Η θεατρική ομάδα της ΚΝΕ, που χρόνο με το χρόνο μας εκπλήσσει ακόμα περισσότερο με τις υψηλού επιπέδου παραστάσεις που ανεβάζει, φέτος ανεβάζει το θεατρικό έργο του Μπέρτολτ Μπρεχτ «Τα τουφέκια της κυρα-Καράρ». Το έργο θα παρουσιαστεί στο Φεστιβάλ την Πέμπτη 19 Σεπτέμβρη στις 20.00, στο Στέκι του Πολιτισμού, στο θεατράκι.

Το αντιφασιστικό αυτό έργο, με θέμα τον Ισπανικό Εμφύλιο, ανέβηκε στο Παρίσι τον Οκτώβρη του 1937, ενώ μαίνονταν οι τελευταίες μάχες στη Μαδρίτη.

Ο Μπρεχτ δανείστηκε την κεντρική ιδέα του έργου από το μονόπρακτο «Καβαλάρηδες στη θάλασσα» («Riders to the sea», 1902) του Ιρλανδού Τζον Μίλινγκτον Σινγκ. Εκκίνησε από το μύθο του Σινγκ (η μάνα που χάνει τα παιδιά της στη θάλασσα) για να δημιουργήσει ένα εντελώς διαφορετικό έργο. Η μάνα στο έργο του Σινγκ, όταν της φέρνουν πνιγμένο το στερνοπαίδι της, υποτάσσεται στη μοίρα. Αντίθετα, η Τερέζα Καράρ του Μπρεχτ, ενώ στην αρχή προτιμά την ουδετερότητα για να σώσει τη ζωή των παιδιών της, όταν της φέρνουν τον μεγάλο της γιο σκοτωμένο από τους Φαλαγγίτες, ενώ αυτός μόνο ψάρευε, δεν παραδίδεται, καθώς συνειδητοποιεί ότι ο φόβος απέναντι στο φασισμό δεν οδηγεί πουθενά και ότι η μόνη λύση είναι το αποφασιστικό τσάκισμά του.

Εχει αξία να δούμε πώς χειρίζεται ο Μπρεχτ, σε αυτό το έργο, το σχήμα του αριστοτελικού θεάτρου ύβρις - νέμεσις - κάθαρσις. Υβρις είναι η ουδετερότητα της Καράρ και του ιερέα, νέμεσις είναι η εν ψυχρώ δολοφονία του Χουάν από τους φαλαγγίτες, και η κάθαρσις επέρχεται με τη στράτευση της Καράρ και του νεαρού Χοσέ στο πλευρό των Δημοκρατικών στον εμφύλιο πόλεμο.

Τα παραπάνω όμως δεν γίνονται μεταφυσικά. Οι αιτίες που καθορίζουν τα γεγονότα είναι ιστορικά και κοινωνικά προσδιορισμένες. Επίσης, μέσα από τους εκτενείς διαλόγους μεταξύ του εργάτη, του εφημέριου και της Καράρ, στο μέσο του μονόπρακτου, ο θεατής καλείται να σκεφτεί για τη θέση που τον καλεί ο καθένας να πάρει, χαρακτηριστικό στοιχείο του μπρεχτικού θεάτρου.

Ο «Ριζοσπάστης» μίλησε με συντελεστές της θεατρικής παράστασης, οι οποίοι μας περιγράφουν πλευρές της δουλειάς, αλλά και το τι θα παρακολουθήσουμε!

Ο Αλέξης Γκούμας, σκηνοθέτης της παράστασης, σημειώνει χαρακτηριστικά για το πώς προσεγγίζει το έργο η ομάδα:

«Στόχος μας είναι το αποτέλεσμα να προκύψει από μια ομαδική και συλλογική διαδικασία, στην οποία παίρνει μέρος κάθε μέλος της ομάδας. Ζητούμενο είναι να μη σταματάμε ποτέ να ρωτάμε "γιατί" και "πώς", αφού η διαδικασία της συνεχόμενης αναζήτησης, δοκιμής, απόρριψης ή όχι, αναζήτησης εκ νέου, τροφοδοτεί την ομάδα και βοηθάει στη μεγαλύτερη εμβάθυνση στο ίδιο το έργο.

Σκοπός της ομάδας δεν είναι να δείξουμε τον κόσμο μόνο όπως είναι, αλλά και πώς μεταμορφώνεται. Η διατήρηση των αντιθέσεων των χαρακτήρων του έργου πιστεύουμε πως είναι βασικό συστατικό για τη διατήρηση της ζωντάνιας του μύθου.

Θέλουμε μέσα από τη διαδικασία αυτή να κερδίσουμε και εμείς αλλά και ο θεατής. Θεωρούμε πως το έργο του Μπρεχτ είναι επίκαιρο και σήμερα, μιλάει για τη στάση του ατόμου απέναντι στη ζωή. Ο Μπρεχτ δείχνει την εσωτερική πάλη του ανθρώπου και τη δυσκολία του να περάσει από τον συμβιβασμό με τους κυρίαρχους και τις απόψεις τους, στο αντίθετο... Να περάσει δηλαδή στη σύγκρουση με αυτές τις αντιλήψεις και στην πάλη.

