Ο Πωλ Ελυάρ το 1949 με τους μαχητές στον Γράμμο

Ξεσπάνε τα τραγούδια, τα συνθήματα, οι φωνές και τα χειροκροτήματα. Οι φαντάροι ακούν το βουητό σα νεροποντή. Ακούν τον αχό του τραγουδιού σα μήνυμα ειρήνης.

Δυο κόσμοι ανταμώθηκαν για μια φορά ακόμα στις 2.30 η ώρα στις 8 του Ιούνη. Ο ένας τραβάει προς τον τάφο, το σκοτάδι. Ο άλλος προς το φως, τη ζωή, σκορπώντας γύρω χαρά, τραγούδια. Υστερα σιγή. Τίποτα δε σαλεύει. Ο στρατηγός προχωράει προς τον Ελυάρ. Χαιρετά και καρφιτσώνει το παράσημο "Λιτόχωρο" και λέει: Η Λεύτερη Ελλάδα μέσω της ΙΧ Μεραρχίας, σας προσφέρει το παράσημο "Λιτόχωρο" παρμένο από τον νωπό τάφο του ήρωα νεκρού μας Ανδρεάδη...

Υστερα μας μιλάει ο Ελυάρ: "...Η νίκη που κερδίζεται μ' αίμα και δάκρυα θα δώσει πιο όμορφη ζωή σ' όλους τους λαούς. Γιατί αυτή τη στιγμή υπάρχουν δυο στρατόπεδα, όπως και στη χώρα σας. Κείνο που πολεμάει για τη ζωή και κείνο που πολεμάει για τους θησαυρούς..."».

Αυτά γράφει η εφημερίδα «Προς τη νίκη» στο ρεπορτάζ της για την επίσκεψη γαλλικής αντιπροσωπείας με επικεφαλής τον ποιητή μας στην ελεύθερη Ελλάδα, στον Γράμμο και το Βίτσι.

Ο Ελυάρ παρά την υποτροπή της φυματίωσής του για δυο βδομάδες θα περιηγηθεί στα πεδία των μαχών, θα επισκεφθεί τα νοσοκομεία, μονάδες του ΔΣΕ, το Γενικό Αρχηγείο, θα δώσει το «παρών» σε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις για τους μαχητές και τους κατοίκους των χωριών, θα απευθυνθεί με τηλεβόα στους φαντάρους του κυβερνητικού στρατού.

Σκοπός του να ενημερώσει τη γαλλική και διεθνή κοινή γνώμη για τον δίκαιο αγώνα των μαχητών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Το ηθικό μεγαλείο των μαχητών τον συγκλονίζει. «Είστε ήρωες του πιο δίκαιου ιδανικού» θα πει σε έναν από τους χαιρετισμούς του.

Οταν επέστρεψε στο Παρίσι κυκλοφόρησε το λεύκωμα, με τίτλο «Grece, ma rose de raison» (Ελλάδα, ρόδο του λόγου μου). Μια σειρά ποιημάτων που υμνούν τον αγώνα του ΔΣΕ, εικονογραφημένα με έξι χαρακτικά της Ζιζής Μακρή.

Είχαμε δώσει τα χέρια μας

και τα μάτια μας γελούσαν δίχως λόγο

Με τα όπλα και με το αίμα

λυτρώστε μας από το φασισμό

Νανουρίζαμε ολάκερο το φως

και τα στήθη μας φούσκωναν γάλα

Αφήστε μας να πάρουμε ντουφέκι

να βάλουμε σημάδι τους φασίστες...

Από το ποίημά του «Προσεύχονται οι χήρες και οι μανάδες».