ΙΔ` Μέρος

Τελευταία η κυβέρνηση κήρυξε το νησί ολόκληρο τόπο ιστορικής μνήμης και διατηρητέο το κτίριο των φυλακών, καθώς και όλων των άλλων κτιρίων και εγκαταστάσεων που υπάρχουν στις περιοχές των 5 όρμων και το νεκροταφείο. Επίσης, το ΥΕΘΑ προχώρησε στον αποχαρακτηρισμό της Γυάρου από πεδίο βολής του στρατού, ικανοποιώντας τα σχετικά αιτήματα και του Συλλόγου «ΓΥΑΡΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΝΗΜΗ». Απαντώντας, ωστόσο, σε δηλώσεις του πρωθυπουργού (24.7.2001) για «φιλοτέχνηση και τοποθέτηση μνημείου στη Γυάρο», ο Σύλλογος υπογραμμίζει κατηγορηματικά πως: Η Γυάρος δεν έχει ανάγκη από μνημεία με τη μορφή ενός γλυπτού ή αγάλματος. Στη Γυάρο η ίδια η φυλακή - κάτεργο και οι άλλες εγκαταστάσεις και στους πέντε όρμους, που όλα αυτά χτίστηκαν με την καταναγκαστική εργασία των πολιτικών κρατουμένων, είναι μνημεία και πρέπει να συντηρηθούν και αναδειχτούν. Να συντηρηθούν και να διαφυλαχτούν για την ιστορία όλα μα όλα αυτά τα κτίσματα και οι κατασκευές και το νεκροταφείο των κρατουμένων που άφησαν τη ζωή τους εκεί από τις κακουχίες, τον υποσιτισμό και τα βασανιστήρια.

Για τους στόχους και την παραπέρα προοπτική μιλήσαμε με τον πρόεδρο του Συλλόγου «ΓΥΑΡΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΝΗΜΗ» δικηγόρο Κώστα Κατσιμπίνη, ο οποίος, ανάμεσα στα άλλα, μας είπε:

Θεωρούμε ότι δύο βασικοί καταστατικοί σκοποί του Συλλόγου μας ικανοποιήθηκαν. Ο χαρακτηρισμός της Γυάρου, ολόκληρου του νησιού, ως τόπου ιστορικής μνήμης και το δεύτερο να πάψει να χρησιμοποιείται το νησί σαν πεδίο βολής από το στρατό. Αυτά έγιναν. Μένει τώρα να προχωρήσει η Μελέτη ανάδειξης των ιστορικών στοιχείων της Γυάρου και των αγώνων και της προσφοράς των δημοκρατών αγωνιστών που έζησαν εκεί ως πολιτικοί κρατούμενοι - εξόριστοι. Να γίνει ακόμα αξιοποίηση του Αρχειακού υλικού που υπάρχει, σε συνεργασία με επιστήμονες για τη σωστή ανάδειξη της ιστορικής μνήμης.

Ως σύλλογος χαιρετίζουμε την απόφαση για τον αποχαρακτηρισμό του νησιού. Μας δημιουργεί, όμως, πολλά ερωτηματικά η ρήση του υπουργού Εθνικής Αμυνας κ. Παπαντωνίου για τουριστική ανάπτυξη. Υπογραμμίζουμε ότι η θέση μας είναι αντίθετη σε οποιασδήποτε μορφής εμπορευματοποίηση της Ιστορίας της Γυάρου, των λαϊκών αγώνων και του πολιτισμού που παράχθηκε στο νησί από τους πολιτικούς κρατούμενους - εξόριστους.

Διότι, στη Γυάρο, τόσο κατά τη διάρκεια 1947-52, 1954-61 και 1967-68 παράχθηκε σημαντικό πολιτιστικό έργο. Η οργανωμένη ζωή των κρατουμένων είχε ως αποτέλεσμα κρατούμενοι αγράμματοι να μάθουν μέχρι ξένες γλώσσες, αγγλικά, γαλλικά, και... λογάριθμους, να παίξουν και να ιδούν θέατρο, πολλοί απ' αυτούς για πρώτη φορά στη ζωή τους. Ισως ορισμένοι να μην μπόρεσαν να ξαναδούν στους τόπους που έζησαν κατοπινά. Αξίζει, νομίζω, να σημειώσουμε πως από τη Γυάρο πέρασαν και σημαντικοί διανοούμενοι και καλλιτέχνες. Για παράδειγμα, ο παιδαγωγός Παπαμαύρος, ο Ασαντούρ Μπαχαριάν ζωγράφος που σκηνοθετούσε, κιόλας, θέατρο που παίχτηκε από τους κρατούμενους και παρακολουθούσαν ακόμα και φύλακες του στρατοπέδου.

Θεωρούμε ότι τα μηνύματα που πηγάζουν απ' τη μελέτη της Ιστορίας της συγκεκριμένης περιόδου είναι δύο: Η Γυάρος κραυγάζει ποτέ πια διχασμός και εμφύλιος! Κι, ακόμα, δείχνει ότι όσες φορές καταπατήθηκαν τα δικαιώματα και οι ατομικές ελευθερίες από τους εκάστοτε εξουσιαστικούς μηχανισμούς καταστολής, η κοινωνία και οι δημοκρατικοί πολίτες αντιπαρήλθαν τις δυσκολίες διαβίωσης στα στρατόπεδα συγκέντρωσης μόνον όσες φορές λειτούργησαν οργανωμένα. Είναι χαρακτηριστικό το φαινόμενο των αθρόων αντιδηλώσεων που γίνονταν, ιδιαίτερα στη μαύρη εποχή της πρώτης περιόδου της Γυάρου σε συνθήκες απερίγραπτων βασανισμών και εξοντωτικών συνθηκών...

Για το πνεύμα πραγματικής αλληλεγγύης που είχε διαμορφωθεί, αξίζει, επίσης, να σημειωθεί το γεγονός πως ένα ποσοστό των επιταγών που λάβαιναν οι κρατούμενοι σε κάθε σκηνή, ανάλογα με τα κριτήρια που καθόριζαν οι ίδιοι, κατατιθόταν στο κοινό ταμείο προκειμένου να βοηθηθούν κρατούμενοι που ποτέ δεν έπαιρναν επιταγές, για να βελτιώνεται το συσσίτιο, για τις δαπάνες μεταγωγών, τα δικαστικά έξοδα κλπ. όσων δεν είχαν να πληρώσουν...

Οσον αφορά την ανάδειξη και διατήρηση της ιστορικής μνήμης της Γυάρου, συμπληρώνει ο Κ. Κατσιμπίνης, πρέπει να σας γνωρίσουμε ότι ειδικοί επιστήμονες προσφέρουν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους στο Σύλλογο και βοηθούν σ' αυτό το έργο. Θέλουμε να υπογραμμίσουμε ξανά, όσον αφορά την εμπορευματοποίηση: Η Γυάρος ούτε γεωγραφικά, ούτε μορφολογικά, αλλά, πάνω απ' όλα, ιστορικά δεν προσφέρεται για κανενός είδους εμπορική εκμετάλλευση, ούτε για την ανάπτυξη οποιασδήποτε μονάδας ή επιχείρησης.

Αύριο το τελευταίο μέρος