Ο «Ριζοσπάστης», με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Μέρας της Εργαζόμενης Γυναίκας (8 Μάρτη), συνομίλησε με την στρατιωτικό κυρία Ιωάννα Βάρσου, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου (οργανωτική γραμματέας) της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ενώσεων Στρατιωτικών (ΠΟΕΣ), για τις συνθήκες που βιώνει μια γυναίκα ενταγμένη επαγγελματικά στις Ενοπλες Δυνάμεις (ΕΔ).

Ιωάννα Βάρσου: Πριν απαντήσω στα ερωτήματα που έχετε, θα ήθελα να πω δυο λόγια για τη σημερινή μέρα. Η 8η Μάρτη καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας αποκλειστικά προς τιμήν δύο γυναικείων απεργιακών κινητοποιήσεων που έλαβαν χώρα στις ΗΠΑ τον 19ο και τον 20ό αιώνα.

Η πρώτη πραγματοποιήθηκε στις 8 Μάρτη 1857, όταν οι εργαζόμενες στις βιοτεχνίες ενδυμάτων της Ν. Υόρκης ντυμένες στα λευκά διοργάνωσαν μεγάλη πορεία διεκδικώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας, τη μείωση του ωραρίου από 16 σε 10 ώρες, κατάργηση των φυλετικών διακρίσεων, ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών, μεροκάματα ίσα με των κλωστοϋφαντουργών και των ραφτών. Η διαδήλωση δυστυχώς βάφτηκε κυριολεκτικώς στο αίμα.

Το Φλεβάρη του 1909, στη Ν. Υόρκη, έγινε η δεύτερη μεγάλη μακροχρόνια απεργιακή κινητοποίηση με σύνθημα «Ψωμί και Τριαντάφυλλα», που κράτησε σχεδόν 13 βδομάδες και συμμετείχαν πάνω από 20.000 εργάτριες, οι οποίες ξυλοκοπήθηκαν, σύρθηκαν στα δικαστήρια, αλλά η απεργία διαλύθηκε όταν έγιναν συμβιβασμοί στις περισσότερες επιχειρήσεις.

Το 1910, στη 2η Συνδιάσκεψη των Εργαζόμενων Γυναικών στο Σοσιαλιστικό Συνέδριο της Κοπεγχάγης, η Γερμανίδα Κλάρα Τσέτκιν (1857-1933), εμπνευσμένη από τους αγώνες των Αμερικανίδων εργατριών, ως φόρο τιμής στις δύο ιστορικές διαδηλώσεις του 1857 και του 1909, πρότεινε και αποφασίστηκε να ορισθεί η 8η Μάρτη ως Παγκόσμια Μέρα των Γυναικών, η οποία το 1975 καθιερώθηκε από τον ΟΗΕ και από τότε γιορτάζεται σε όλο τον κόσμο.

-- Ποια είναι τα ιδιαίτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει μια γυναίκα στρατιωτικός, εντός κι εκτός υπηρεσιακού περιβάλλοντος;

-- Ο χώρος των Ενόπλων Δυνάμεων είναι ένας ιδιαίτερος και ευαίσθητος χώρος εργασίας. Ειδικώς εδώ στην Ελλάδα, λόγω της γεωστρατηγικής και γεωπολιτικής της θέσης, οι Ενοπλες Δυνάμεις και κατ' επέκταση το μόνιμο στρατιωτικό προσωπικό τους (άρρενες και θήλεις) έχουν αυξημένες υποχρεώσεις. Η θέση της γυναίκας στρατιωτικού στον ευαίσθητο αυτό χώρο δεν μειώνει τις υποχρεώσεις της έναντι των συναδέλφων της ανδρών, αλλά, λόγω της ανθρώπινης φύσης της, τα δικαιώματά της δεν βρίσκονται ακόμη στο επιθυμητό επίπεδο. Η γυναίκα στρατιωτικός δεν παύει να καλείται, εκ της φύσης της, κάποια στιγμή στη ζωή της να γίνει μητέρα. Η στρατιωτικός γαλουχούσα μητέρα δεν έχει τα ίδια δικαιώματα με τις λοιπές εργαζόμενες γαλουχούσες μητέρες. Η στρατιωτικός μητέρα, ιδίως αυτή που έχει ανήλικα τέκνα (ακόμη και στις ευαίσθητες ηλικίες των πρώτων τάξεων του δημοτικού σχολείου), θα κληθεί να μπει στον κύκλο των μεταθέσεων, μετά των ανδρών συναδέλφων της και να μετατεθεί πολλάκις, μέχρι τα παιδιά της να ενηλικιωθούν, διαταράσσοντας, σε αρκετές των περιπτώσεων, την ισορροπία μητέρα - τέκνα. Κλείνοντας αυτή την απάντηση, θα ήθελα να αναφέρω ένα από τα μείζονα προβλήματα, που δυστυχώς δεν έχει βρει ακόμη την επιθυμητή λύση του. Το πρόβλημα της μονογονεϊκής μητέρας και τις υποχρεώσεις που καλείται να εκπληρώσει στην Υπηρεσία.

