Σε παιχνίδι για γερά νεύρα έχει εξελιχθεί το περίπλοκο και αντιφατικό μείγμα παζαριών και ανταγωνισμών στο έδαφος της Συρίας, με αντικείμενο όμως τον έλεγχο ευρύτερων σφαιρών επιρροής στη Μέση Ανατολή. Η τουρκική στρατιωτική εισβολή της 9ης Οκτώβρη στη ΒΑ Συρία άνοιξε το δρόμο για πιο σύνθετη διαπραγμάτευση.

Οι συμφωνίες της Τουρκίας αρχικά με τις ΗΠΑ και στη συνέχεια με τη Ρωσία ανέδειξαν ανάγλυφα τη μάχη που δίνεται για τη διατήρηση ή απόσπαση της Τουρκίας από το ΝΑΤΟικό στρατόπεδο. Από την άλλη, επιβεβαίωσαν τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Ρωσίας στην περιοχή, που βγαίνει κερδισμένη από τη συμφωνία, ενισχύοντας ακόμα περισσότερο την κυβέρνηση της Συρίας υπό τον Πρόεδρο, Μπασάρ Ασαντ. Η Τουρκία «πέτυχε» την απομάκρυνση των Κούρδων μαχητών των δυνάμεων SDF και YPG σε βάθος τουλάχιστον 30 χλμ. από τα νότια σύνορά της. Την ίδια ώρα, ο ρωσικός και ο συριακός στρατός θα επιτηρούν τα συρο-τουρκικά σύνορα, με μονάδες του τουρκικού στρατού να διεισδύουν μέχρι 10 χλμ. στη Συρία, ενεργοποιώντας παλιότερες συρο-τουρκικές συμφωνίες.

Ετσι, περίπου μία βδομάδα μετά τη συμφωνία που ανακοίνωσε στις 17 Οκτώβρη στην Αγκυρα με τον αντιπρόεδρο και τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικ Πενς και Μάικ Πομπέο αντίστοιχα, για πενθήμερη παύση πυρός από τον τουρκικό στρατό ώστε να αποσυρθούν οι Κούρδοι από τη λεγόμενη «ζώνη ασφαλείας», ο Ερντογάν συναντήθηκε στις 22 Οκτώβρη στο Σότσι με τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντιμίρ Πούτιν. Μετά από διαπραγματεύσεις 6,5 ωρών, συμφωνήθηκε ρωσοτουρκικό μνημόνιο κατανόησης που τέθηκε σε εφαρμογή τα μεσάνυχτα της 23ης Οκτώβρη, με εκεχειρία που έχει διάρκεια 150 ωρών και βασικό στόχο την απομάκρυνση των Κούρδων με τον οπλισμό τους σε βάθος 32 χλμ. από τα τουρκικά σύνορα, σε ζώνη άνω των 440 χλμ. Προβλέπει επίσης κοινές περιπολίες του τουρκικού με τον ρωσικό στρατό και τη ρωσική στρατιωτική αστυνομία μετά την αποχώρηση των Κούρδων περιμετρικά 10 χλμ. από την περιοχή όπου έγινε η τουρκική επιχείρηση «Πηγή Ειρήνης», κάτι που αφήνει σκόπιμες ασάφειες.

Ο Τούρκος Πρόεδρος ισχυρίστηκε πως δεν επιβουλεύεται το έδαφος της Συρίας, τονίζοντας ότι θα αποσυρθούν οι Κούρδοι της YPG από τις πόλεις Ταλ Ριφάατ και Μανμπίτζ. Απαίτησε όμως ταυτόχρονα από τις ΗΠΑ την παράδοση του Κούρδου στρατηγού Μαζλούμ Κομπάνι, υπογραμμίζοντας ότι σε περίπτωση που εμφανιστεί στην Ουάσιγκτον θα πρέπει να απελαθεί και να παραδοθεί στην Τουρκία επειδή εκκρεμεί σε βάρος του... ένταλμα της Ιντερπόλ, όπως δήλωσε την Παρασκευή στο τουρκικό δίκτυο ΤRT. Επίσης κατέθεσε μήνυση εναντίον του γαλλικού περιοδικού «Le Point», επειδή κυκλοφόρησε πρωτοσέλιδο με φωτογραφία του και τον τίτλο «Ο εξολοθρευτής».

