Στον άνθρωπο το παιχνίδι πραγματοποιείται μέσα στο κοινωνικό περιβάλλον και παίζει σημαντικό ρόλο στην κοινωνικοποίηση του ατόμου. Αν και το παιχνίδι είναι διασκεδαστικό για τους συμμετέχοντες - αλλά και για αυτούς που το παρακολουθούν - οι παιγνιώδεις συμπεριφορές στα ζώα εξελίχθηκαν ως τελετουργικές μορφές δεξιοτήτων επιβίωσης, που χρειάζονται αργότερα στη ζωή - εξεύρεση τροφής, ζευγάρωμα, αποφυγή θηρευτών - δίνοντας τη δυνατότητα τελειοποίησης αυτών των δεξιοτήτων.

Η συμμετοχή στο παιχνίδι επιτρέπει στα ζώα να πειραματιστούν με νέες συμπεριφορές σε ένα προστατευμένο περιβάλλον, χωρίς επικίνδυνες συνέπειες. Οι κανόνες συμπεριφοράς που σχετίζονται με το παιχνίδι τούς επιτρέπουν να διερευνήσουν πολλαπλά ενδεχόμενα και καταλήξεις. Τα ζώα μαθαίνουν τους κανόνες συμμετοχής στο παιχνίδι από πολύ μικρή ηλικία. Στα σκυλιά, ο σχηματισμός τόξου με το σώμα είναι μια σαφής πρόσκληση για παιχνίδι, που προκαλεί το ίδιο κύρτωμα της σπονδυλικής στήλης και προβολή των μπροστινών ποδιών στον παραλήπτη του ...μηνύματος, ακολουθούμενο σχεδόν πάντα από κυνηγητό και προσποίηση δαγκωμάτων. Οι χιμπατζήδες και οι γορίλλες παρακινούνται μεταξύ τους για χαζοπαίχνιδο κάνοντας μια γκριμάτσα που αποκαλύπτει τα πάνω και τα κάτω δόντια τους, κάτι που οι επιστήμονες που ασχολούνται με τα πρωτεύοντα θηλαστικά θεωρούν αντίστοιχο με το ανθρώπινο γέλιο.

Οταν ένας νεαρός αρσενικός ελέφαντας θέλει να παίξει με ένα άλλο αρσενικό της ηλικίας του, σηκώνει την προβοσκίδα του ψηλά και συνήθως τη βάζει πάνω από το κεφάλι του άλλου. Κάτι τέτοιο στους ενήλικους ελέφαντες σημαίνει κυριαρχία, αλλά στους νεαρούς ελέφαντες είναι εγγυημένο ότι θα οδηγήσει σε ένα ζωηρό παιχνίδι πάλης. Αυτές οι αναμετρήσεις διατρέχουν όλο το φάσμα, από τα απαλά σπρωξίματα έως τις κεφαλιές και το σπρώξιμο μπρος - πίσω με μπερδεμένες τις προβοσκίδες και τους χαυλιόδοντες να χτυπούν μεταξύ τους. Το παιχνίδι του είδους αυτού διαρκεί δευτερόλεπτα έως λεπτά για τους νεότερους. Για τους έφηβους και τους νεαρούς ελέφαντες, μπορεί να κρατήσει αρκετά περισσότερο. Τέτοιοι «αγώνες» δίνουν τη δυνατότητα στα νεαρά αρσενικά να δοκιμάσουν τις μαχητικές τους ικανότητες, έτσι ώστε να ανταγωνιστούν με επιτυχία για ένα θηλυκό, όταν φτάσουν στη σεξουαλική ωριμότητα, γύρω στην ηλικία των 25 ετών.

Οταν ένας νεαρός αρσενικός ελέφαντας νιώθει ιδιαίτερα παράτολμος, μπορεί να απομακρυνθεί από την προστασία της μητέρας του, ώστε να προσκαλέσει κάποιον μακρινό συγγενή σε παιχνίδι πάλης. Αν αυτή του η προσπάθεια τον απομακρύνει πολύ, ή αν το παιχνίδι εξελιχθεί σε απροσδόκητα σκληρό, το νεαρό ζώο θα χάσει το κουράγιο του και συχνά θα τρέξει πίσω στη μαμά του, με τα αυτιά του να πλαταγίζουν και την προβοσκίδα του να ανεβοκατεβαίνει σαν γιογιό, καθώς υποχωρεί.

