Σκληρότερες από ποτέ μαίνονται οι ενδοαστικές κόντρες στο Ηνωμένο Βασίλειο, στο φόντο της διαπραγμάτευσης για την αποχώρηση της χώρας από την ΕΕ. Οι πιέσεις βρετανικών και ξένων μονοπωλίων πολλαπλασιάζονται μπροστά στο θολό και ρευστό πολιτικοοικονομικό σκηνικό που διατηρείται, δύο χρόνια μετά το δημοψήφισμα. Παρά τη δήλωση της Βρετανίδας πρωθυπουργού Τερέζα Μέι, τη Δευτέρα στη Βουλή των Κοινοτήτων, πως «έχει ήδη καλυφθεί το 95%» της συμφωνίας με την ΕΕ, το παζάρι συνεχίζεται με αβέβαιη κατάληξη.

Η κατάσταση αυτή αυξάνει παράλληλα την αβεβαιότητα και την αγωνία στα λαϊκά στρώματα, είτε με συμφωνία είτε - για την ώρα - χωρίς. Γίνεται λόγος για απολύσεις πολλών δεκάδων χιλιάδων, έκρηξη της φτώχειας, ακόμα μεγαλύτερη μείωση της συναλλαγματικής αξίας της στερλίνας, που ήδη «ροκανίζει» τα λαϊκά εισοδήματα.

Αυτή η αβεβαιότητα και οι επανειλημμένες απειλές εκπροσώπων μονοπωλίων των τομέων της βιομηχανικής παραγωγής, της μεταποίησης, των χρηματοπιστωτικών και τραπεζικών υπηρεσιών, πως θα κλείσουν βιομηχανικές μονάδες ή θα μεταφέρουν γραφεία και υπηρεσίες σε μεγαλουπόλεις χωρών - μελών της ΕΕ στην ηπειρωτική Ευρώπη σε περίπτωση που δεν υπάρξει συμφωνία, λειτουργούν αντικειμενικά ως μοχλός εγκλωβισμού λαϊκών δυνάμεων στις επιδιώξεις τμημάτων της αστικής τάξης, όπως αυτού που από την αρχή τασσόταν υπέρ της παραμονής στην ΕΕ.

Αυτό φάνηκε και στην ανταπόκριση χιλιάδων Βρετανών σε μεγάλη διαδήλωση που πραγματοποιήθηκε το περασμένο Σάββατο 20 Οκτώβρη στο Λονδίνο, με κεντρικό αίτημα τη διεξαγωγή δεύτερου δημοψηφίσματος ώστε «να έχει ο λαός τον τελευταίο λόγο» σε όποια συμφωνία καταφέρει να κλείσει τελικά η σημερινή κυβέρνηση. Και εκτός από μεγαλοαστούς και μικροαστούς διαδήλωναν και εργαζόμενοι, ανεμίζοντας τη σημαία της ιμπεριαλιστικής συμμαχίας της ΕΕ.

Η χειραγώγηση των λαϊκών στρωμάτων από τις αστικές επιδιώξεις είτε υπέρ είτε κατά της παραμονής στην ΕΕ, και με αξιοποίηση από τη σοσιαλδημοκρατική αντιπολίτευση του Εργατικού Κόμματος υπό τον Τζέρεμι Κόρμπιν, συνεχίζεται χωρίς σοβαρά εμπόδια - ελέω απουσίας ισχυρού ταξικού/επαναστατικού ρεύματος - και με τη συμβολή των αστικών ΜΜΕ, που συνδράμουν στον αποπροσανατολισμό από τις πραγματικές αιτίες για τα βάσανα των εργαζομένων.

Την ίδια ώρα, συνεχίζεται ακάθεκτο και άγριο το «μαχαίρι» σε εργασιακά δικαιώματα και βασικές υπηρεσίες πρόνοιας. Αυτό ξεκίνησε με τη Βρετανία στην ΕΕ και με εθνικό νόμισμα, πριν ακόμα από την καπιταλιστική κρίση του 2008. Τότε οι εργασιακές σχέσεις έγιναν «λάστιχο» ώστε να αυγατίσουν κι άλλο τα κέρδη των μονοπωλιακών ομίλων (βλ. τα λεγόμενα «συμβόλαια μηδενικού χρόνου» - zero hour contracts - και την επέκταση διαφόρων μορφών σύγχρονης σκλαβιάς, με εργαζόμενους χωρίς δικαιώματα). Με τη Βρετανία μέσα στην ΕΕ, ξεπουλήθηκαν δημόσιες συγκοινωνίες, εξασθένισε το δημόσιο σύστημα Υγείας, γιγαντώθηκε η «φούσκα» των ακινήτων σε τέτοιο βαθμό που η απόκτηση στέγης έχει γίνει εδώ και χρόνια «όνειρο θερινής νυκτός» για νεαρά ζευγάρια, με στοιχεία να αναφέρουν ότι ένα μεσαίο σπίτι σε κεντρική περιοχή του Λονδίνου έχει ενοίκιο 14πλάσιο από τον μέσο μισθό ενός ζευγαριού 30άρηδων.

