Η συμφωνία περιλαμβάνει την άρση ή τον περιορισμό των δασμών μεταξύ των δύο πλευρών σε μια σειρά από προϊόντα και υπηρεσίες, με τους αξιωματούχους εκατέρωθεν να κάνουν λόγο περί μηνύματος που στέλνεται σε ολόκληρο τον κόσμο για την ανάγκη ενίσχυσης του «ελεύθερου και δίκαιου» εμπορίου, με σαφείς αιχμές προς την άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Στα επίσημα κείμενα που δημοσίευσε η Επιτροπή γίνεται λόγος για ένα σαφές μήνυμα ενάντια στον «προστατευτισμό» και για μια συμφωνία που θα ενισχύσει τον ηγετικό ρόλο της ΕΕ στη διαμόρφωση των παγκόσμιων κανόνων εμπορίου. Πρόκειται βεβαίως για μια προσπάθεια αύξησης του χώρου δράσης των μονοπωλιακών ομίλων και για τις δύο πλευρές, σε μια περίοδο που οξύνεται ο ενδοϊμπεριαλιστικός ανταγωνισμός και η αντιπαράθεση της ΕΕ με τις ΗΠΑ.

Ιδιαίτερα δηκτικός και σύμφωνος με την παραπάνω κατεύθυνση ήταν στη δήλωσή του με αφορμή την έναρξη ισχύος της συμφωνίας ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζ. - Κλ. Γιούνκερ, τονίζοντας ότι με τη συμφωνία στην οποία κατέληξαν μετά από μακρές διαβουλεύσεις «η Ευρώπη και η Ιαπωνία στέλνουν ένα μήνυμα στον κόσμο σχετικά με το μέλλον του ανοιχτού και δίκαιου εμπορίου. Ανοίγουμε μια νέα αγορά, στην οποία ζουν 635 εκατομμύρια άνθρωποι και η οποία αντιπροσωπεύει σχεδόν το 1/3 του παγκόσμιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Πάνω απ' όλα, η συμφωνία μας δείχνει ότι το εμπόριο δεν αφορά μόνο ποσοστώσεις και δασμούς. Αφορά αξίες, αρχές και όρους δίκαιης μεταχείρισης. Εξασφαλίζει ότι οι αρχές μας σε τομείς όπως η εργασία, η ασφάλεια, το κλίμα και η προστασία των καταναλωτών αποτελούν τον χρυσό κανόνα παγκοσμίως». Σε ανάλογο ύφος κινήθηκε η δήλωση της επιτρόπου Εμπορίου της ΕΕ, Σ. Μάλμστρομ:«Η συμφωνία αυτή τα περιλαμβάνει όλα: Καταργεί τους δασμούς και συμβάλλει στο παγκόσμιο εγχειρίδιο κανόνων, ενώ ταυτόχρονα αποδεικνύει στον κόσμο ότι αμφότεροι εξακολουθούμε να πιστεύουμε στα οφέλη του ανοιχτού εμπορίου».

Παράλληλα με την άρση των δασμών, άμεσα για μια σειρά τομείς και σταδιακά για άλλους, η συμφωνία συμπεριλαμβάνει το σύνολο των κανόνων και δεσμεύσεων που περιλαμβάνει η Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, από την οποία - θυμίζουμε - οι ΗΠΑ αποσύρθηκαν μετά την ανάληψη της προεδρίας από τον Ντ. Τραμπ.

Πιο συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά τα αγροτικά προϊόντα, η συμφωνία προβλέπει την άρση των ιαπωνικών δασμών στα τυριά τύπου γκούντα και τσένταρ - βασικά εξαγωγικά αγροτικά προϊόντα βορειοευρωπαϊκών χωρών - οι οποίοι μέχρι πρότινος ήταν στο 29,8%, όπως επίσης στις εξαγωγές ευρωπαϊκών κρασιών, όπου κυμαίνονταν στο 15% κατά μέσο όρο. Παράλληλα, επιτρέπεται στην ΕΕ να αυξήσει σταδιακά τις εξαγωγές μοσχαρίσιου κρέατος, ενώ για το χοιρινό θα προβλέπεται σχεδόν ολική άρση των δασμών, ανάλογα αν έχει υποστεί επεξεργασία ή όχι. Γενικότερα, η συμφωνία προβλέπει την προστασία άνω των 200 αγροτοκτηνοτροφικών προϊόντων με ονομασία προέλευσης και στις δύο αγορές.

Εξαιρετικής σημασίας είναι επίσης η συμφωνία για τον τομέα των υπηρεσιών, των φαρμακευτικών προϊόντων, του χρηματοπιστωτικού συστήματος με έμφαση στον ασφαλιστικό κλάδο, του ηλεκτρονικού εμπορίου, των τηλεπικοινωνιών και των μεταφορών. Ακόμη, διευκολύνει την πρόσβαση ευρωπαϊκών εταιρειών σε δημόσιες συμβάσεις σε 54 μεγάλες ιαπωνικές πόλεις και αίρει τα εμπόδια όσον αφορά τις δημόσιες συμβάσεις στον τομέα των σιδηροδρομικών μεταφορών σε εθνικό επίπεδο, ενώ αντίστοιχες διευκολύνσεις παρέχονται σε ιαπωνικές εταιρείες που κατασκευάζουν τεχνολογικό σιδηροδρομικό εξοπλισμό.

