Λίγες μέρες μετά την έγκριση του Συμφώνου του ΟΗΕ για τη Μετανάστευση στο Μαρακές του Μαρόκου (9 - 10 Δεκέμβρη), το οποίο υπερασπίστηκε σθεναρά η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ, λέγοντας ότι η ελεγχόμενη μετανάστευση «δημιουργεί ευημερία» στις καπιταλιστικές οικονομίες που χρειάζονται - φθηνό αλλά και εξειδικευμένο - εργατικό δυναμικό, οι Γερμανοί επιχειρηματίες δικαίωσαν τη μεταναστευτική πολιτική της κυβέρνησης του μεγάλου συνασπισμού (CDU/CSU - SPD) και το προσωρινό άνοιγμα των γερμανικών συνόρων το 2015. Αλλωστε, από τις επιχειρηματικές ενώσεις χαιρετίστηκε και ο πρόσφατος νόμος που ενέκρινε το υπουργικό συμβούλιο, σχετικά με τη διευκόλυνση των εξειδικευμένων μεταναστών από χώρες εκτός ΕΕ να εργαστούν στη Γερμανία.

«Λόγω της δημογραφικής εξέλιξης, η Γερμανία θα χρειάζεται όλο και περισσότερους εξειδικευμένους εργαζόμενους και από χώρες εκτός ΕΕ. Επομένως, μας συμφέρει η νόμιμη μετανάστευση εξειδικευμένων και θα μιλάμε με άλλες χώρες για ό,τι είναι προς το συμφέρον μας», είχε πει μεταξύ άλλων η καγκελάριος στο Μαρακές.

Παράλληλα, πρόσφατη μελέτη του γερμανικού Συμβουλίου Εμπειρογνωμόνων για την Ενταξη και τη Μετανάστευση (SVR) εκτιμά πως η μεταναστευτική πολιτική της χώρας πρέπει να προσανατολίζεται σε μια «διαρκή μετανάστευση» εργαζομένων υψηλών αλλά και χαμηλών προσόντων, και υπολογίζει τις ετήσιες ανάγκες «εισαγωγής» εργατικού δυναμικού στις 400.000. Το εν λόγω Συμβούλιο είναι μια επιτροπή ερευνητών και επιστημόνων με ιδιαίτερη επιρροή και δικό της τομέα Ερευνας και συμβουλεύει τις γερμανικές κυβερνήσεις για θέματα μετανάστευσης και ένταξης, ενώ χρηματοδοτείται μεταξύ άλλων και από γερμανικά μονοπώλια, όπως η «Volkswagen», η «Bosch» κ.ά.

Φυσικά η στάση της Γερμανίας, όπως και των υπόλοιπων κρατών που ενέκριναν το Σύμφωνο του ΟΗΕ, δεν περιέχει καμιά «ανθρωπιά» απέναντι στους ξεριζωμένους, αλλά πηγάζει από την ανάγκη για πιο ελεγχόμενη, ρυθμισμένη και «στοχευμένη» μετανάστευση και για πιο σκληρά κατασταλτικά μέτρα απέναντι στους «περιττούς» ή «ακατάλληλους». Ετσι, οι δύο παραπάνω παρεμβάσεις αναδεικνύουν πως το ζητούμενο για την ισχυρότερη καπιταλιστική οικονομία της Ευρώπης είναι το καλύτερο ξεδιάλεγμα των μεταναστών και προσφύγων που εισέρχονται ή επιχειρούν να εισέλθουν στη Γερμανία, ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της αγοράς αλλά και να εξυπηρετούν άλλα γεωπολιτικά συμφέροντα που σχετίζονται με τη γερμανική εξωτερική πολιτική.

Σαν γενικό συμπέρασμα η μελέτη του SVR υποστηρίζει μια «ισχυρή μετανάστευση» στη Γερμανία σε μόνιμη βάση: «Για να διατηρηθεί η δυναμική του εργατικού δυναμικού στο σημερινό επίπεδο, θα χρειαστεί μια μακροπρόθεσμη καθαρή μετανάστευση συνολικά 400.000 ατόμων ετησίως. Πολλοί από αυτούς θα πρέπει να προέρχονται από τρίτες χώρες, καθώς οι ευρωπαϊκές δυνατότητες μετανάστευσης είναι περιορισμένες».

