδήποτε θέση απασχόλησης του προσφέρει ο ΟΑΕΔ. Στην αποτελεσματικότερη εφαρμογή αυτής της νομοθεσίας στοχεύουν και οι συστάσεις του ΙΣΤΑΜΕ.

Το πόσο κοντά είναι οι απόψεις του ΠΑΣΟΚ για τη στρατηγική της Λισαβόνας με αυτές των βιομηχάνων, επιβεβαίωσε με τον πιο κραυγαλέο τρόπο και ο Δ. Δασκαλόπουλος, πρόεδρος του ΣΕΒ, μιλώντας σε εκδήλωση του ΙΣΤΑΜΕ στη Θεσσαλονίκη, στα τέλη του περασμένου Νοέμβρη, όπου παρουσιάστηκε η σχετική μελέτη του Ινστιτούτου.

Ο πρόεδρος των βιομηχάνων ομολόγησε: «Απόρησα με τον εαυτό μου, πώς εγώ, ένας άνθρωπος του στυγνού κατεστημένου, εισχωρώ σε σοσιαλδημοκρατικές απόψεις, όταν διάβασα τη μελέτη του ΙΣΤΑΜΕ "Η στρατηγική της Λισαβόνας και οι προκλήσεις των μεταρρυθμίσεων για την Ελλάδα". Γιατί οι απόψεις μας ταυτίζονται. Νομίζω ότι μπορούμε να δούμε ακόμα και μία συγχώνευση του ΣΕΒ με το ΙΣΤΑΜΕ και άλλων κοινωνικών εταίρων. Αυτό δείχνει πως έχουν πέσει οι διαχωριστικές γραμμές. Δείχνει ευρωπαϊκή ωριμότητα. Συμφωνώ απόλυτα»...

ΚΕΙΜΕΝΑ: Περικλής ΚΟΥΡΜΟΥΛΗΣ