Τα μέτρα στήριξης της οικογένειας βρίσκονται στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης ανάμεσα σε ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ, ειδικά σε μια προεκλογική περίοδο. Εφάπαξ επιδόματα και «κουπόνια» για την εξασφάλιση μιας θέσης σε παιδικούς σταθμούς, που χορηγούνται με κριτήριο τα απαράδεκτα όρια της εξαθλίωσης. Πολιτικές «συμφιλίωσης» της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής που προωθούν την «ευελιξία» και «τεντώνουν» ακόμα περισσότερο τις εργασιακές σχέσεις - λάστιχο, με μεγαλύτερα θύματα τις γυναίκες και τη νεολαία.

Πρόκειται για προτάσεις που παγιώνουν τη σημερινή βαρβαρότητα που αντιμετωπίζουν η εργαζόμενη και άνεργη μητέρα, το νέο ζευγάρι. Γιατί όχι μόνο δεν αμφισβητούν αλλά διατηρούν τους οικονομικούς, κοινωνικούς, πολιτικούς παράγοντες για τη γενικευμένη ανασφάλεια της εργατοϋπαλλήλου και αυτοαπασχολούμενης, την έλλειψη σταθερού ημερήσιου και εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας, σε συνθήκες που η γυναίκα έχει σχεδόν την αποκλειστική ευθύνη για τη φροντίδα της οικογένειας. Με τις συγκεκριμένες προτάσεις συντηρείται και αναπαλαιώνεται η κυρίαρχη άποψη και πρακτική ότι η μητέρα έχει την κύρια ευθύνη για τη σωματική, συναισθηματική, διανοητική, κοινωνική ανάπτυξη και διαπαιδαγώγηση του παιδιού, στο έδαφος της επιδείνωσης των όρων στήριξης της μητρότητας, καθώς αποτελεί κόστος για το κράτος και την καπιταλιστική εργοδοσία. Τα παραπάνω αποτελούν κοινό τόπο στις προτάσεις όλων των αστικών κομμάτων που ευθυγραμμίζονται στις πολιτικές κατευθύνσεις της ΕΕ, υποτάσσοντας τις κοινωνικές ανάγκες στη στήριξη της κερδοφορίας και ανταγωνιστικότητας των μονοπωλίων.

Οι προτάσεις για το ύψος και τα κριτήρια των διαφόρων επιδομάτων λειτουργούν ως σταθερός και βολικός άξονας στη συζήτηση και την ψευδεπίγραφη αντιπαράθεση για τη στήριξη της οικογένειας. Στην κατεύθυνση αυτή, ο Κυρ. Μητσοτάκης συμπεριέλαβε στις «δεσμεύσεις» για τη στήριξη της οικογένειας τη χορήγηση επιδόματος ύψους 2.000 ευρώ για κάθε παιδί που θα γεννιέται από «οικογένειες που πληρούν εισοδηματικά κριτήρια», μιλώντας στο πρόσφατο συνέδριο της ΝΔ. Αντίστοιχα, οι εισηγήτριες και εισηγητές του ΣΥΡΙΖΑ στην Επιτροπή της Βουλής για το δημογραφικό εξήραν τις «πολιτικές αύξησης» στα επιδόματα για το πρώτο και δεύτερο παιδί που εφάρμοσε η κυβέρνηση.

Στην πραγματικότητα, τα εφάπαξ επιδόματα εξανεμίζονται με τη φορολεηλασία και τις μειώσεις στο αφορολόγητο όριο, σε συνθήκες εμπορευματοποίησης και ιδιωτικοποίησης των υπηρεσιών Υγείας, Πρόνοιας, με τα τροφεία των παιδικών σταθμών.

Οπως άλλωστε σημείωσε ο εισηγητής της ΝΔ στην Επιτροπή της Βουλής, οι προτάσεις του κόμματός του στοχεύουν στη «μείωση του κόστους απόκτησης παιδιού». Η αντίληψη ότι ο εργαζόμενος - άρα και το παιδί - αποτελεί «κόστος» έχει κατεξοχήν ταξικό περιεχόμενο. Ουσιαστικά οι προτάσεις τους συναντιούνται, καθιστώντας ατομική υπόθεση ό,τι θα έπρεπε να είναι κοινωνικό δικαίωμα και ευθύνη. Πρόκειται για εμπόδια που συναντά ένα νέο ζευγάρι στη διαδικασία της κοινής συμβίωσης, εμπόδια που μεγεθύνονται στην περίπτωση των μονογονεϊκών οικογενειών, ιδιαίτερα γυναικών.