Το βασικό εμπόδιο που προβάλλει στην παρούσα φάση στη διαπραγμάτευση ΕΕ - Ηνωμένου Βασιλείου είναι τα σύνορα Ιρλανδίας (χώρα - μέλος της ΕΕ) - Βόρειας Ιρλανδίας (τμήμα του ΗΒ). Με πρόσχημα τις συμφωνίες της «Μεγάλης Παρασκευής», που «έκλεισαν» όπως - όπως το βορειοϊρλανδικό ζήτημα, οι διαπραγματευτές της ΕΕ κλιμακώνουν τις πιέσεις στο Λονδίνο, βλέποντας πως το τελευταίο είναι απρόθυμο αφενός να δει «αυστηρούς τελωνειακούς και συνοριακούς ελέγχους» μεταξύ Ιρλανδίας - Βόρειας Ιρλανδίας, αφετέρου να δεχτεί, έστω και εμμέσως, «υπονόμευση» των κυριαρχικών του δικαιωμάτων σε περίπτωση που εξασφαλιστεί μόνο η πρόσβαση της Βόρειας Ιρλανδίας στην ενιαία αγορά και στην τελωνειακή ένωση της ΕΕ, όπως έχουν προτείνει οι Βρυξέλλες.

Στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, στο τέλος της περασμένης βδομάδας, φάνηκε πως τα περιθώρια για διαπραγματευτικούς ελιγμούς «στενεύουν», κυρίως για τη Βρετανία, που βλέπει να μην ευοδώνεται το αρχικό σχέδιο για Brexit «αλά καρτ», πρόσβαση δηλαδή μόνο σε υπηρεσίες και οργανισμούς της ΕΕ που τη συμφέρουν.

Οι διαπραγματευτές της Κομισιόν, με επικεφαλής τον Μισέλ Μπαρνιέ, έχουν απορρίψει ένα Brexit «αλά καρτ», τονίζοντας ότι η Βρετανία σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να έχει «και την πίτα ολόκληρη, και τον σκύλο χορτάτο». Αλλωστε, έχουν «θυμίσει» πολλές φορές με νόημα στη βρετανική κυβέρνηση πως δεν είναι οι χώρες της ΕΕ που αποχωρούν από μία συμφωνία, αλλά το ΗΒ.

Παράλληλα, είναι χαρακτηριστικό ότι τα σύνθετα παζάρια μεταξύ Βρετανίας και Ευρωπαϊκής Επιτροπής γίνονται σε πολλά επίπεδα, αφού οι συνομιλητής δεν είναι μόνο η κυβέρνηση Μέι. Αξίζει να αναφερθεί το ταξίδι που προγραμμάτισε αυτές τις μέρες στις Βρυξέλλες ο - προερχόμενος από το Εργατικό Κόμμα - δήμαρχος του Λονδίνου Σαντίκ Χαν, ο οποίος αντιτίθεται σε ένα «σκληρό Brexit» (δηλαδή Brexit χωρίς συμφωνία που να ρυθμίζει τους όρους αποχώρησης από την ΕΕ ή τις μελλοντικές σχέσεις). Ο Χαν μεταβαίνει στις Βρυξέλλες επειδή αυξάνονται οι πιέσεις από τη μεριά των χρηματοπιστωτικών και τραπεζικών μονοπωλίων που έχουν τη βάση τους στο Σίτι της βρετανικής πρωτεύουσας και τα οποία αντιδρούν στο παρατεταμένο κλίμα αβεβαιότητας και ρευστότητας που έχει διαμορφωθεί. Αλλωστε, ο τομέας παροχής υπηρεσιών είναι το 92% της οικονομίας στο Λονδίνο και το 40% των εξαγωγών της Βρετανίας σε χώρες της ΕΕ. Αντιλαμβάνεται κανείς τα συμφέροντα που διακυβεύονται σε περίπτωση «σκληρού Brexit»...

Χαρακτηριστικές των πολυεπίπεδων παζαριών είναι και οι πρόσφατες πληροφορίες της βρετανικής εφημερίδας «Γκάρντιαν» πως ο Μπαρνιέ, σε πρόσφατη συνάντησή του με τον ηγέτη των Εργατικών, Τζ. Κόρμπιν, τον διαβεβαίωσε ότι τυχόν συμφωνία της πρωθυπουργού Μέι «δεν θα δέσει τα χέρια της μελλοντικής κυβέρνησης»...