Περιστασιακά μια μεγαλύτερης ηλικίας αδελφή επιβλέπει το παιχνίδι μεταξύ νεότερων ελεφάντων. Αυτά τα άγρυπνα αδέρφια αποτελούν μέρος ενός εκτεταμένου δικτύου φροντίδας που διευκολύνει το παιχνίδι, αλλά τα μέλη του παρεμβαίνουν αν ένα μικρό ξεπεράσει κάποια «κόκκινη γραμμή», οπότε απομακρύνεται με ένα χαστούκι από την προβοσκίδα μιας υπερπροστατευτικής μητέρας, που βρίσκεται ψηλά στην ιεραρχία του μητριαρχικού κοπαδιού των ελεφάντων.

Οι ερευνητές ταξινομούν τα παιχνίδια των ζώων σε τρεις κατηγορίες. Η πρώτη είναι το κοινωνικό παιχνίδι, που είναι οποιαδήποτε παιγνιώδης δράση, που συμπεριλαμβάνει και άλλα άτομα. Η δεύτερη είναι το παιχνίδι κίνησης, όπως το τρέξιμο, το περπάτημα, η αναπήδηση, που καλλιεργούν χρήσιμες κινητικές ικανότητες. Σε είδη που αποτελούν συνήθη θηράματα, όπως οι αντιλόπες, το παιχνίδι αναπήδησης ψηλά στον αέρα και προσγείωσης σε απρόβλεπτα σημεία, ενόσω το κοπάδι τρέχει, βελτιώνει τις τακτικές αποφυγής των αιλουροειδών θηρευτών. Στους ελέφαντες το κινητικό παιχνίδι επίσης εξυπηρετεί στην εκμάθηση τεχνικών αποφυγής των θηρευτών, αλλά και αποφυγής κάποιου επιθετικού «μνηστήρα» ή κάποιου ανταγωνιστή που θέλει να καταφέρει θανάσιμο πλήγμα. Τα λιονταράκια, πάλι, χρησιμοποιούν το κινητικό παιχνίδι για να βελτιώσουν την κυνηγετική τους ικανότητα. Κυνηγώντας και βάζοντας τρικλοποδιά στα αδερφάκια τους και μετά δαγκώνοντάς τα στον σβέρκο ή στον λαιμό, προβάρουν τις δεξιότητες που θα τους χρειαστούν στο μέλλον, για να πιάσουν τα θύματά τους και να τους σπάσουν τη σπονδυλική στήλη ή να τα πνίξουν.

Πολλά είδη, μεταξύ αυτών και ο άνθρωπος, πραγματοποιούν ψεύτικους καβγάδες, που τους επιτρέπουν να δοκιμάσουν τη δύναμή τους σε ένα ασφαλές περιβάλλον, όπου όλοι καταλαβαίνουν τους κανόνες. Το παιχνίδι πάλης μεταξύ των νεαρών ελεφάντων μοιάζει με το μπρα ντε φερ μεταξύ νεαρών ανθρώπων. Οταν το παιχνίδι γίνει πιο περίτεχνο και αποφασιστικό, γίνεται κάτι που συγγενεύει με τις πολεμικές τέχνες, επιτρέποντας στους συμμετέχοντες να δοκιμάσουν δεξιότητες και να αναπτύξουν ευρηματικές λύσεις, που θα τους επιτρέψουν να αποφύγουν τον θάνατο σε κάποια μάχη αργότερα στη ζωή. Το παιχνίδι των ψεύτικων καβγάδων δίνει επίσης δυνατότητες διερεύνησης των ορίων, διαπίστωσης ποιον μπορεί κανείς να εμπιστευθεί και εκμάθησης στοιχείων της γλώσσας του σώματος.