Αυτό που τονίζεται ιδιαίτερα είναι ότι εκτός από τους υψηλά εξειδικευμένους και μορφωμένους μετανάστες, και οι μετανάστες από χώρες εκτός ΕΕ με χαμηλά ή μεσαία προσόντα θα πρέπει να μπορούν πιο εύκολα να έρχονται «νόμιμα» στη Γερμανία. Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν «σχεδόν καθόλου ευκαιρίες νόμιμης μετανάστευσης» για αυτήν την ομάδα.

Η παραπάνω επισήμανση γίνεται παρότι γενικά αναγνωρίζεται στη μελέτη πως η γερμανική αγορά εργασίας χρειάζεται βασικά καταρτισμένους ή εξειδικευμένους εργαζόμενους. Το 2017, σχεδόν τα 2/3 των συνολικά 1,2 εκατ. κενών θέσεων εργασίας προϋπέθεταν επαγγελματικό πτυχίο. Αντίθετα, μόνο το 1/5 των κενών θέσεων δεν απαιτούσε επαγγελματικό ή ακαδημαϊκό πτυχίο. Σχεδόν οι μισοί από τους 2,5 εκατ. εγγεγραμμένους ανέργους το 2017 δεν είχαν κάποιο επαγγελματικό τίτλο.

Παρά το γεγονός ότι η Γερμανία έχει «απελευθερώσει» σημαντικά τις «διατάξεις περί μετανάστευσης στον τομέα της απασχόλησης και της μετανάστευσης της εκπαίδευσης τα τελευταία δέκα χρόνια», λέει η μελέτη του SVR, αυτή η διευκόλυνση αφορά κυρίως τους μορφωμένους και ειδικευμένους. Το 2017 εισήχθησαν στη χώρα 41.000 μετανάστες από τρίτες χώρες με άδεια διαμονής για εκπαιδευτικούς σκοπούς (σπουδές, επαγγελματική κατάρτιση, πρακτική, μετεκπαίδευση). Αλλοι 48.000 εισήλθαν με σκοπό την εργασία. Από αυτούς οι 20.000 ήταν άτομα με επαγγελματική κατάρτιση, 8.000 άτομα που αναζητούσαν εργασία, οι 2.000 ήταν κάτοχοι «μπλε κάρτας της ΕΕ» για εργαζόμενους με υψηλά προσόντα και, τέλος, οι 18.000 ήταν ανειδίκευτοι μετανάστες εργάτες.

Για ποιο λόγο λοιπόν επιμένουν οι ειδικοί του SVR στην επέκταση των ευκαιριών «νόμιμης» μετανάστευσης για άτομα με χαμηλά και μεσαία προσόντα; Καταρχάς εκτιμάται ότι μια τέτοια πολιτική θα μπορούσε να ανακουφίσει το γερμανικό σύστημα ασύλου, το οποίο για πολλούς αλλοδαπούς είναι ο μόνος τρόπος για να μεταναστεύσουν στη Γερμανία και μάλιστα χωρίς να ελέγχονται τα προσόντα τους σε αντιστοίχιση με τις ανάγκες της αγοράς.

Οπως τονίζει όμως το Συμβούλιο των Εμπειρογνωμόνων, «η συνολική πολιτική πρέπει να συμβιβάζει διάφορα συμφέροντα - αυτά της αγοράς εργασίας αλλά και τα συμφέροντα της αναπτυξιακής πολιτικής, της τάξης και της εξωτερικής πολιτικής». Η πιο «ρυθμισμένη» μετανάστευση δυνητικά αφορά και χώρες με τις οποίες η Γερμανία έχει - ή επιθυμεί να αναπτύξει - «δεσμούς», να ενισχύσει την επιρροή της:

«Οι οικονομίες των χωρών προέλευσης θα επωφελούνταν από εμβάσματα των μεταναστών που εργάζονται στη Γερμανία. Επιπλέον, περισσότερες επιλογές νόμιμης μετανάστευσης θα ενθάρρυναν τις κυβερνήσεις άλλων χωρών να είναι πιο συνεργάσιμες στις απελάσεις αιτούντων άσυλο που απορρίφθηκαν».