Δεν αμφισβητείται ούτε κατά διάνοια η απαράδεκτη κατάσταση στο σημερινό σύστημα Υγείας, όπου η υγεία αποτελεί εμπόρευμα και ως φυσικό επακόλουθο η αναπαραγωγική διαδικασία, η γενικότερη πρόληψη και θεραπεία, ο προγεννητικός έλεγχος, η παρακολούθηση της εγκυμοσύνης, ο τοκετός, ο οικογενειακός προγραμματισμός και η ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή αποτελούν κυρίως ατομική - οικογενειακή ευθύνη. Γίνονται πεδία κερδοφορίας στον ιδιωτικό επιχειρηματικό τομέα της Υγείας, αλλά και στις δημόσιες μονάδες Υγείας αφού ένα μέρος των εξετάσεων, των θεραπειών, των φαρμάκων δεν αποζημιώνεται από τον ΕΟΠΥΥ.

Αλλά και αυτά που καλύπτονται από τον ΕΟΠΥΥ στην πράξη δεν μπορούν να γίνουν στις δημόσιες μονάδες λόγω της υποστελέχωσης, της έλλειψης εξοπλισμού και υποδομών με αποτέλεσμα τα νέα ζευγάρια να εξαναγκάζονται σε αναζήτηση υπηρεσιών στον ιδιωτικό τομέα πληρώνοντας επιπλέον ποσά. Δεν είναι τυχαίο ότι ο τομέας της μαιευτικής και γυναικολογίας, όπως και οι σύγχρονες δυνατότητες που έχει δημιουργήσει η εξέλιξη της επιστήμης, όπως η ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, οι τράπεζες ωαρίων, ομφαλικών κυττάρων, αποτελούν σε μεγάλο βαθμό πεδίο δραστηριοποίησης του ιδιωτικού επιχειρηματικού τομέα, με τζίρο 30 εκατ. ευρώ ετησίως.

Ο διαγωνισμός ανάμεσα σε κυβέρνηση και αξιωματική αντιπολίτευση ξεδιπλώνεται και γύρω από τους παιδικούς σταθμούς, μετατρέποντας το δικαίωμα των παιδιών στην Προσχολική Αγωγή σε εμπόρευμα και ευκαιριακή παροχή που δίνεται με το «κουπόνι».

Οι πανηγυρισμοί της κυβέρνησης για τα αποτελέσματα του φετινού προγράμματος για τη δωρεάν φιλοξενία βρεφών και νηπίων στις δομές Προσχολικής Αγωγής δεν μπορούν να κρύψουν ότι το εν λόγω πρόγραμμα λειτουργεί σαν μια «λοταρία», με τους γονείς να βρίσκουν μια θέση σε αυτό με «διαβατήριο» την κατάταξη των οικογενειών τους με κριτήριο τα απαράδεκτα όρια της φτώχειας. Ουσιαστικά, υποστηρίζουν την ανταποδοτικότητα ακόμα και στις κρατικές δομές Προσχολικής Αγωγής, δημιουργικής απασχόλησης παιδιών, με τα τροφεία στους δημόσιους βρεφονηπιακούς σταθμούς, οι οποίοι υπολείπονται των σύγχρονων αναγκών της εργατικής - λαϊκής οικογένειας.

Χαρακτηριστικά είναι τα στοιχεία που παρουσίασε ο κυβερνητικός θεσμός της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων, όπου διαπιστώνεται ότι στο σύνολο των εργατικών - λαϊκών οικογενειών με ένα τουλάχιστον παιδί ηλικίας 0 - 12 ετών, το 92,5% έχει δυσκολία να καλύψει το κόστος των υπηρεσιών φροντίδας του παιδιού. Ενώ ως κυριότερος λόγος που δεν χρησιμοποιούνται υπηρεσίες φροντίδας παιδιών ή που δεν χρησιμοποιούνται στο βαθμό που χρειάζονται αναδεικνύεται η οικονομική δυσκολία (61,1%). Οι υπόλοιποι λόγοι αφορούν στη μη διαθεσιμότητα της υπηρεσίας (18,7%), στη διαθεσιμότητα της υπηρεσίας αλλά τη δυσκολία πρόσβασης σε αυτήν λόγω απόστασης (6,5%), στις ώρες που θα εξυπηρετούσαν τους γονείς (8,1%)¹.

«Κάθε οικογένεια που το παιδί της δεν βρίσκει θέση σε δημοτικό παιδικό σταθμό, θα λαμβάνει ενίσχυση, μέσω κουπονιού, 180 ευρώ το μήνα για 10 μήνες το χρόνο, προκειμένου να επιλέγει εκείνη το βρεφονηπιακό σταθμό της επιλογής της», εξήγγειλε ο Κυρ. Μητσοτάκης, κλείνοντας το μάτι στους ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς. Ακόμα παραπέρα, η ΝΔ εισηγείται μια ακόμα ευρωενωσιακή «συνταγή»: Το πρόγραμμα «Βοήθεια στην εργαζόμενη μητέρα» ή «Νταντά της γειτονιάς», στο πλαίσιο του οποίου θα δίνεται «πιστοποίηση» σε όσες και όσους ενδιαφέρονται ώστε να αναλαμβάνουν τη «φύλαξη» παιδιών προσχολικής ηλικίας.