Πάντως τα πρώτα 24ωρα από την εφαρμογή της συμφωνίας σημειώθηκαν αιματηρές επιθέσεις του τουρκικού στρατού και των μισθοφόρων του σε βάρος δυνάμεων του συριακού στρατού και των Κούρδων μαχητών των SDF, παρά την αποχώρηση των τελευταίων από την προβλεπόμενη ζώνη του ρωσοτουρκικού μνημονίου που ανακοινώθηκε στο Σότσι. Οι συγκρούσεις σε πρώτη φάση φάνηκαν περιορισμένες, δεν αποκλείεται όμως να κλιμακωθούν αν δυσκολέψουν περισσότερο τα πράγματα στα τραπέζια παζαριών που στήνονται ή θα στηθούν το επόμενο διάστημα σε Αγκυρα, Μόσχα, Ουάσιγκτον, Γενεύη και Λονδίνο. Από τις προγραμματισμένες διαβουλεύσεις ξεχωρίζει η πρώτη σύνοδος της Συριακής Συνταγματικής Επιτροπής στις 30 Οκτώβρη στη Γενεύη, που απαρτίζεται από 150 μέλη που εκπροσωπούν τη συριακή κυβέρνηση, πολιτικά κόμματα και οργανώσεις της αντιπολίτευσης. Πρόσθετο ενδιαφέρον αποκτά η προγραμματισμένη συνάντηση του Τούρκου Προέδρου με τον Αμερικανό ομόλογό του Ντόναλντ Τραμπ στις 13 Νοέμβρη στην Ουάσιγκτον, όπως και η σύνοδος που σχεδιάζεται να πραγματοποιηθεί στο Λονδίνο εντός του Νοέμβρη μεταξύ Τουρκίας, Γερμανίας, Βρετανίας και Γαλλίας για την κατάσταση στη ΒΑ Συρία.

Σε αυτό το πλαίσιο έντονων διεργασιών, ο Ντόναλντ Τραμπ συνεχίζει τα παζάρια με τους Κούρδους. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόλις μία μέρα μετά τη συμφωνία Ερντογάν - Πούτιν, ο Τραμπ ήρε τις κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας, εκτιμώντας ότι συμμορφώθηκε με τις υποδείξεις της Ουάσιγκτον. Στη συνέχεια τηλεφώνησε στον Κούρδο στρατηγό Κομπάνι για να τον διαβεβαιώσει ότι οι ΗΠΑ θα διατηρήσουν «για πολύ καιρό την εταιρική σχέση» με τους μαχητές των SDF και ότι θα παραμείνουν σε πετρελαιοπηγές της Βορειοανατολικής Συρίας αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις για να τις φρουρούν, τάχα, για να μην ξαναπέσουν στα χέρια των τζιχαντιστών του «Ισλαμικού Κράτους». Δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να στείλει στην περιοχή και μία αμερικανική πετρελαϊκή εταιρεία... «για να βοηθήσει» τους Κούρδους στην παραγωγή πετρελαίου. Επιπλέον, το αμερικανικό δίκτυο «Fox News» μετέδωσε πως οι ΗΠΑ στέλνουν μερικές εκατοντάδες Αμερικανούς στρατιώτες και άρματα μάχης ειδικά για τις πετρελαιοπηγές στην Ανατ. Συρία.

Μπροστά σε αυτές τις κινήσεις, ενδιαφέρον έχουν οι αντιδράσεις της ηγεσίας των SDF. Παρά την τακτική υποχώρησης που επέλεξε, φαίνεται διατεθειμένη να στήσει «γέφυρες» συνεργασίας με ΗΠΑ, Ρωσία και ενδεχομένως ΕΕ. Αυτό αποδεικνύεται από τη σχετική «ικανοποίηση» που εξέφρασε για τις συμφωνίες που έκαναν ΗΠΑ και Ρωσία με την Τουρκία, υπό την έννοια ότι σταματούν τα χειρότερα για τους αμάχους. Η - σε πρώτη φάση - θετική υποδοχή που επιφύλαξε στο γερμανικό «σχέδιο» περί «διεθνώς εποπτευόμενης ζώνης ασφαλείας» στη Βόρεια Συρία συνοδεύτηκε από ζυμώσεις με στόχο την προετοιμασία πιθανής διαπραγμάτευσης με την Ουάσιγκτον, παρά την απόφαση του Τραμπ να κάνει «τα στραβά μάτια» στην τουρκική επίθεση της 9ης Οκτώβρη.

