Νέο δημόσιο χρηματοδοτικό πακέτο για την υποστήριξη της βιομηχανικής παραγωγής συσσωρευτών Ενέργειας στην Ευρώπη ενέκρινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο της γενικότερης στήριξης που παρέχει στον συγκεκριμένο κλάδο με άμεσες και έμμεσες παροχές τα τελευταία χρόνια. Πρόκειται για ποσό αρχικού ύψους 2,9 δισ. ευρώ με προοπτική να ανέλθει με τις αντίστοιχες ιδιωτικές επενδύσεις στα 11,9 δισ. ευρώ, με σκοπό, όπως αναφέρει η σχετική ανακοίνωση, να ενισχυθεί περαιτέρω και με ταχύτερους ρυθμούς η βιομηχανική παραγωγή μπαταριών στην Ευρώπη.

Η χρηματοδότηση χορηγείται στη «συμμαχία» που έχουν σχηματίσει 12 ευρωπαϊκά κράτη - Αυστρία, Βέλγιο, Κροατία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Πολωνία, Σλοβακία, Ισπανία, Σουηδία και Ελλάδα, η οποία συμμετέχει με μία εταιρεία, τη «Sunlight Systems» - με την επωνυμία «Ευρωπαϊκή Καινοτομία Μπαταρίας» (European Battery Innovation - ΕΒΙ), σκοπός της οποίας είναι η «ευρωπαϊκή κυριαρχία» στην παγκόσμια παραγωγή μπαταριών.

Πρόκειται για το δεύτερο χρηματοδοτικό πακέτο που εγκρίνεται - κατά παρέκκλιση των ευρωπαϊκών κανονισμών για τις κρατικές επιδοτήσεις - μετά από εκείνο του Δεκέμβρη 2019 που είχε ανέλθει στα 8,2 δισ. ευρώ, ένδειξη του ιδιαίτερου βάρους που δίνει η ΕΕ στην ανάπτυξη συστημάτων συσσώρευσης Ενέργειας. Η ανακοίνωση της Επιτροπής αναφέρει επίσης ότι ο λόγος που παρέχονται δημόσια κονδύλια στη βιομηχανία παραγωγής συσσωρευτών είναι πως το εγχείρημα εμπεριέχει υψηλά τεχνολογικά και οικονομικά ρίσκα, επομένως η κρατική επιχορήγηση κρίνεται επιβεβλημένη ώστε να παρασχεθούν κίνητρα στις επιχειρήσεις για να υλοποιήσουν τη συγκεκριμένη επένδυση. Πρόκειται για μία ακόμη απόδειξη ότι, παρά τα όσα ισχυρίζονται οι θιασώτες της «ελεύθερης αγοράς», οι επενδύσεις που ενέχουν «υψηλό ρίσκο» υλοποιούνται και αναπτύσσονται μόνο κατόπιν υψηλής χρηματοδότησης ή/και άλλων προνομίων από το αστικό κράτος μια που δίχως αυτά ο καπιταλιστής δεν πρόκειται να τοποθετήσει τα κεφάλαιά του.

Αποκαλυπτικός ως προς τους στόχους της ΕΕ ήταν ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής και επικεφαλής της ΕΒΙ, Μ. Σέφκοβιτς, ο οποίος δήλωσε ότι στόχος των χρηματοδοτικών πακέτων που παρέχονται στον συγκεκριμένο βιομηχανικό κλάδο είναι «η αυτονομία της ΕΕ σε έναν στρατηγικό παραγωγικό κλάδο ζωτικής σημασίας για την "πράσινη" μετάβαση της οικονομίας», προσθέτοντας ότι πριν από μόλις τρία χρόνια περίπου η βιομηχανία μπαταριών της ΕΕ «με δυσκολία εμφανιζόταν στον παγκόσμιο χάρτη. Σήμερα αποτελεί παγκόσμιο κέντρο παραγωγής και μέχρι το 2025 στόχος μας είναι να παρέχουμε συσσωρευτές σε τουλάχιστον έξι εκατομμύρια ηλεκτρικά οχήματα ετησίως».

