Πόσα λεπτά σιγής απαιτούνται για να «τιμηθούν» οι εκατοντάδες νεκροί εργάτες, θύματα της εγκληματικής ασυδοσίας του κεφαλαίου, όχι μόνο στη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη αλλά και σε όλη την Ελλάδα; Εκείνοι που κάνουν το «καθήκον» τους σωπαίνοντας μόνο, θα χρειάζονταν πολλές ώρες για να «εξιλεωθούν» για τα θύματα. Μόλις προχτές, ο πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου για την Υγιεινή και Ασφάλεια της Εργασίας Β. Μακρόπουλος, δήλωνε σε ραδιοφωνικό σταθμό ότι «σχεδόν κάθε δεκαπέντε λεπτά συμβαίνει και ένα ατύχημα. Οταν συμβαίνει ένα σοβαρό ατύχημα ταυτόχρονα έχουν συμβεί δέκα πιο ελαφρά και έχουν δημιουργηθεί χίλιες επικίνδυνες καταστάσεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ατύχημα».

Την Πέμπτη, το ίδιο Ινστιτούτο βράβευσε μεταξύ άλλων την ΠΕΤΡΟΛΑ για τις επιδόσεις της στο τομέα της... Υγιεινής και Ασφάλειας της εργασίας. Λίγες μέρες νωρίτερα, το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας παραδεχόταν σε ένα σημείο της ετήσιας έκθεσης πεπραγμένων του, ότι το 2000 λειτούργησε με: «το 40% του προβλεπόμενου προσωπικού. Ελλειψη υλικοτεχνικής υποδομής. Μεταστέγαση υπηρεσιών. Διοικητικά προβλήματα. Ανακατανομή κατά τόπο αρμοδιοτήτων υπηρεσιών, κλπ.». Το ΣΕΠΕ πρόσθετε ότι τα προβλήματα αυτά αντιμετωπίζονται στον ένα ή τον άλλο βαθμό, αλλά αυτό απέχει από τη σωστή λειτουργία του, όσο και αν το 2001 αυξήθηκαν οι έλεγχοί του.

Μόνο οι νεκροί οικοδόμοι έφτασαν φέτος και μέχρι τώρα τους 31! Τα γενικότερα στοιχεία δείχνουν 78 νεκρούς του 1998 και εκεί σταματάει η καταγραφή. Ο αριθμός αυτός όμως αφορά τα στοιχεία μόνο του ΙΚΑ. Από το υπουργείο Εργασίας καταγράφονται πάντα περισσότερα θανατηφόρα ατυχήματα, αλλά το υπουργείο έχει να δώσει στοιχεία από το 1995!!!

Από την περασμένη Δευτέρα ξεκίνησε η Ευρωπαϊκή βδομάδα Υγιεινής και Ασφάλειας της εργασίας, με βασικό σύνθημα «επιτυχία σημαίνει κανένα ατύχημα». Ο πανηγυρικός χαρακτήρας που επεδίωκε να δώσει η κυβέρνηση στις διάφορες εκδηλώσεις, δεν ευοδώθηκε, καθώς το προηγούμενο Σάββατο πέντε ακόμη εργάτες κομματιάστηκαν στη Σαλαμίνα.

«Φταίει η μη τήρηση της νομοθεσίας», λένε ορισμένοι, για να δικαιολογήσουν τα ατυχήματα. «Φταίει το κεφάλαιο που για να κερδίσει δε διστάζει να δολοφονήσει αθώους», λένε οι εργάτες που ριψοκινδυνεύουν καθημερινά για το μεροκάματο του τρόμου. Η μη τήρηση της νομοθεσίας είναι βεβαίως αποτέλεσμα και όχι αιτία για τις δολοφονίες των εργατών. Σκοπός είναι το κέρδος. Η τήρηση των μέτρων Υγιεινής και Ασφάλειας κοστίζει σε χρόνο και άμεσα ή έμμεσα σε χρήμα. Οι έλεγχοι δεν είναι τόσοι και αυτοί που πρέπει. Οι κυρώσεις ανύπαρκτες ή και προτιμότερες από το κόστος λήψης μέτρων!

Στο μεταξύ, η Ελλάδα είναι η χώρα που στα χαρτιά.... δεν υπάρχουν επαγγελματικές ασθένειες! Ακόμη και το Δημόσιο δεν εφαρμόζει τη νομοθεσία, καθώς στα νοσοκομεία, για παράδειγμα, δεν υπάρχει Γιατρός Εργασίας. Στη ναυτιλία δεν ισχύουν ούτε οι προδιαγραφές της βιομηχανίας, καθώς στα πλοία δεν υπάρχει γιατρός. Την ίδια ώρα δίνεται το «πράσινο φως» για την επέκταση της ΠΕΤΡΟΛΑ, η οποία εγκυμονεί τον κίνδυνο για ανυπολόγιστο αριθμό θυμάτων.

Μερικές πλευρές της υπόθεσης έθιξε μιλώντας στο «Ρ», ο Μάκης Παπαδόπουλος, αντιπρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Μηχανολόγων Ηλεκτρολόγων και μέλος του ΔΣ του ΕΛΙΝΥΑΕ.

