Σημαντικές στρατηγικές για το μέλλον λαμβάνουν χώρα στην Κίνα, στρατηγικές που αφορούν, τόσο στη δική της οικονομία και κοινωνία, όσο και στο περιφερειακό και διεθνές γίγνεσθαι. Η διατήρηση της οικονομικής ανάπτυξης, η αντιμετώπιση των αρνητικών συνεπειών που συνεπιφέρει η είσοδος της ΛΔ Κίνας στον ΠΟΕ, και το μέλλον των σινοαμερικανικών σχέσεων, αποτέλεσαν τις βασικές θεματικές της συζήτησής μας με τον Zhang Zhizun, μέλος του Διεθνούς Τμήματος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚ Κίνας και υφυπουργό της κυβέρνησης, ο οποίος παραχώρησε πριν μερικές μέρες συνέντευξη στο «Ρ».

- Η πρώτη μας ερώτηση αφορά στην πορεία της Κίνας στο προσεχές διάστημα, που για χάρη της συζήτησης ας το ορίσουμε σε μια πενταετία. Πρόσφατα, είχατε κομματικές διαδικασίες και μια σημαντική ομιλία του πρωθυπουργού, κ. Ρονγκτζί, ο οποίος χάραξε κάποιες κατευθύνσεις. Θα θέλατε να μας τις κάνετε πιο συγκεκριμένες;

- Το ΚΚ Κίνας στην αρχή του 21ου αιώνα έχει μερικούς βασικούς στόχους, δύο βασικά καθήκοντά μας. Το πρώτο καθήκον είναι η προώθηση της οικοδόμησης της ανάπτυξης της χώρας μας και του σοσιαλισμού. Το δεύτερο καθήκον είναι η εκπλήρωση του στόχου της ενοποίησης της χώρας μας. Ενα τρίτο καθήκον είναι η αποκατάσταση της παγκόσμιας ειρήνης και η υποβοήθηση της παγκόσμιας ανάπτυξης.

Νομίζουμε ότι για να εκπληρώσουμε αυτούς τους στόχους πρέπει να φροντίσουμε να λειτουργήσει το κόμμα μας καλά. Σε ό,τι αφορά στους στόχους που πρέπει να εκπληρώσουμε τα επόμενα ας πούμε πέντε χρόνια, βασικός μας στόχος είναι η διατήρηση και η διεύρυνση της ανάπτυξης. Σκοπεύουμε να το πετύχουμε, εντατικοποιώντας τις μεταρρυθμίσεις και συνεχίζοντας το άνοιγμα που έχουμε αρχίσει, ώστε να ενδυναμώσουμε την οικονομία της χώρας μας.

Για τα πρώτα δέκα χρόνια του 21ου αιώνα, εμείς θα πρέπει να επιτύχουμε το στόχο της ετήσιας ανάπτυξης 7% κατά μέσον όρο. Είναι ένας στόχος πολύ δύσκολος, όμως έχουμε εμπιστοσύνη στις δυνάμεις μας.

Οπως ξέρετε, μετά τη μεταρρύθμιση και το άνοιγμα που ξεκινήσαμε εδώ και 23 χρόνια, καταφέραμε η ετήσια οικονομική ανάπτυξη της χώρας μας να φθάσει στο 9%. Είναι ένα ποσοστό τριπλάσιο του μέσου όρου της παγκόσμιας ανάπτυξης. Η παγκόσμια οικονομία βρέθηκε το 2001 σε ύφεση, όμως η κινέζικη οικονομία συνέχισε να αναπτύσσεται, φθάνοντας το 7,3%, δηλαδή πιο πάνω από τον προβλεπόμενο στόχο, που ήταν το 7%.

Η οικονομική ανάπτυξη είναι κεντρικό θέμα για εμάς. Είναι επίκεντρο της δουλιάς μας, μαζί με το δύσκολο και λεπτό ζήτημα της μεταρρύθμισης. Οπως ξέρετε, η Κίνα είναι αναπτυσσόμενη χώρα και αντιμετωπίζει αρκετά προβλήματα. Μέσω της ανάπτυξης, θέλουμε να τα αντιμετωπίσουμε. Ωστε να ενδυναμώσουμε τη χώρα μας. Θέλουμε να προχωρήσουμε σε αναδιάρθρωση.