Ο Μπρεχτ προβληματίζει, κερδίζει την προσοχή και κεντρίζει το ενδιαφέρον του αναγνώστη - θεατή, και το ίδιο προσπαθούμε να καταφέρουμε και εμείς!».

Η Γεωργία Καούκη, που βοηθά στη σκηνοθεσία, αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο δούλεψε η ομάδα όλους αυτούς τους μήνες:

«Ξεκινώντας τα μαζέματα με τη θεατρική ομάδα της ΚΝΕ, πειραματιστήκαμε μέσα από αφηγήσεις ιστοριών. Τα μέλη της θεατρικής κλήθηκαν να εξιστορήσουν κάτι και να παρατηρήσουν προσεκτικά τους υπόλοιπους κατά τη διήγησή τους.

Αργότερα, δοκιμαστήκαμε στην αφήγηση κάποιων ιστοριών από το έργο του Μπρεχτ "Ιστορίες του κυρίου Κόυνερ". Με αυτόν τον τρόπο, ήρθαμε σε αρχική επαφή με τη διαλεκτική σκέψη του Μπρεχτ. Προσπαθήσαμε να μελετήσουμε την τέχνη των αντιφάσεων που χρησιμοποιεί ο μεγάλος κομμουνιστής δραματουργός.

Θέλουμε οι θεατές μέσα από την έκπληξη και το απροσδόκητο να επεξεργαστούν το συνηθισμένο με καινούργια ματιά...».

Η Κλαίρη Γερανίου, υπεύθυνη για το μακιγιάζ και τα κοστούμια της ομάδας, σημειώνει:

«Οσον αφορά τα κοστούμια, η επιμέλειά τους εντάσσεται στη ρεαλιστική προσέγγιση που υπάρχει σε όλο το έργο. Το έργο εκτυλίσσεται τη δεκαετία του '30 στην Ισπανία, ενώ ήδη έχει ξεκινήσει ο ένοπλος αγώνας ενάντια στη στρατιωτική δικτατορία του Φράνκο. Τα υφάσματα θα είναι ουδέτερα, με χρώματα γήινα και ξεθωριασμένα, χωρίς ιδιαίτερες κατασκευές, ώστε να πλαισιώνονται σωστά ο χώρος και ο χρόνος. Γενικά, και μέσα από τα κοστούμια θέλουμε να διευκολύνεται η παρακολούθηση του έργου, η κινητοποίηση της σκέψης. Σε αυτό θα βοηθήσει και το μακιγιάζ, που μπορεί να φανεί "παράξενο" ή "αταίριαστο"... Τις ανάγκες σε κοστούμια για την παράσταση θα τις εξασφαλίσουμε από το βεστιάριο που διατηρούμε στο Στέκι Πολιτισμού και Νεανικής Δημιουργίας της ΚΝΕ.

Οφείλω να πω ότι αναγνωρίζω πως αυτή η προσπάθεια γίνεται με πολλή όρεξη και χάρη στο πρωτοπόρο έργο της ΚΝΕ στον πολιτισμό. Τα μέλη της ομάδας στην πλειονότητά τους είναι φοιτητές, συχνά ταυτόχρονα και εργαζόμενοι, αλλά και μαθητές. Είναι ό,τι πιο όμορφο να βλέπεις νέους που αγαπούν το θέατρο και αφιερώνουν εθελοντικά κόπο και χρόνο σε αυτή τη συλλογική προσπάθεια!».

Ο Δημήτρης Ανδρονιάδης, που επιμελείται τη μουσική, μας λέει ότι «η μουσική της παράστασης έχουμε προσπαθήσει να συμβάλλει στο "παραξένισμα" του θεατή! Υπό την έννοια ότι δεν προσπαθεί να ταυτίσει το κοινό με τους χαρακτήρες του έργου, αλλά να αναδείξει το περιεχόμενο της κάθε σκηνής, να βοηθήσει να εξαχθούν λογικά συμπεράσματα.

Για πρώτη φορά πειραματιζόμαστε με ηλεκτρονική μουσική, χρησιμοποιώντας διάφορες τεχνικές σύνθεσης (synthesizers, looping, sampling, κασέτες, ζωντανή εκτέλεση). Η μουσική της παράστασης είναι πρωτότυπη, περιέχει όμως και επεξεργασμένα κομμάτια υπαρχουσών μελωδιών».

Τέλος, υπεύθυνη των σκηνικών και της κατασκευής τους είναι η Αννα Λουκίδη - Ανδρέου, η οποία αναφέρει ότι και «μέσα και από τα σκηνικά θέλουμε να βοηθήσουμε να αποδοθούν η κατάσταση, οι ανθρώπινοι χαρακτήρες, τα διλήμματα. Στα σκηνικά θα προσπαθήσουμε να εντάξουμε ρεαλιστικά και συμβολικά στοιχεία, αλλά και ορισμένα στοιχεία υπερβολής. Η ομάδα συντρόφων που τα επιμελείται δουλεύει εντατικά, ώστε να είναι όλα έτοιμα έως την παράσταση στο 45ο Φεστιβάλ!».