Η ανεπάρκεια της όποιας επιδοματικής πολιτικής να προσφέρει στήριξη στις οικογένειες δεν αγνοείται από τους εκπροσώπους των αστικών κομμάτων. Τα μέτρα με τα οποία «συμπληρώνουν» τα επιδόματα, όμως, κινούνται στην κατεύθυνση της προώθησης της «ευελιξίας» στις εργασιακές σχέσεις, με το πλαστό επιχείρημα πως αυτή μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη «ισορροπία» ανάμεσα στην εργασία και την οικογένεια.

«Η επιδοματική στήριξη είναι αναγκαία, αλλά δεν επαρκεί από μόνη της», σημείωναν χαρακτηριστικά εκπρόσωποι του ΣΥΡΙΖΑ στην Επιτροπή της Βουλής, υπερασπιζόμενοι την ανάγκη για «πολιτικές για την εναρμόνιση οικογενειακής/προσωπικής και εργασιακής ζωής». Στις προτάσεις της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ όχι απλά δεν περιλαμβάνεται η κατάργηση των νόμων που γενικεύουν τις ελαστικές σχέσεις εργασίας στις γυναίκες εργατοϋπαλλήλους, αλλά συμβάλλουν στην επέκτασή τους σε όλο το εργατικό δυναμικό. Ετσι, οι εκπρόσωποι του ΣΥΡΙΖΑ αναζητούν «λύσεις» στη «θεσμική διασφάλιση ότι οι εργαζόμενοι και οι εργαζόμενες με μειωμένο ωράριο ή ωρομίσθιο μπορούν να επωφελούνται επί ίσοις όροις από τα μέτρα για τις άδειες εγκυμοσύνης και ανατροφής παιδιού». Ενδεικτική για την υποκρισία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ είναι η περίπτωση των χιλιάδων εκπαιδευτικών που δουλεύουν ως «αναπληρώτριες» για χρόνια, χωρίς να τους αναγνωρίζονται τα ίδια δικαιώματα στις άδειες με τις συναδέλφους τους, αλλά και η περίπτωση των χιλιάδων μισθωτών επιστημόνων με «σύμβαση έργου», το γνωστό «μπλοκάκι», που στερούνται ακόμα και στοιχειώδη μέτρα προστασίας της μητρότητας (άδειες μητρότητας, επιδόματα κ.ά.).

Από τη μεριά της ΝΔ, ο πρόεδρός της παρουσίασε ως «βοήθεια» στις νέες μητέρες την επέκταση της «ευελιξίας» και στην άδεια εγκυμοσύνης και λοχείας. Συγκεκριμένα, πρότεινε τη θεσμοθέτηση της «δυνατότητας» να «επιλέγουν» οι ίδιες οι μητέρες το χρόνο κατά τον οποίο θα λάβουν την εν λόγω άδεια. Μόνο που μια τέτοια «επιλογή» καθορίζεται από τις ανάγκες της καπιταλιστικής εργοδοσίας και όχι της εργαζόμενης, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της εργασιακής ζούγκλας και της δουλειάς χωρίς Συλλογική Σύμβαση για την πλειοψηφία των εργαζομένων. Εκτός από την άδεια μητρότητας η αξιωματική αντιπολίτευση ευελπιστεί να επεκτείνει την «ευελιξία» και στους εργαζόμενους στο Δημόσιο, με «εισαγωγή της τηλεργασίας και της ημιαπασχόλησης στο Δημόσιο για τους νέους γονείς που το επιθυμούν», όπως προτάθηκε από τον εκπρόσωπό της στην Επιτροπή.

Στο επίκεντρο του προτεινόμενου πλαισίου τόσο από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ όσο και από αυτήν της ΝΔ βρίσκεται η προσπάθεια της ΕΕ για ευθυγράμμιση «με τις νέες μορφές απασχόλησης και τις μελλοντικές τάσεις», με τη δυνατότητα να εγκαταλειφθούν οι «παραδοσιακές μορφές απασχόλησης». Από τη σκοπιά των επιχειρηματικών ομίλων, η «ευελιξία» στο ωράριο εργασίας και στις εργασιακές σχέσεις αποτελεί λύση, αφού προσαρμόζει τον εργάσιμο χρόνο των εργαζομένων με κριτήριο τα επιχειρηματικά συμφέροντα και ανάγκες, αξιοποιώντας τις αντικειμενικές δυσκολίες της εργαζόμενης μητέρας να συνδυάσει την εργασία με τη φροντίδα της οικογένειας. Για τις εργαζόμενες και τους εργαζόμενους, όμως, η «ευελιξία» σημαίνει ένταση της εκμετάλλευσης, μείωση του μισθού τους, ανάλογη με τη μείωση του ωραρίου εργασίας τους, συνεπάγεται κουτσουρεμένα εργασιακά - ασφαλιστικά δικαιώματα.

Παραπομπή

1. Το 69,5% των νοικοκυριών δηλώνει μικρή δυσκολία, το 14,9% δυσκολία και το 8% μεγάλη δυσκολία στην κάλυψη του εν λόγω κόστους (18ο Ενημερωτικό σημείωμα ΓΓΙΦ, Δεκέμβρης 2018).