Στο «στρατηγικό πλάνο δράσης για τις μπαταρίες» που δημοσίευσε η Επιτροπή το 2018¹ σημειώνεται ο «επείγων» χαρακτήρας του εγχειρήματος δημιουργίας μιας βιομηχανίας παραγωγής συσσωρευτών στην Ευρώπη για να μπορέσει να αντεπεξέλθει στον παγκόσμιο ανταγωνισμό. Οπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο κείμενο, σύμφωνα με ορισμένες προβλέψεις, από το 2025 κι έπειτα η Ευρώπη θα πρέπει να παρέχει κάθε χρόνο μπαταρίες αξίας 250 δισ. ευρώ από τουλάχιστον 10 - 20 μεγάλες βιομηχανικές μονάδες (Gigafactories) για να καλύψει την εσωτερική ζήτηση προμήθειας μπαταριών στα ηλεκτρικά οχήματα. «Με δεδομένη την κλίμακα και την ταχύτητα που πρέπει να υλοποιηθεί η επένδυση, αυτή η στρατηγική πρόκληση δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με αποσπασματικό τρόπο», τονίζεται χαρακτηριστικά.

Για να αποκτήσει η ΕΕ «παγκόσμια ηγετική θέση» στην παραγωγή συσσωρευτών Ενέργειας, αποτελεί κρίσιμης σημασίας ζήτημα η διασφάλιση απρόσκοπτης πρόσβασης στις πρώτες ύλες από τρίτες χώρες (κυρίως αφρικανικές, αλλά όχι μόνο, όπως δείχνει η περίπτωση της ΛΑΡΚΟ - βλέπε δίπλα) που τις διαθέτουν σε μεγάλες ποσότητες στο υπέδαφός τους, αλλά και υλικά που μπορούν να ανακτηθούν μέσω της ανακύκλωσης χρησιμοποιημένων μπαταριών, πράγμα που σημαίνει ότι παράλληλα πρέπει να συγκροτηθεί και μια βιομηχανία ανακύκλωσης.

Ειδικά γι' αυτό το ζήτημα αξίζει να αναφέρουμε ότι η ενίσχυση της παραγωγής ευρωπαϊκών μπαταριών είναι βέβαιο πως το αμέσως επόμενο διάστημα θα επιφέρει και σημαντικές αλλαγές στην περιβαλλοντική νομοθεσία της ΕΕ, για τη διαχείριση επικίνδυνων τοξικών υλικών όπως το κοβάλτιο, το κάδμιο, ο μόλυβδος κ.ά. Ηδη, μεγάλοι όμιλοι που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή, μεταφορά και ανακύκλωση τέτοιων υλικών ζητούν από την Επιτροπή την αλλαγή της σχετικής νομοθεσίας που διέπει ολόκληρη την αλυσίδα παραγωγής, διαχείρισης τέτοιων υλικών, προτάσσοντας την «ανάγκη» παραγωγής 100% ευρωπαϊκών μπαταριών.

Πρέπει να σημειώσουμε ότι παρά τη ραγδαία ανάπτυξη που εμφανίζει η βιομηχανία παραγωγής συσσωρευτών στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, ακόμη τον πρώτο λόγο έχουν οι κινεζικές βιομηχανίες, οι οποίες προηγούνται και στην παγκόσμια παραγωγή ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Σύμφωνα με τις προβλέψεις, οι κινεζικές βιομηχανίες θα μπορούν να παράγουν ετησίως από το 2022 κι έπειτα πάνω από 10 εκατ. ηλεκτρικά οχήματα, όταν η παραγωγική ικανότητα των ΗΠΑ θα φτάνει τα 2,580 εκατ., η Γερμανία τα 2,512 εκατ. η Ιαπωνία τα 1,685 εκατ., η Γαλλία το 1 εκατ. και η Ν. Κορέα τις 881.000².

Η ραγδαία αυτή ανάπτυξη της αγοράς του ηλεκτρικού αυτοκινήτου αλλάζει συνολικά την αγορά ηλεκτρισμού αφού αυξάνει επίσης και τη ζήτηση ηλεκτρισμού. Στην ετήσια έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής Ενέργειας³ (ΔΕΕ) που δημοσιεύθηκε τον Ιούνη του 2020, επισημαίνεται ότι μέχρι το 2030 τα ηλεκτρικά οχήματα θα ευθύνονται για το 4% της ετήσιας παγκόσμιας ζήτησης ηλεκτρισμού, ποσοστό που σήμερα κυμαίνεται περίπου στο 0,3%. Ετσι, μέσα στα επόμενα 10 χρόνια εκτός από την ανάγκη παραγωγής ενός τεράστιου όγκου συσσωρευτών απαιτούνται και άλλες αντίστοιχου μεγέθους επενδύσεις στις υποδομές φόρτισης αυτών των συσσωρευτών. Στην έκθεση της ΔΕΕ τονίζεται ότι με 250 εκατ. ηλεκτρικά οχήματα στους δρόμους μέχρι το 2030 σημαίνει ότι τις ώρες φόρτισης των οχημάτων στις μεγάλες αγορές του κόσμου (Κίνα, ΕΕ, ΗΠΑ) η ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια μπορεί να φτάσει ακόμη και στο 10% της συνολικής ζήτησης, γεγονός που θα προκαλεί μεγάλες αλλαγές στις χρεώσεις και στη διάθεση ηλεκτρικού ρεύματος, αλλά και νέες επενδύσεις στα δίκτυα ηλεκτρισμού και φυσικά σε υποδομές φόρτισης.

