Ακούγοντας τον κύριο πρωθυπουργό να μιλά για την εκπαιδευτική τομή που θα αποτελέσουν τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα ήθελα να του μεταφέρω κάποιες προσωπικές εμπειρίες, εμπειρίες ενός ανθρώπου που για κάποια φεγγάρια δίδαξε σε ένα από αυτά. Ενός αρίστου, όπως θα φανεί παρακάτω, που θα έλεγε και αυτός.

Η ιστορία ξεκινά πριν από περίπου 20 χρόνια όταν, έχοντας στο δισάκι μου δημοσιεύσεις στα καλύτερα επιστημονικά περιοδικά του χώρου μου, αλλά και έχοντας πάρει όλες τις δυνατές υποτροφίες, βγήκα παγανιά για μια δουλειά μακριά από ερευνητικά προγράμματα. Κατέθεσα λοιπόν το βιογραφικό μου σε μια σειρά από ιδιωτικά κολέγια, όπως τα λέγανε τότε, αλλά και στα ΤΕΙ για έκτακτος. Ετσι λοιπόν βρέθηκα να δουλεύω στα ΤΕΙ, ενώ από τα κολέγια δεν πήρα ποτέ μια απάντηση. Αυτό κράτησε περίπου 5 χρόνια, όταν ξαφνικά ένα από αυτά τα κολέγια με θυμήθηκε. Ο καθηγητής τους είχε κάποιο θέμα και έτσι ξέθαψαν το βιογραφικό μου και με κάλεσαν.

Η πρώτη μου συζήτηση με τον «κοσμήτορα» ήταν κατατοπιστικότατη. «Το μάθημά σου», μου είπε, «είναι υποστηρικτικό, για να μαζέψουν οι φοιτητές μας εκπαιδευτικές μονάδες. Γι' αυτό το παίρνουν από διάφορες ειδικότητες. Δεν πρέπει να είσαι αυστηρός μαζί τους. Να μάθουν θέλουμε, όχι να τους κόψουμε». Τη θυμάμαι καλά τη λέξη. «Αυστηρός». Δηλαδή, σε απλά ελληνικά, δεν σε παίρνουμε ρε φίλε να διδάξεις ένα σοβαρό μάθημα. Ενα πασάλειμμα να κάνεις θέλουμε. Μη μας συγκρίνεις με τα πανεπιστήμια που ξέρεις εδώ ή στην Αγγλία. Κάπως έτσι προσάρμοσα το μάθημά μου σε αυτήν την οδηγία. Δεν ήμουν καθόλου «αυστηρός» μαζί τους και το μάθημα κύλησε όπως το κολέγιο το ήθελε. Τα θέματα που έβαλα στις τελικές εξετάσεις ήταν ανάλογα της «αυστηρότητας» του μαθήματος, τόσο ανάλογα που πραγματικά ντρεπόμουν να τα δείξω στους συναδέλφους μου στα ΤΕΙ. Ανάμεσα στους μαθητές μου υπήρχαν και δύο αδέλφια, τα οποία ενώ ήταν έξυπνα δεν έδειχναν ιδιαίτερο ενδιαφέρον αλλά είχαν έναν πατέρα με στρωμένη επιχείρηση που ήθελε οπωσδήποτε να τους την κληροδοτήσει. Ο πατέρας αυτός μίλησε αρκετές φορές μαζί μου δείχνοντας έντονο ενδιαφέρον για μένα και φτάνοντας μάλιστα στο σημείο να μου προτείνει ακόμα και μελλοντική συνεργασία. Οταν τα παιδιά του πέρασαν το μάθημά μου, λόγω της «αυστηρότητας» που ανέφερα και προηγούμενα, ο κύριος αυτός μου ζήτησε να τους δώσω συστατική επιστολή για το μητρικό του κολεγίου πανεπιστήμιο. Προφανώς αρνήθηκα γιατί κινδύνευα με την υπογραφή μου να γίνω όχι απλά διεθνώς αλλά διαγαλαξιακώς ρεζίλι. Αυτό, όπως ήταν αναμενόμενο, τους στεναχώρησε ιδιαίτερα αλλά συστατική επιστολή δεν έδωσα. Γιατί ανάμεσα σε άλλα και την υπογραφή μας προσέχουμε πού την βάζουμε! Και τελικά υπάρχουν και όρια στην «αυστηρότητα», ξεκαθάρισα σε όποιον μου έκανε νύξη.

Ενα άλλο ζήτημα ήταν το ίδιο το περιεχόμενο του μαθήματος. Το μάθημά μου ήταν τεχνολογικό και το μητρικό πανεπιστήμιο στο περιεχόμενο είχε ενσωματώσει και εργαστήριο. Από τον τρόπο με τον οποίο τοποθετήθηκε ο κύριος πρωθυπουργός φαίνεται ξεκάθαρα ότι δεν έχει ιδέα για το κόστος στησίματος ενός τεχνολογικού μαθήματος. Το εργαστήριο κοστίζει σε εξοπλισμό, σε συντήρηση, σε χώρους αλλά και σε ώρες προσωπικού. Την ίδια εποχή στα ΤΕΙ κάναμε εργαστήριο σε τμήματα 27 ατόμων, αλλά στο κάθε τμήμα έχοντας δημιουργήσει 9 τριάδες φοιτητών δουλεύαμε 3 συνάδελφοι. Αλλιώς δεν έβγαινε. Στο κολέγιο, λοιπόν, εγώ καθώς δεν είχα εργαστηριακούς χώρους έδωσα κάποια σετ μετρήσεων και ζήτησα από τους φοιτητές να κάνουν κάποια στοιχειώδη ανάλυση και κάποιες γραφικές παραστάσεις. Αυτό φυσικά, κύριε πρωθυπουργέ, δεν είναι εργαστήριο. Γιατί πολύ απλά εργαστήριο χωρίς όργανα δεν έχει νόημα.