- Μετά την εισδοχή της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ), κάτι που ήταν επιδιωκόμενος στόχος επί μια 15ετία, έχουν αρχίσει να αναφαίνονται πολλές πιέσεις - και ταυτόχρονα δημοσιεύονται κάποιες εκθέσεις που «υποστηρίζουν» αυτές τις πιέσεις - προς κάποιες μεταρρυθμίσεις στην Κίνα. Το 1998 η Παγκόσμια Τράπεζα έλεγε ότι η Κίνα «θα πρέπει» να προχωρήσει σε «αρκετά εκατομμύρια» απολύσεων. Επίσης υπάρχουν πιέσεις από τη δυτική ηγεσία, ώστε να προχωρήσει η κινεζική ηγεσία σε «δυτικού τύπου» μεταρρυθμίσεις. Δηλ., νεοφιλελεύθερα μέτρα, όπως η μείωση των συντάξεων και των μισθών. Πώς αντιμετωπίζετε αυτές τις πιέσεις;

- Στην πράξη, καθώς κινούμαστε προς την οικοδόμηση του σοσιαλισμού, εμείς βγάλαμε ένα συμπέρασμα. Το οποίο είναι ότι δεν μπορούμε να προχωρήσουμε και να επιτύχουμε την ανάπτυξη, χωρίς να ανοίξουμε την πόρτα μας. Ο ΠΟΕ είναι η μεγαλύτερη διεθνής οικονομική οργάνωση, και η Κίνα, για να διατηρεί οικονομικές επαφές με όλο τον κόσμο, δε θα μπορούσε να παρακάμψει αυτόν τον οργανισμό. Για να συμμετάσχουμε στον ΠΟΕ πρέπει να τηρήσουμε τους κανόνες του οργανισμού αυτού.

Πράγματι, για να ενταχθούμε σ' αυτόν τον οργανισμό, κάναμε προσπάθειες που διήρκεσαν 15 χρόνια. Η Κίνα είναι μια αναπτυσσόμενη χώρα και ως τέτοια εντάχθηκε στον ΠΟΕ. Νομίζουμε ότι η ένταξη στον ΠΟΕ είναι προς το συμφέρον της χώρας μας, όμως υπάρχουν και σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις. Γενικά λέμε, πάντως, ότι το όφελος είναι σημαντικότερο από τις αρνητικές συνέπειες.

Η ένταξη της χώρας μας στον ΠΟΕ, μας προσέφερε μια πλατφόρμα οικονομικής συνεργασίας με πολλές χώρες του κόσμου, έτσι ώστε να αξιοποιήσουμε τις διεθνείς αγορές για να προωθήσουμε την οικονομική ανάπτυξη της Κίνας. Για να την οικοδομήσουμε όσο καλύτερα μπορούμε. Βεβαίως, η ένταξή μας μπορεί να συνεπιφέρει αρνητικές συνέπειες. Εχουμε προβεί σε εκτεταμένη προπαρασκευή και προετοιμασία γι' αυτήν την ένταξη. Ποτέ, φυσικά, δεν μπορούμε να εγκαταλείψουμε το σοσιαλιστικό σύστημα, σε αντάλλαγμα για την ένταξή μας στον ΠΟΕ.

Δε θα αλλάξουμε το σύστημά μας. Και ταυτόχρονα δε θα εγκαταλείψουμε την κρατική ιδιοκτησία, που είναι η κυρίαρχη μορφή ιδιοκτησίας στην Κίνα, αν και υπάρχουν και άλλες μορφές ιδιοκτησίας.