-- Υπάρχουν κατά την άποψή σας κοινά προβλήματα των γυναικών που υπηρετούν στις ΕΔ με τις υπόλοιπες εργαζόμενες στο δημόσιο ή ιδιωτικό τομέα και ποια είναι αυτά;

-- Ο ρόλος της γυναίκας στο γενικότερο κοινωνικό πλαίσιο έχει αλλάξει δραματικά στο σήμερα με πολλές ευθύνες στο ενεργητικό της, σε αντίθεση με τα παλαιότερα χρόνια, όπου η ίδια η γυναίκα αντιλαμβανόταν τον εαυτό της ως λιγότερο δυναμικό και αυτόνομο άτομο, μέσα από το γεγονός ότι ήταν υποχρεωμένη να παραμένει σπίτι και να μην εργάζεται. Κατά την άποψή μου, υπάρχει πληθώρα κοινών προβλημάτων του θήλεος προσωπικού των Ενόπλων Δυνάμεων με τις υπόλοιπες εργαζόμενες του δημόσιου - ιδιωτικού τομέα, όπου κυρίως αφορούν την οικογενειακή μέριμνα, με σκοπό να διευκολύνεται η μητρότητα ακόμη και μέσα από ένα ευέλικτο ωράριο, τα ευεργετικά μέτρα για τις ευπαθείς ομάδες (πολύτεκνοι - τρίτεκνοι - μονογονείς - ΑμεΑ), την αξιοκρατία και ίση μεταχείριση αυτών έναντι των υπολοίπων συναδέλφων τους όπως και άλλα, με αποτέλεσμα, κατά την ταπεινή μου γνώμη, πιθανών μελλοντικών κοινών διεκδικήσεων.

-- Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο καταλληλότερος τρόπος διεκδίκησης της λύσης των προβλημάτων του γυναικείου προσωπικού των ΕΔ; Πώς έχει συμβάλει η ΠΟΕΣ σε αυτές τις διεκδικήσεις;

-- Ο καταλληλότερος τρόπος διεκδίκησης και ανάδειξης προβλημάτων είναι μέσα από τη συλλογική έκφραση, κάτι το οποίο και κατάφερε να γίνει νόμος του κράτους μετά από χρόνιες διεκδικήσεις και αγώνες της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ενώσεων Στρατιωτικών (ΠΟΕΣ). Το άρθρο 30Γ του συνδικαλιστικού νόμου (ν.1264/1982) δίνει πλέον τη δυνατότητα σε όλο το μόνιμο στρατιωτικό προσωπικό των ΕΔ, θήλυ και άρρεν, να αποκτά «φωνή» στην ανάδειξη των προβλημάτων τους μέσα από τις περιφερειακές ενώσεις τους. Είναι πολλές οι κατακτήσεις αλλά και πολύ περισσότερες οι εκκρεμότητες και οι διεκδικήσεις μας για θέματα που αντιμετωπίζει το θήλυ προσωπικό των ΕΔ. Ευελπιστούμε στη γρήγορη επίλυση αυτών, το συντομότερο δυνατό.