Η τρίτη κατηγορία παιχνιδιού είναι το παιχνίδι με αντικείμενα. Για έναν ελέφαντα το αντικείμενο μπορεί να είναι ένα ραβδί ή ένα κλαδί, που εξερευνά και χειρίζεται με την προβοσκίδα του. Μπορεί, όμως, να είναι και κάποιο άλλο ζώο, όπως μια ζέβρα ή μια καμηλοπάρδαλη, που προσφέρουν μια ακαταμάχητη ευκαιρία για κυνηγητό...

Δύο άλλες μορφές παιχνιδιού έχουν παρατηρηθεί μόνο σε πρωτεύοντα θηλαστικά, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου. Μια απ' αυτές συνδυάζει το κοινωνικό, το κινητικό και το παιχνίδι με αντικείμενα. Τα ομαδικά αθλήματα είναι παραδείγματα παραδοσιακών παιχνιδιών, που τυποποιήθηκαν ως αθλήματα με συγκεκριμένους κανόνες και αφορούν αποκλειστικά τον άνθρωπο (μόνο ειδικά εκπαιδευμένοι μεγάλοι πίθηκοι σε αιχμαλωσία μπορούν να παίξουν παιχνίδια με κανόνες). Η άλλη μορφή παιχνιδιού, που είναι μοναδική στα πρωτεύοντα θηλαστικά, είναι το παιχνίδι προσποίησης. Για παράδειγμα ένας άγριος χιμπατζής που μεταφέρει έναν μικρό κορμό, παριστάνοντας ότι είναι ένα μωρό. `Η ένα παιδί που μπορεί να παίζει με ένα αόρατο παιχνίδι, ή βάζοντας ένα αόρατο εμπόδιο, το οποίο θέλει να αναγνωρίσουν οι μεγάλοι ως υπαρκτό.

Το παιχνίδι προσφέρει ένα περιβάλλον για ασφαλή πειραματισμό με τον κίνδυνο. Οταν ένα λιονταράκι σκοπίμως δίνει μερικό έλεγχο του σώματός του, βάζει τον εαυτό του σε μειονεκτική θέση, επιτρέποντας στα αδερφάκια του να το χτυπήσουν. Επιτρέπει έτσι τον εμπλουτισμό των κινητικών του ικανοτήτων, ώστε να επανέλθει από απώλεια ισορροπίας και βελτιώνει την ικανότητά του να αντεπεξέλθει σε απρόβλεπτες αγχωτικές καταστάσεις. Μετά τα λιονταράκια εναλλάσσουν ρόλους. Σκοπός δεν είναι η νίκη, αλλά η βελτίωση των δεξιοτήτων.

Ακόμη και το χαζό παιχνίδι είναι χρήσιμο, καθώς βγάζει το άτομο έξω από την πεπατημένη και εξαναγκάζει τη δοκιμή νέων στρατηγικών. Η ανάπτυξη τεχνικών επίλυσης προβλημάτων ως αποτέλεσμα ανόητου παιχνιδιού, έχει διαπιστωθεί σε πολλά βιολογικά είδη, ακόμη και σε ρομπότ! Σε πείραμα, τα ρομπότ στα οποία δόθηκε η δυνατότητα να χοροπηδούν τριγύρω με τυχαίες κινήσεις, είχαν μεγαλύτερη επιτυχία στο να βρουν λύσεις ανάκτησης της ισορροπίας τους, όταν αργότερα τους αφαιρέθηκε ένα άκρο, σε σχέση με άλλα ρομπότ, που δεν είχαν τη δυνατότητα για τρελό παιχνίδι.

Το παιχνίδι χτίζει και εμπιστοσύνη. Αυστριακοί ερευνητές - κάνοντας και μια ορισμένη προβολή ανθρώπινων χαρακτηριστικών σε ζώα - διαπίστωσαν ότι τα κοράκια προσποιούνται ότι αποθηκεύουν πολύτιμη τροφή και μετά απομακρύνονται και παρακολουθούν πώς ανταποκρίνονται τα άλλα κοράκια, διαπιστώνοντας ποια απ' αυτά μπορούν να εμπιστευθούν. Η έγκαιρη αναγνώριση των ανταγωνιστών και των έμπιστων συνεργατών προσφέρει πλεονέκτημα, είτε θέλει κανείς να κερδίσει συμμάχους, είτε να διορθώσει σχέσεις που έχουν χαλάσει.