Ο βασιλιάς έχει ξεχωριστή θέση ανάμεσα στα υπόλοιπα κομμάτια. Οντας το πολυτιμότερο κομμάτι της σκακιέρας - αφού οι απειλές εναντίον του μπορεί να οδηγήσουν στο ματ, άρα και στην ήττα - κατά κανόνα είναι αναγκασμένος για το μεγαλύτερο διάστημα της παρτίδας να μένει κρυμμένος σε κάποιο ασφαλές σημείο, προστατευμένος από τις απειλές των αντίπαλων κομματιών. Μάλιστα, η όσο πιο γρήγορη μετακίνησή του σε ασφαλές καταφύγιο με ροκέ αποτελεί μια από τις πρώτες συμβουλές που λαμβάνει ο αρχάριος σκακιστής.

Η κατάσταση αυτή αλλάζει συνήθως μόνο όταν η παρτίδα οδεύει προς το φινάλε, αφού οι πολλές αλλαγές που έχουν προηγηθεί έχουν κάνει τη σκακιέρα λιγότερο «επικίνδυνη»...

Τότε ο βασιλιάς όχι μόνο μπορεί, αλλά είναι επιβεβλημένο να αναλάβει πιο ενεργητικό ρόλο στο παιχνίδι. Τι γίνεται όμως νωρίτερα, στο άνοιγμα ή στο μέσον της παρτίδας; Υπάρχουν εξαιρέσεις στις οποίες ο βασιλιάς έχει άμεσο επιθετικό ρόλο; Οι περιπτώσεις αυτές είναι σπάνιες, αλλά και πολύ εντυπωσιακές.

Ο κορυφαίος Βρετανός σκακιστής Νάιτζελ Σορτ (σήμερα μόνιμος κάτοικος Ελλάδας!), που υπήρξε διεκδικητής του παγκόσμιου τίτλου και σήμερα είναι αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Σκακιστικής Ομοσπονδίας (FIDE), ήταν ο πρωταγωνιστής σε δύο τέτοιες πασίγνωστες περιπτώσεις.

Η παρακάτω θέση προέκυψε στην 1η παρτίδα του ματς γρήγορου σκακιού μεταξύ του τότε παγκόσμιου πρωταθλητή Γκάρι Κασπάροβ και του Νάιτζελ Σορτ (22 ετών τότε) μετά την 45η κίνηση των λευκών. Τα λευκά κομμάτια έχουν απομακρυνθεί πολύ από τον βασιλιά τους, ο οποίος όμως δεν φαίνεται πως θα απειληθεί. Και όμως...

45...Pη6!

Τα μαύρα ρίχνουν στη μάχη την τελευταία τους εφεδρεία, που δεν είναι άλλος από τον βασιλιά τους! Η εικόνα που έχει «δει» ο Σορτ είναι η εξής: Ο βασιλιάς ταξιδεύει μέχρι το η4, κόβει το πιόνι στο η3 και η βασίλισσα δίνει ματ στο ζ2! Τα λευκά έχουν τόσο παθητικές θέσεις που δεν μπορούν να αντιδράσουν!

46. Αγ1 Ρθ5! 47. Πα8 τα λευκά προσπαθούν να απομακρύνουν τη μαύρη βασίλισσα από τη διαγώνιο α7-η1

47... Βγ5 48. Πγ8 Bα3 49. η4+

Τα λευκά επιδιώκουν απελπισμένα να βρουν λίγο αντιπαιχνίδι

49... Αxη4 50. Πγ4 Βα1

Και ο Κασπάροβ εγκατέλειψε

Αν σε αυτό το παράδειγμα η επέλαση του μαύρου βασιλιά ανάγκασε τον λευκό να διαλύσει τη θέση του προσπαθώντας να τον σταματήσει, στο επόμενο παράδειγμα ο λευκός αυτήν τη φορά βασιλιάς είναι ασταμάτητος!

Νάιτζελ Σορτ - Γιαν Τίμαν,

διεθνές τουρνουά Τίλμπουργκ 1991, θέση μετά την 30ή κίνηση των μαύρων (θ7-θ5)

Εκ πρώτης όψεως τα μαύρα δεν φαίνονται πολύ άσχημα. Ο συνδυασμός Αβ7 - Βγ6 στη μεγάλη διαγώνιο ακινητοποιεί τον λευκό Ιζ3. Μια πιο προσεκτική ματιά όμως δείχνει ότι ο μαύρος αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα. Ο Αβ7 και η Βγ6 ακινητοποιούν τον Ιζ3, όμως ακριβώς για αυτό δεν μπορούν να μετακινηθούν, καθώς σε αντίθετη περίπτωση η επίθεση του ίππου Ιζ3-η5 θα είχε αποφασιστικό αποτέλεσμα. Οπότε ο μαύρος στην ουσία δεν έχει άλλες επιλογές από το να κινεί τον Πύργο του μεταξύ του ε8 και το γ8.

Από την άλλη, τα λευκά κομμάτια είναι όλα σε εξαιρετικά πόστα και δεν φαίνεται δυνατή κάποια ουσιαστική βελτίωσή τους. Εκτός από ένα, τον Βασιλιά!

31. Ρθ2!! βλέπετε την ιδέα;

31... Πγ8 32. Ρη3! Πε8 33. Ρζ4!! Αγ8 34. Ρη5!

Και ο μαύρος εγκατέλειψε, καθώς μετά από Ρθ6 το ταξίδι του λευκού βασιλιά ολοκληρώνεται και το ματ είναι αναπόφευκτο.

Ο πρώτος που συνειδητοποίησε το δυναμικό και τις δυνατότητες του Βασιλιά ήταν ο πρώτος παγκόσμιος πρωταθλητής, ο Αυστριακός Βίλελμ Στάινιτς. Ο Στάινιτς είχε πολύ μεγάλη εμπιστοσύνη στις αμυντικές ικανότητες του Βασιλιά. Οι ιδέες του βρήκαν έκφραση σε ορισμένα πολύ ριψοκίνδυνα συστήματα ανοιγμάτων όπως η βαριάντα στο γκαμπί του βασιλιά που φέρνει το όνομά του: 1. ε4 ε5 2. ζ4 εxζ4 3. Ιγ3!? Βθ4+ 4. Ρε2. Αλλά για τον Στάινιτς, τις ιδέες του και την προσφορά του θα μιλήσουμε σε επόμενο φύλλο του «Ριζοσπάστη».