Ειδικά για την αυτοκινητοβιομηχανία συμφωνήθηκε επταετής μεταβατική περίοδος πριν την οριστική άρση των σημερινών δασμών που επιβάλλει η ΕΕ στις ιαπωνικές εισαγωγές και οι οποίες κινούνται στο 10% για τα οχήματα και στο 3% για τα ανταλλακτικά. Αξίζει να σημειώσουμε ότι η ιαπωνική πλευρά, όπως έχει καταγραφεί συστηματικά το τελευταίο διάστημα στον διεθνή Τύπο, επιθυμούσε την έναρξη της ισχύος της συμφωνίας πριν τεθεί σε εφαρμογή το Brexit, για να «οχυρώσει» τις αυτοκινητοβιομηχανίες της, που έχουν μετακινήσει μεγάλο μέρος της παραγωγής τους στη Μεγάλη Βρετανία. Η συμφωνία για την αυτοκινητοβιομηχανία προβλέπει επίσης ότι ΕΕ και Ιαπωνία ακολουθούν τις ίδιες προδιαγραφές ασφαλείας για τα οχήματά τους, αλλά και ως προς τις εκπομπές ρύπων. Αυτό σημαίνει ότι τα οχήματα που κατασκευάζονται σε κάθε πλευρά δεν θα χρειάζεται να δοκιμάζονται και να πιστοποιούνται ξανά για να εισέλθουν στις εκατέρωθεν αγορές, αλλά και ότι ΕΕ και Ιαπωνία θα «συνεργάζονται στενότερα σε όλους τους οργανισμούς που καθορίζουν τις διεθνείς προδιαγραφές ασφαλείας και προστασίας του περιβάλλοντος», σε άλλη μια «υπόμνηση» που παραπέμπει στις αντιπαραθέσεις με τις ΗΠΑ.

Σχετικά με τα βιομηχανικά προϊόντα, προβλέπεται η κατάργηση των δασμών στα χημικά, στα πλαστικά, στα καλλυντικά, στα κλωστοϋφαντουργικά και στα είδη ρουχισμού. Για τα δερμάτινα είδη και τα παπούτσια προβλέπεται η μείωση των δασμών από το 30% στο 21% με την έναρξη ισχύος της συμφωνίας και σταδιακά μέσα στην επόμενη δεκαετία ο μηδενισμός τους.

Ειδικότερα για τη διευκόλυνση του ηλεκτρονικού εμπορίου, συμφωνήθηκε η ελεύθερη ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ των δύο εταίρων, ενώ αναγνωρίζεται η «αντιστοιχία» των συστημάτων που διαθέτουν οι δύο πλευρές για την προστασία των προσωπικών δεδομένων έτσι ώστε «τα προσωπικά δεδομένα να ανταλλάσσονται ελεύθερα και με ασφαλή τρόπο μεταξύ των δύο εταίρων». Την ίδια στιγμή, και ενώ σημειώνεται με κατηγορηματικό τρόπο ότι «η προστασία των προσωπικών δεδομένων αποτελεί βασικό δικαίωμα. Η ιδιωτικότητα δεν αποτελεί εμπόρευμα που συναλλάσσεται», η συμφωνία επιτρέπει την ανταλλαγή προσωπικών δεδομένων μεταξύ επιχειρήσεων των δύο εταίρων, πάντα με τρόπο τέτοιο που να... προστατεύονται οι παραπάνω «απαράβατες αρχές».

Οι δημόσιες «δεσμεύσεις» του πολιτικού προσωπικού των μονοπωλιακών ομίλων στην «προστασία» της ιδιωτικής ζωής και των προσωπικών δεδομένων βέβαια - όπως αντίστοιχα οι «δεσμεύσεις» για την προστασία του περιβάλλοντος, της εργασίας, των δημοκρατικών δικαιωμάτων κ.λπ. - μόνο ως προκλητική ειρωνεία μπορούν να εκληφθούν, την ώρα που το εμπόριο προσωπικών δεδομένων σε ολόκληρο τον καπιταλιστικό κόσμο αποτελεί μία από τις πλέον επικερδείς μπίζνες.

Τέλος, οι διαπραγματεύσεις των δύο μερών συνεχίζονται αναφορικά με το καθεστώς των επενδύσεων και της επίλυσης νομικών διαφορών μεταξύ επιχειρήσεων και κρατών, με την ευρωπαϊκή πλευρά να έχει προτείνει την ίδρυση ενός νέου ειδικού δικαστικού μηχανισμού που θα ασχολείται αποκλειστικά με τέτοια ζητήματα και θα αποτελείται από δικαστές που θα τοποθετούνται από τις δύο πλευρές.