- Η κυβέρνηση επικαλείται ένα πλούσιο νομοθετικό έργο, για να αποδείξει ότι ασκεί πολιτική προστασίας των εργαζομένων από τα εργατικά ατυχήματα και τις επαγγελματικές ασθένειες. Πώς το σχολιάζετε;

- «Πέρα από το τι συμβαίνει στα χαρτιά, αυτό που ενδιαφέρει τον εργαζόμενο είναι τι γίνεται στην πράξη. Το νομοθετικό πλαίσιο ουσιαστικά δεν εφαρμόζεται. Χιλιάδες επιχειρήσεις δεν έχουν να παρουσιάσουν την προβλεπόμενη γραπτή εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου. Οι θεσμοί Υγιεινής και Ασφάλειας στον εργασιακό χώρο λειτουργούν ουσιαστικά για την τυπική και νομική κάλυψη του εργοδότη. Εχουμε τεχνικούς ασφάλειας που λειτουργούν ταυτόχρονα και σαν μηχανικοί παραγωγής, δηλαδή είναι ταυτόχρονα ελεγκτές και ελεγχόμενοι για το ίδιο θέμα! Οι Εξωτερικές Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης "προσφέρουν" στις επιχειρήσεις γιατρούς εργασίας, που ο καθένας τους καλύπτει με τυπικές επισκέψεις δεκάδες μονάδες. Οσο για τις Επιθεωρήσεις Εργασίας, η γενναία αυτοκριτική που αναγκάστηκε να κάνει το υπουργείο Εργασίας πρόσφατα, είναι η καλύτερη μαρτυρία για την κατάστασή τους. Η υποδομή για τη στήριξη των προβλεπόμενων θεσμών είναι υποτυπώδης. Μετά από όλα αυτά κανείς δεν μπορεί να εκπλήσσεται για την αύξηση των θανατηφόρων ατυχημάτων το τελευταίο διάστημα».

- Παρ' όλα αυτά υπάρχει ένα νομοθετικό πλαίσιο. Γιατί δεν εφαρμόζεται;

- «Η μη ουσιαστική εφαρμογή της νομοθεσίας δεν είναι τυχαίο γεγονός. Αντανακλά την κρατική στήριξη για τη διασφάλιση της μεγαλύτερης δυνατής καπιταλιστικής κερδοφορίας, μέσα από τη συμπίεση της τιμής της εργατικής δύναμης. Ας δούμε πώς αυτό εκφράζεται συγκεκριμένα: Στην πράξη σήμερα ο εργοδότης δεν έχει ουσιαστικό κόστος από τη μη τήρηση της νομοθεσίας. Ο κίνδυνος να διακοπεί η λειτουργία της επιχείρησης από την Επιθεώρηση είναι μόνο θεωρητικός. Η εμπλοκή του εργοδότη στην ασφαλιστική κάλυψη του επαγγελματικού κινδύνου είναι ανύπαρκτη.

Ταυτόχρονα, παρουσιάζονται κρίσιμα κενά στο νομοθετικό πλαίσιο που εμποδίζουν τα θεσμοθετημένα όργανα να παίξουν έναν ουσιαστικό ρόλο. Ο τεχνικός ασφάλειας και ο γιατρός εργασίας δεν εντάσσονται σε ανεξάρτητα σώματα, αλλά εξαρτώνται οικονομικά από τον εργοδότη. Οι Επιτροπές Υγιεινής και Ασφάλειας των εργαζομένων, ακόμη κι αν συγκροτηθούν ξεπερνώντας την εργοδοτική αντίδραση, δεν έχουν κατοχυρωμένο ουσιαστικό ελεγκτικό ρόλο, δηλαδή παραμένουν "σύμβουλοι" του εργοδότη. Η συγκρότηση Εξωτερικών Υπηρεσιών Προστασίας και Πρόληψης ανατίθεται αποκλειστικά στην ιδιωτική πρωτοβουλία, ενώ δεν κατοχυρώνεται ούτε καν η αντίστοιχη κρατική υποχρέωση παροχής σχετικών υπηρεσιών.

Ταυτόχρονα, προωθείται με γοργούς ρυθμούς η αναδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων, το ελαστικό ωράριο και η άτυπη απασχόληση που αποτελούν βασική παράμετρο της συνολικής επιδείνωσης των συνθηκών εργασίας».

- Στη βάση των παραπάνω, ποια μπορεί να είναι η διέξοδος για τους εργαζόμενους;

- «Κάθε προσπάθεια διεξόδου προϋποθέτει την αλλαγή του συσχετισμού των δυνάμεων μέσα στο εργατικό κίνημα, την ήττα δηλαδή των καθεστωτικών δυνάμεων που καλλιεργούν τη λογική της ταξικής συνεργασίας, της υποταγής και της ανοχής στην επιδείνωση των συνθηκών εργασίας. Προϋποθέτει την ενίσχυση του ταξικού ρεύματος και την αγωνιστική απαίτηση για άμεση και ουσιαστική εφαρμογή της υπάρχουσας νομοθεσίας. Ομως το κρίσιμο σημείο είναι η κατανόηση από τους εργαζόμενους, ότι η προστασία της υγείας πρέπει να αποτελεί βασικό δικαίωμα που θα διασφαλίζεται για όλους και όχι εμπόρευμα. Η κατανόηση, δηλαδή, ότι το σύστημα της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης βλάπτει σοβαρά την υγεία και θυσιάζει την ανθρώπινη ζωή στο βωμό του καπιταλιστικού κέρδους.

Σε τελευταία ανάλυση, ουσιαστική διέξοδος θα υπάρξει μόνο όταν ο λαός πάρει πραγματικά την τύχη του στα χέρια του και επιβάλει ένα αποκλειστικά κρατικό σύστημα υγείας, μέσα στο οποίο θα ενταχθούν οι τεχνικοί ασφάλειας, οι γιατροί εργασίας και οι Επιθεωρητές Εργασίας».