Ενα τέτοιο παράδειγμα, όπου η μεταναστευτική πολιτική αξιοποιείται ως εργαλείο οικονομικής διείσδυσης και πολιτικής επιρροής, είναι και ο ειδικός κανονισμός των Δυτικών Βαλκανίων που θεσπίστηκε το 2016. Αυτό επιτρέπει σε εργαζόμενους από την Αλβανία, τη Βοσνία - Ερζεγοβίνη, το Κοσσυφοπέδιο, την ΠΓΔΜ, το Μαυροβούνιο και τη Σερβία να λάβουν άδεια παραμονής για κάθε είδος απασχόλησης. Επιπλέον, ο κανονισμός θεσπίστηκε με το σκεπτικό ότι θα μειώσει την «άτυπη» μετανάστευση μέσω αίτησης για άσυλο και δεν απαιτεί από τον μετανάστη ούτε προσόντα, ούτε γνώση της γερμανικής γλώσσας. Αρκεί μια απόδειξη της προσφοράς εργασίας καθώς και μια τυπική έγκριση από την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Απασχόλησης.

Πέρα από τη διάσταση της εξωτερικής πολιτικής, γενικότερα εξετάζονται τρόποι καλύτερου «φιλτραρίσματος» των αλλοδαπών που επιχειρούν να εισέλθουν στη Γερμανία, όπως και μεγαλύτερης σύνδεσης των αναγκών της αγοράς και της προόδου της ενσωμάτωσης με το ποιος θα διαμένει «νόμιμα» στη χώρα. Εν κατακλείδι, μια «στοχοθετημένη» πολιτική μετανάστευσης εκτιμάται ότι θα κάλυπτε πιο αποτελεσματικά τα κενά στη γερμανική αγορά εργασίας.

Ο πρόεδρος της Γερμανικής Ενωσης Εργοδοτών, Ινγκο Κράμερ, προειδοποίησε ότι η Γερμανία πρέπει να παραμείνει μια ανοιχτή κοινωνία, «έτοιμη να προσλάβει ξένους επαγγελματίες», διαφορετικά «υπάρχει ο κίνδυνος να υποχωρήσει η οικονομία μας, όπως στη δεκαετία του '90». Εμφανίστηκε ικανοποιημένος με την ενσωμάτωση των μεταναστών και προσφύγων που έγιναν δεκτοί στη Γερμανία το 2015, λέγοντας ότι είναι πολύ πιο επιτυχημένη απ' ό,τι αναμενόταν. «Από τους περισσότερους από 1 εκατομμύριο μετανάστες και πρόσφυγες που ήρθαν στη Γερμανία το 2015, σήμερα σχεδόν 400.000 έχουν μια θέση εργασίας ή κατάρτισης», είπε ο Κράμερ. Αυτή η εργοδοτική παρέμβαση αποτελεί ξεκάθαρο μήνυμα προς τα κόμματα και τους πολιτικούς όλων των αποχρώσεων που ασκούν κριτική στην «πολιτική Μέρκελ» για τη μετανάστευση. Στην πραγματικότητα, βέβαια, οι διαφορές των γερμανικών κομμάτων σε ό,τι αφορά τη μεταναστευτική πολιτική της χώρας μόνο με το μικροσκόπιο είναι ορατές, από την εθνικιστική - αντιμεταναστευτική «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD) μέχρι το σοσιαλδημοκρατικό μόρφωμα της «Αριστεράς».

«Πρέπει στο εξής το θέμα της μετανάστευσης για όλες τις περιπτώσεις να το εξετάζουμε με μεγαλύτερη νηφαλιότητα», προτείνει ο Κράμερ, υπογραμμίζοντας: «Πολλοί μετανάστες έχουν γίνει πυλώνας της γερμανικής οικονομίας.Δεν πρέπει να φοβόμαστε τη μετανάστευση, αλλά να βλέπουμε τους ανθρώπους που έρχονται και εργάζονται εδώ ως εμπλουτισμό». Οι περισσότερες μεσαίες επιχειρήσεις εξακολουθούν να αναζητούν υπαλλήλους και ελπίζουν στο νόμο περί «εξειδικευμένης» μετανάστευσης, συνέχισε.