Η κυβέρνηση της ΝΔ με μεγάλη προθυμία αποδέχτηκε τους σχεδιασμούς της ΕΕ θέτοντας πολύ «φιλόδοξους» στόχους για την εισαγωγή της ηλεκτροκίνησης στη χώρα μας και την αντικατάσταση του στόλου των οχημάτων που κινούνται στους ελληνικούς δρόμους, επιδιώκοντας μέχρι το 2030 ένα στα τρία νέα οχήματα που θα τίθενται σε κυκλοφορία να είναι ηλεκτρικό. Παράλληλα προωθεί και μια σειρά από άλλες διευκολύνσεις στους ομίλους που εκτός από τα οικονομικά και φορολογικά κίνητρα για την αγορά ηλεκτρικού αυτοκινήτου, θα περιλαμβάνουν και ειδικά προνόμια για τη δημιουργία και λειτουργία παραγωγικών μονάδων σε Δ. Μακεδονία και Αρκαδία, στο πλαίσιο υποτίθεται της πολιτικής της «δίκαιης μετάβασης» για τους νομούς που βιώνουν τις αρνητικές συνέπειες της απολιγνιτοποίησης. Οι παροχές που θα δοθούν στους ομίλους για να εγκατασταθούν στις παραπάνω περιοχές περιλαμβάνουν μικρότερο φορολογικό συντελεστή κατά 5% και για 5 συνεχόμενες κερδοφόρες χρήσεις, μειωμένες εργοδοτικές εισφορές για κάθε νέα θέση εργασίας, αυξημένους συντελεστές απόσβεσης παγίων, για τις οποίες οι δαπάνες θα αφαιρούνται από τα ακαθάριστα έσοδά τους, προσαυξημένες κατά 15%.

Το κυβερνητικό σχέδιο προβλέπει τη δημιουργία σε Δ. Μακεδονία και Αρκαδία «ειδικών οικονομικών ζωνών», όπου θα εγκατασταθούν γιγαντιαία πάρκα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας - στην Κοζάνη ήδη κατασκευάζεται το μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό πάρκο των Βαλκανίων και ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης από τα ΕΛΠΕ και τη γερμανική RWE - και φυσικά παραγωγικές μονάδες μπαταριών, φορτιστών και άλλων συναφών εξαρτημάτων που θα λειτουργούν υπό ευνοϊκό καθεστώς από την άποψη του φορολογικού, μισθολογικού, ασφαλιστικού και κάθε άλλους είδους «κόστους».

Κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ο πρωθυπουργός, Κυρ. Μητσοτάκης, επιβεβαίωσε πως το περιβάλλον βρίσκεται στην προμετωπίδα της κυβερνητικής πολιτικής και πως θα κάνει ό,τι είναι δυνατόν για την περαιτέρω ενίσχυση των ομίλων του χώρου, στο πλαίσιο των συνολικών ευρωενωσιακών κατευθύνσεων.

Μόνο που πίσω από τις υποκριτικές φιλοπεριβαλλοντικές κορόνες κρύβονται οι σφοδροί μονοπωλιακοί ανταγωνισμοί κι ένας βαρύς λογαριασμός που θα κληθούν να πληρώσουν εργαζόμενοι και λαϊκά στρώματα.

Παραπομπές:

1. https://ec.europa.eu/transport/sites/transport/files/3rd-mobility-pack/com20180293-annex2_en.pdf

2. https://www.statista.com/statistics/270537/forecast-for-electric-car-production-in-selected-countries/

3. https://www.iea.org/reports/global-ev-outlook-2020#batteries-an-essential-technology-to-electrify-road-transport