Για άλλη μια φορά, με τα αποτελέσματα του διαγωνισμού PISA του ΟΟΣΑ, ξεχείλισαν τα κροκοδείλια δάκρυα για το «επίπεδο των μαθητών στην Ελλάδα», των οποίων οι επιδόσεις ακολουθούν πτωτική πορεία. Φυσικά, οι χαμηλές αυτές επιδόσεις δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο, καθώς σύμφωνα με τα αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν, στο σύνολο των χωρών που συμμετέχουν η πορεία είναι πτωτική από την αρχή του διαγωνισμού μέχρι σήμερα. Σε σύγκριση με την προηγούμενη μέτρηση, του 2018, αναδεικνύονται επίσης παντού οι επιπτώσεις της πανδημίας και του παρατεταμένου κλεισίματος των σχολείων. Ωστόσο, παράγοντες του ΟΟΣΑ επισημαίνουν ότι η πτωτική τάση στις επιδόσεις των μαθητών καταγράφεται εδώ και 15 χρόνια και δεν πρέπει να αποδίδεται αποκλειστικά στην πανδημία.

Παραμένει όμως το ερώτημα προς τον ΟΟΣΑ: Πώς γίνεται οι δεξιότητες που μετρά η PISA να είναι κυρίαρχες στα σχολικά βιβλία και στα προγράμματα σπουδών, αλλά να μην αποτυπώνεται αυτό με θετικότερα αποτελέσματα στον διαγωνισμό της κάθε χώρας; Γιατί χώρες που πριν κάποια χρόνια πλασάρονταν ως «κορυφαίες», ως «μοντέλα» με τα κριτήρια της PISA, τώρα έχουν πέσει στον μέσο όρο;

Ανεξάρτητα από το τι διδάσκεται στο σχολείο, τα αποτελέσματα της PISA φέρνουν κάθε φορά στην επιφάνεια την αντίφαση που υπάρχει και στο εκπαιδευτικό σύστημα των καπιταλιστικών κρατών: Από τη μια η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων απαιτεί ανεβασμένο επίπεδο εκπαίδευσης, από την άλλη η λειτουργία του αστικού σχολείου δεν μπορεί να ξεφύγει από το κριτήριο του «κόστους» για το κράτος.

Αυτή η αντίφαση οδηγεί στο να «μπουκώνονται» τα προγράμματα σπουδών με πολλαπλές πληροφορίες, αλλά να κυριαρχεί η ημιμάθεια. Τα διαφορετικά γνωστικά πεδία, που θα έπρεπε να συλλειτουργούν, πορεύονται ανεξάρτητα και αποσπασματικά, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει αρμονική επίδραση στη διαμόρφωση της προσωπικότητας και της συνείδησης.

Ετσι, οι γνώσεις μένουν σε ένα καθαρά θεωρητικό επίπεδο και δεν συνδέονται με την πραγματικότητα, την πρακτική ζωή και την παραγωγική διαδικασία της κοινωνίας, για να αποκτηθεί ένα υπόβαθρο ανάλυσης του κόσμου. Γιατί η δεξιότητα, για να ενταχθεί αρμονικά και να παγιωθεί ως ικανότητα του ανθρώπου, χρειάζεται να ακουμπήσει σε έναν ευρύτερο τρόπο σκέψης. Αλλιώς χάνει τη δυναμική της.

Οταν το σχολείο απαντά κατά κύριο λόγο στο πώς γίνεται κάτι και όχι στο γιατί, απομακρύνεται από τη συγκρότηση ενός λογικού τρόπου σκέψης, τη γνώση της σχέσης αιτίας - αποτελέσματος. Ετσι, υπάρχει σοβαρή οπισθοχώρηση στην εκμάθηση και αφομοίωση ενός τρόπου σκέψης που ευνοεί το γενικό έναντι του ειδικού, την καθολική γνώση έναντι της συγκεκριμένης δεξιότητας, της φαντασίας έναντι της ρετσέτας.