Κάποια μέρα ρώτησα μια φοιτήτριά μου, από αυτές που έδειχναν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, «πώς και βρέθηκες εσύ εδώ;». Η απάντηση ήταν αφοπλιστική για όλο αυτό το παραμύθι που σήμερα λέμε «δωρεάν Παιδεία». «Εγώ δάσκαλε», μου είπε η ας την πούμε Μαρία, «πέρασα στο ΤΕΙ Καστοριάς. Για να πάω να σπουδάσω εκεί θα μου στοίχιζε ένα χιλιάρικο τον μήνα για σχεδόν 4 χρόνια. Τώρα δίνω 6 χιλιάρικα εδώ τον χρόνο και παίρνω ένα πανεπιστημιακό πτυχίο, όχι ΤΕΙ, και είμαι και μέσα στο σπίτι μου. Και τι σημασία έχει αν δεν αναγνωρίζεται στο Δημόσιο σήμερα; Αναγνωρίζεται στον ιδιωτικό τομέα και σε μερικά χρόνια θα έρθει και η αναγνώριση από το Δημόσιο». Η Μαρία έβλεπε το επίπεδο της σχολής, αλλά γι' αυτήν ο οικονομικός λόγος ήταν πολύ ισχυρότερος.

Θα μου πει κάποιος: Μα καλά, εσύ εκπλήσσεσαι; Εσύ που πήρες το διδακτορικό σου σε ένα από τα αγαπημένα πανεπιστήμια της Θάτσερ την εποχή της παντοδυναμίας της; Αγαπημένο της γιατί λειτουργούσε απόλυτα με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια... Θυμάμαι μια μέρα, βραδάκι ήταν, και καθόμασταν στο μπαρ της φοιτητικής λέσχης όταν γνωρίσαμε ένα παλικάρι που έκανε μεταπτυχιακά στην Ιατρική στο πανεπιστήμιο. «Καλά, πώς;» τον ρωτήσαμε «αφού το πανεπιστήμιο δεν έχει ιατρική σχολή»... «Πάω σε ένα κοντινό», μας απάντησε, «απλά εδώ μου έκαναν μεγαλύτερη έκπτωση»! Αριστα λοιπόν από την Θάτσερ στο πανεπιστήμιό μας που κατάφερνε να μαζεύει δίδακτρα ακόμα και για σπουδές σε σχολές που δεν είχε. Και αυτή δεν ήταν μια μοναδική περίπτωση. Στη ζωή μου εκεί γνώρισα δύο Αμερικανούς - με τον έναν μάλιστα, τον Τζόνι, από το Μινεάπολις κάναμε και καλή παρέα για έναν χρόνο - που σπούδαζαν γαλλική φιλολογία στην Αγγλία. «Καλά ρε Τζόνι», τον ρωτήσαμε, «γιατί δεν πήγες στη Γαλλία;». «Γιατί η προσφορά από εδώ ήταν πολύ πιο οικονομική», ήταν η αφοπλιστική απάντησή του. Κάποιοι, λοιπόν, προτίμησαν να μελετήσουν Ουγκώ στη χώρα του Σαίξπηρ. Παράλογο; Στα μάτια μου απόλυτα, καθώς παράλογη είναι όλη αυτή η ιδέα της διασύνδεσης της γνώσης με τα ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Οπως παράλογη είναι και η μετατροπή της γνώσης και της διδασκαλίας σε εμπόρευμα στα κολέγια και στα ιδιωτικά πανεπιστήμια (και φυσικά και στα φροντιστήρια Μέσης Εκπαίδευσης, αλλά αυτό είναι ένα θέμα για άλλο χρονογράφημα). Αλλά τελικά αυτός είναι ο καπιταλισμός. Στη δική του ηθική (που για μας είναι ανηθικότητα) τα πάντα είναι εμπόρευμα, είτε το μυαλό μας και η γνώση μας, είτε τα χέρια μας και γενικά το κορμί μας, ένα εμπόρευμα διαθέσιμο στους κατέχοντες τα μέσα παραγωγής.

Οταν ξεκίνησα να γράφω αυτές τις προσωπικές μου εμπειρίες, δεν έβαλα επίτηδες ουσιαστικό στον τίτλο. Σίγουρα δεν είναι ιστορίες εκπαιδευτικής αριστείας, όπως θα ήθελε ο κύριος πρωθυπουργός. Κάποιοι αφελείς μπορεί να δεχτούν ότι είναι «ιστορίες εκπαιδευτικής καπιταλιστικής τρέλας», κάποιοι άλλοι πιο υποψιασμένοι μπορεί να τις χαρακτηρίσουν «ιστορίες εκπαιδευτικής καπιταλιστικής απληστίας», για μένα σίγουρα είναι «ιστορίες εκπαιδευτικής καπιταλιστικής αλητείας» γιατί ο καπιταλισμός είναι εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, δηλαδή η χειρότερη μορφή αλητείας.