Σάββατο 18 Απρίλη 2020 - Κυριακή 19 Απρίλη 2020
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 30
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
«Κοινωνική σαπίλα»

Στέλιος Τατασόπουλος, 1932, ασπρόμαυρη, βουβή

«ΑΘΗΝΑ 1931. Μετά τον Μικρασιατικό Πόλεμο του 1921 ενάμισι εκατομμύριο προσφύγων κατέφυγαν στην Ελλάδα. Χιλιάδες απ' αυτούς εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα. Ετσι η πρωτεύουσα της Ελλάδος πήρε τη μορφή μεγαλούπολης».

Η «Κοινωνική σαπίλα» είναι η πρώτη κοινωνική ταινία με καθαρά μαρξιστική θέση. Ενας καθαρά στρατευμένος κινηματογράφος και πρόδρομος του κινήματος του νεορεαλισμού. Ο Τατασόπουλος, που είναι ταυτόχρονα πρωταγωνιστής και σεναριογράφος της «Κοινωνικής σαπίλας», ξεκινά την ταινία του θέτοντας τις ιστορικές συνθήκες στις οποίες διαδραματίζεται η ταινία του, όπου τα γενικά πλάνα της Αθήνας και του Πειραιά αποτελούν πραγματικά ντοκουμέντα της εποχής.

Για πρώτη φορά ελληνική ταινία έχει κοινωνικό περιεχόμενο, ασχολείται με τα προβλήματα της εργατικής τάξης, την ανεργία, τη φτώχεια, καυτηριάζει τα ήθη της εποχής, αναφέρεται στον υπόκοσμο, στα ναρκωτικά και τη σωματεμπορία και αναδεικνύει τη σήψη του εκμεταλλευτικού συστήματος. Ο Τατασόπουλος είναι λες και χωρίζει την ταινία του σε δύο μέρη: Η σαπίλα του καπιταλιστικού συστήματος και η ατομική λύση, από τη μια, και η ταξική πάλη και η συλλογικότητα, από την άλλη. Ο Ντίνος Βρισθένης, πρωταγωνιστής του έργου, όσο περισσότερο συνειδητοποιεί την ταξική του θέση τόσο πιο ολοκληρωμένος άνθρωπος γίνεται.

«Δεν χρειάσθηκε πολύς καιρός που ο Ντίνος εξελίσσεται σε συνδικαλιστικό ηγέτη. Παραμονές εργατικού συνεδρίου. Ο Ντίνος κατευθύνει τας διαφόρους εργατικάς οργανώσεις».

Για πρώτη φορά στον ελληνικό κινηματογράφο παρακολουθούμε την οργάνωση των σωματείων, την επίθεση της αστυνομίας στο απαγορευμένο εργατικό συνέδριο, τη σύλληψη και τη συμβίωση των συνδικαλιστών πλάι στους ποινικούς κρατούμενους στις φυλακές. Σκηνές που φωτογραφίζουν τον νόμο του Ιδιώνυμου «περί των μέτρων ασφαλείας του κοινωνικού καθεστώτος και προστασίας των ελευθεριών των πολιτών» της κυβέρνησης Βενιζέλου.

«Ο Ντίνος ξεύρει τον προορισμό του. Οι σύντροφοί του τον περιμένουν. Μαζί τους θα αγωνισθεί ενάντια στη σαπίλα της κοινωνίας. Ετσι θα βρει την λύτρωσι αφού θα παλέβει διά το γκρέμισμα της ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΑΠΙΛΑΣ».

Αναφορικά με τα γυρίσματα της ταινίας αξίζει να αναφέρουμε: Ο Τατασόπουλος χρησιμοποίησε τόσο ερασιτέχνες όσο και επαγγελματίες ηθοποιούς, ανάμεσά τους τις Τζόλυ Γαρμπή, Καίτη Ντιριντάουα και τον Τάσο Κεφαλά. Εκανε γυρίσματα σε φυσικούς χώρους, μεταξύ των οποίων στις κενές φυλακές του Παλιού Στρατώνα και στον κινηματογράφο «Εσπερος» στην Πατησίων, όπου και χρησιμοποιήθηκαν ντεκόρ φιλοτεχνημένα από τον ζωγράφο Κ. Λογαριαστάκη με διευθυντή φωτογραφίας τον Εμμανουήλ Τζανέτη. «Τότε, δεν είχαμε την ευκολία των τεχνικών μέσων. Είχαμε όμως τον ενθουσιασμό. Η ταινία κατήγγειλε την εκμετάλλευση, την εξαθλίωση των εργαζομένων, τη βία, τα σάπια ήθη. Δεν υπολόγισα ότι ο περίφημος νόμος του "Ιδιώνυμου" περί "προστασίας του κοινωνικού καθεστώτος" θα μ' έπιανε. Ετσι ήταν. Οι προοδευτικοί άνθρωποι και οι κομμουνιστές υπερασπίστηκαν τα ιδανικά τους με αίμα», θυμόταν χρόνια αργότερα σε συνέντευξή του στον «Ριζοσπάστη» ο Στ. Τατασόπουλος.

Η πρεμιέρα της ταινίας ήταν επεισοδιακή. Ο αιθουσάρχης του κεντρικού κινηματογράφου «Σπλέντιτ», όπου γινόταν η προβολή, φοβούμενος το «Ιδιώνυμο» τη ματαίωσε. Ετσι, οι μπομπίνες μεταφέρθηκαν σε αίθουσα στην Κοκκινιά, με τους χωροφύλακες να επιδίδονται σε σωματική έρευνα των θεατών για να προλάβουν δήθεν ταραχές και ένοπλες συμπλοκές. Η ταινία είχε τεράστια επιτυχία, η προβολή της συνεχίστηκε σε διάφορες πόλεις με μεγάλη ανταπόκριση του κοινού της επαρχίας και των λαϊκών συνοικιών. Το πρωτότυπο της ταινίας, μαζί με τα Επίκαιρα του ΕΛΑΣ, το έκαψαν οι Χίτες στα Δεκεμβριανά.

Η κόπια της «Κοινωνικής σαπίλας» ξαναβρέθηκε το 1989, όταν ο σκηνοθέτης ύστερα από προτροπή της Αγλαΐας Μητροπούλου αναζήτησε σε κάποια αποθήκη του θεάτρου «ΡΕΞ» τα αμοντάριστα αρνητικά της ταινίας του. Η τεχνική αποκατάστασή τους οδήγησε στην εκτύπωση μιας νέας κόπιας εργασίας, η οποία μονταρίστηκε από τον Α. Τέμπο με τη βοήθεια και την επίβλεψη του ίδιου του Τατασόπουλου. Με το νέο σχέδιο ψηφιακής αποκατάστασης του 2017, ψηφιοποιήθηκε σε ανάλυση 2Κ επιτρέποντας την αποκατάσταση τμήματος του πρωτότυπου κάδρου. Αυτήν την κόπια θα έχουμε τη δυνατότητα να παρακολουθήσουμε.


Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