Με φόντο αυτές τις εξελίξεις, η Γερμανία, μέσω της υπουργού Αμυνας Ανεγκρέτ Κραμπ - Καρενμπάουερ, πρότεινε τη δημιουργία «διεθνώς ελεγχόμενης ζώνης ασφαλείας με την Τουρκία και τη Ρωσία», τάχα για «να συνεχιστεί στη Βόρεια Συρία ο αγώνας κατά της τρομοκρατίας, κατά του ISIS» και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την «ανοικοδόμηση και σταθεροποίηση της περιοχής». Η ίδια μάλιστα τόνισε ότι σε ένα τέτοιο σχέδιο θα πρέπει «να εξασφαλιστεί ότι η Τουρκία δεν θα παραμείνει στη Βόρεια Συρία μόνιμα, επειδή αυτό αντιτίθεται στο Διεθνές Δίκαιο».

Σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλείται το «Spiegel», το υπουργείο Αμυνας έχει προετοιμάσει σχέδιο σχετικά με το τι θα προσφέρουν οι γερμανικές Ενοπλες Δυνάμεις στην περίπτωση που εφαρμοστεί η πρόταση για «διεθνή ζώνη ασφαλείας» στη Βόρεια Συρία. Προβλέπεται η ανάπτυξη περίπου 2.500 Γερμανών στρατιωτών και στρατιωτικού εξοπλισμού, σε μια ζώνη 40 χλμ. μήκος και 30 χλμ. βάθος.

Στο εσωτερικό της Γερμανίας, από τους Σοσιαλδημοκράτες εταίρους στην κυβέρνηση τίθενται περισσότερο διαδικαστικά ζητήματα για την πρόταση, ενώ ο επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του SPD, Ρολφ Μούντσενιχ, έθεσε υπό αμφισβήτηση τη συμμετοχή της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, εξαιτίας της εισβολής στη Βόρεια Συρία.

Το ίδιο διάστημα, ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν εξέφρασε τον εκνευρισμό του για το ότι ενημερώνεται για τις επιλογές άλλων «εταίρων στο ΝΑΤΟ μέσω Twitter». «Μέσω Twitter οι ΗΠΑ αποφάσισαν να αποσύρουν τα στρατεύματά τους (...) και κατάλαβα πως μια άλλη δύναμη του ΝΑΤΟ (σ.σ. η Τουρκία) αποφάσισε να επιτεθεί σε δυνάμεις που συνεργάζονταν μαζί μας στο διεθνή συνασπισμό» κατά του «Ισλαμικού Κράτους».

Στη σύνοδο του ΝΑΤΟ, όπου εκφράστηκαν αντιθέσεις, ο Αμερικανός υπουργός Αμυνας Μαρκ Εσπερ άσκησε κριτική στην Αγκυρα στη λογική ότι η εισβολή διακύβευσε «όσα κερδήθηκαν από τη διεθνή συμμαχία» των ΗΠΑ κατά του «Ισλαμικού Κράτους». Επέκρινε την «αδικαιολόγητη» τουρκική επιχείρηση στη Συρία, δίχως να την καταδικάσει, επειδή «δεν πρόκειται να αρχίσουμε πόλεμο με έναν σύμμαχο του ΝΑΤΟ, έναν καλό σύμμαχο από την ένταξή του το 1952». Παρ' όλα αυτά, προειδοποίησε τον Ερντογάν πως «προχωρά προς τη λάθος κατεύθυνση σε πολλά θέματα, γυρνώντας μάλλον στην τροχιά της Ρωσίας παρά του ΝΑΤΟ».

Μπροστά σε αυτά, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ είδε «θετικά» το γεγονός πως «οι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ έχουν προτάσεις για το πώς να πάμε μπροστά». Προειδοποίησε εντούτοις πως οποιαδήποτε «ευρεία μελλοντική πολιτική λύση» θα πρέπει να περιλαμβάνει «όλους τους παράγοντες επί του πεδίου».

Αρνητική στάση απέναντι στη γερμανική πρόταση επιφύλαξε το Κρεμλίνο, υποστηρίζοντας ότι δεν βλέπει την ανάγκη «διεθνούς παρέμβασης» μετά την εκεχειρία που προβλέπει η συμφωνία Πούτιν - Ερντογάν.