Με φόντο τις δυσκολίες διαπραγμάτευσης της Μέι και τις απειλές των εσωκομματικών της αντιπάλων πως θα ρίξουν την κυβέρνηση αν η πρωθυπουργός δεν «σεβαστεί» το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος και δεν βγάλει τη χώρα από την ΕΕ, κλιμακώνονται και οι «φοβέρες» εκπροσώπων διαφόρων μονοπωλίων.

Στις αρχές της βδομάδας, ο διευθύνων σύμβουλος του ολλανδικού μονοπωλίου «Philips», Φρανς Βαν Χούτεν, προειδοποίησε ότι το Brexit απειλεί «το μέλλον της Βρετανίας ως κόμβου μεταποίησης». Εμφανίστηκε ιδιαίτερα «ανήσυχος» για την πιθανότητα ενός Brexit χωρίς συμφωνία με την ΕΕ, απειλώντας εκ νέου με κλείσιμο του βασικού εργοστασίου της «Philips» στο Γκίλντφορντ και ανοίγοντας τον «ασκό του Αιόλου» για πολλές εκατοντάδες απολύσεις.

Ο Χούτεν δεν ήταν ο μόνος που εκτόξευσε τέτοιες «προειδοποιήσεις» τις τελευταίες μέρες. Ανάλογες «επισημάνσεις» έγιναν από διευθυντικά στελέχη της αυτοκινητοβιομηχανίας («Jaguar - Land Rover», BMW, «Nissan»), αλλά και του αεροναυπηγικού μονοπωλίου «Airbus». Ολοι ξεκαθάρισαν ότι θα πρέπει να επανεξετάσουν το μέλλον των επιχειρήσεών τους στη Βρετανία αν η κυβέρνηση δεν καταφέρει σύντομα να υπογράψει συμφωνία με την ΕΕ. Η Ενωση Αυτοκινητοβιομηχάνων και Εμπόρων στη Βρετανία κατέγραψε το ίδιο διάστημα πως τον περασμένο Αύγουστο η παραγωγή αυτοκινήτων στη χώρα μειώθηκε κατά 13% για τρίτο συνεχή μήνα. Προειδοποίησε ακόμη ότι «ένα σκληρό Brexit θα σηματοδοτήσει δασμούς ύψους τουλάχιστον πέντε δισεκατομμυρίων στερλινών» και ότι κάτι τέτοιο θα είναι η «κορυφή του παγόβουνου» για τον συγκεκριμένο βιομηχανικό κλάδο, αφού η αύξηση του μέσου κόστους ενός αυτοκινήτου που φτιάχνεται στη Βρετανία και εξάγεται σε χώρες της ΕΕ θα ανέβει κατά περίπου 2.700 στερλίνες.

Τον περασμένο Σεπτέμβρη, η ιαπωνική αυτοκινητοβιομηχανία «Honda» ανακοίνωσε ότι πιθανό αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις ΗΒ - ΕΕ θα κοστίσει στην εταιρεία «δεκάδες εκατομμύρια στερλίνες». Παράλληλα, η γερμανική BMW αποφάσισε πως θα κλείσει το εργοστάσιο παραγωγής αυτοκινήτων «Μini» στην Οξφόρδη, ταυτόχρονα με την έναρξη του Βrexit, ώστε να ελαχιστοποιήσει τις ζημιές. Νωρίτερα, τον μοχλό πίεσης είχε πιάσει και η «Jaguar - Land Rover», θέτοντας τους εργάτες σε σύστημα εκ περιτροπής εργασίας, τριών ημερών τη βδομάδα, επικαλούμενη «συνεχιζόμενες αναταράξεις στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας». Ο διευθυντής της «Jaguar», Ραλφ Σεθ, φοβέρισε προβλέποντας απολύσεις «πολλών δεκάδων χιλιάδων» αν γίνει Brexit χωρίς συμφωνία.

Το μόνο βέβαιο είναι πως η ρευστότητα και οι πολυεπίπεδες κόντρες εντός διαφορετικών τμημάτων της αστικής τάξης στη Βρετανία αλλά και ανάμεσα στην τελευταία και την ΕΕ θα κλιμακωθούν περαιτέρω. Ως πιθανότερο σενάριο για την ώρα φαντάζει η παράταση της μεταβατικής περιόδου, που λήγει το Δεκέμβρη του 2020, ώστε να δοθεί περισσότερος χρόνος στη διαπραγμάτευση «λεπτών ζητημάτων».