Με δεδομένα τα παραπάνω, πώς πάει να απαντήσει η κυβέρνηση στα αποτελέσματα της PISA; Ο υπουργός Παιδείας επανέλαβε ότι σχεδιάζει για την άνοιξη νομοσχέδιο για το σχολείο, που θα δίνει έμφαση στην αλγοριθμική (και όχι απλώς μαθηματική) σκέψη, στη λογοτεχνία με διδασκαλία ολόκληρων βιβλίων και όχι διαφόρων λογοτεχνικών αποσπασμάτων, στις ήπιες δεξιότητες και στον εθελοντισμό με την έννοια της κοινωνίας, της ομάδας. Παλιά ξινά σταφύλια...

Παραπέρα, ο υπουργός ανέφερε ότι σε συνεννόηση με τον ΟΟΣΑ θα δημιουργηθεί για την ελληνική Εκπαίδευση ένας «οδικός χάρτης» των αλλαγών που απαιτούνται, στον οποίο θα περιλαμβάνονται αυτές που προτείνει ο ΟΟΣΑ. Ούτε αυτό όμως είναι κάτι καινούργιο. Ολες οι τελευταίες κυβερνήσεις (με όποια σύνθεση - ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ) έχουν δεχτεί και έχουν νομοθετήσει με βάση εκθέσεις του ΟΟΣΑ για τα σχολεία.

Τι προτείνει σταθερά ο ιμπεριαλιστικός οργανισμός; Μεγαλύτερη αυτονομία της σχολικής μονάδας, δηλαδή σχολεία με διαφοροποιημένα προγράμματα, που θα κοιτούν ακόμα περισσότερο τους γονείς στην τσέπη... Συγχωνεύσεις σχολείων, αύξηση του ωραρίου των εκπαιδευτικών και «αξιολόγησή» τους, για να μειωθεί κι άλλο το κόστος της Εκπαίδευσης για το κράτος και για να υπάρχει ένα μόνιμο σύστημα ελέγχου και υποταγής των εκπαιδευτικών στην υλοποίηση της όποιας αντιεκπαιδευτικής πολιτικής.

Μα μήπως αυτές τις κατευθύνσεις δεν υλοποιούν βήμα - βήμα και σκαλί - σκαλί όλες οι κυβερνήσεις τις τελευταίες δεκαετίες, οδηγώντας στα σημερινά αποτελέσματα; Ετσι και τώρα, αξιοποιούν τις συνέπειες της δικής τους πολιτικής για να την αναπαράγουν ακόμα πιο επιθετικά, παρουσιάζοντας ως «λύση» στο πρόβλημα την ένταση των αιτιών που το προκαλούν!

Είναι προφανές ότι οι αντιφάσεις του αστικού σχολείου θα μεγαλώνουν μέσα σ' αυτό το σύστημα σε βάρος γονιών, εκπαιδευτικών και μαθητών. Γι' αυτό χρειάζεται να δυναμώσουν τα αντανακλαστικά της εργατικής τάξης, συνολικά των λαϊκών στρωμάτων, απέναντι σε κάθε αναχρονισμό και ανορθολογισμό που υπάρχει στα σχολικά προγράμματα σπουδών και στα βιβλία. Να ανοίξει ακόμα πιο μαζικά ο προβληματισμός για το τι μαθαίνουν τα παιδιά μας στο σχολείο, στην κοινωνία όπου ζούμε. Να βαθύνουν η μελέτη και η έγνοια για την οικοδόμηση ενός ορθολογικού τρόπου σκέψης για τα παιδιά και τους νέους, κόντρα στις ανεπάρκειες, στις μισές αλήθειες του αστικού σχολείου.

Και σ' αυτό το μετερίζι μπορούν και πρέπει να αξιοποιηθούν οι επεξεργασίες του ΚΚΕ για το σχολείο των σύγχρονων αναγκών και των δυνατοτήτων της εποχής μας, για τα νέα αναλυτικά προγράμματα σπουδών στα σχολεία, η αρθρογραφία του «Ριζοσπάστη», του «Οδηγητή», του περιοδικού «Θέματα Παιδείας», η προσέγγιση του «κόκκινου Αερόστατου» για τα παιδιά σε μια σειρά επίκαιρα θέματα.