Κατά την πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, πάντα δίνουμε μεγάλη σημασία στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων και των συμφερόντων των εργαζομένων. Τώρα, τίθεται το θέμα της Κοινωνικής Ασφάλισης και της υπεράσπισής της. Για να εξασφαλίσουμε τους απολυθέντες εργαζόμενους, να διασφαλίσουμε το βιοτικό τους επίπεδο.

Πρέπει να προβούμε, όπως σας είπα και πριν, στη διαδικασία της μεταρρύθμισης και της αναδιάρθρωσης για να επιτύχουμε την ανάπτυξη. Για να μειώσουμε τα κόστη και να αυξήσουμε την παραγωγική δύναμη. Ωστόσο, αυτή η διαδικασία έχει αρνητικές επιπτώσεις για ένα τμήμα των εργαζομένων. Για να εξασφαλίσουμε το μακροπρόθεσμο συμφέρον του λαού μας όμως, αυτόν το δρόμο πρέπει να ακολουθήσουμε. Η κυβέρνησή μας λαμβάνει μέτρα, ώστε να εξασφαλίσουμε τους απολυθέντες εργαζόμενους, το βιοτικό τους επίπεδο.

Μέχρι το τέλος του περασμένου χρόνου, είχαμε ανεργία 3,6%, όμως πρέπει να ξέρετε ότι έχουμε 1,3 δισ. κατοίκους και αντιμετωπίζουμε σημαντικές πιέσεις, όσον αφορά στην απασχόληση. Εχουμε πολλές δυνατότητες για την ανάπτυξη και ευελπιστούμε πως αυτό θα αντισταθμίσει τα πράγματα.

Εχουμε εμπιστοσύνη στο ότι θα διατηρήσουμε αυτήν την πορεία ανάπτυξης της εθνικής μας οικονομίας και έτσι θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα για τους εργαζομένους.

- Ενα από τα προβλήματα που προκύπτουν μετά την είσοδο της Κίνας στον ΠΟΕ αφορά την κινεζική βιομηχανία του μετάλλου και το πώς αυτή αντιμετωπίστηκε από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, που θέλησε να προστατεύσει τη δική της βιομηχανία. Είχαμε επιβολή επιπλέον τελών στα προερχόμενα από την Κίνα μέταλλα, ακολούθησε μια κλιμάκωση και ένας «μίνι εμπορικός πόλεμος». Το θέτω ως παράδειγμα προβλήματος. Εσείς ποιο πιστεύετε ότι θα είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα για την κινεζική οικονομία και πώς θα αντιμετωπιστεί;

- Το κύριο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι πώς να λύσουμε το πρόβλημα της γεωργίας και πώς να ανεβάσουμε το βιοτικό επίπεδο των αγροτών. Γνωρίζετε ότι η χώρα μας είναι μια αγροτική χώρα και το 70% του πληθυσμού είναι αγροτικός πληθυσμός. Μετά τη μεταρρύθμιση και το άνοιγμα προς τον έξω κόσμο, οι Κινέζοι αγρότες απολαμβάνουν κάποια από τα οφέλη της μεταρρύθμισης.

Οι φτωχοί αγρότες, που ήταν 250 εκατομμύρια, έχουν μειωθεί σχεδόν στα 30 εκατομμύρια. Κάθε χρόνο από αυτά τα 23 χρόνια, η μείωση των αγροτών που βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας έχει φθάσει τα σχεδόν 10 εκατομμύρια. Αντίθετα, σε παγκόσμια κλίμακα, οι φτωχοί αγρότες αυξάνονται κατά δέκα εκατομμύρια σε ετήσια βάση.

Νομίζω πως αυτό είναι ένα πολύ συγκεκριμένο και σημαντικό επίτευγμα της μεταρρύθμισης. Ομως, τα τελευταία χρόνια εμφανίστηκε ένα πρόβλημα, η αύξηση του εισοδήματος των αγροτών δεν είναι αρκετά γρήγορη.

Το μεγάλο πρόβλημα είναι πώς να αυξήσουμε τα εισοδήματα των αγροτών πιο γρήγορα. Εμείς βλέπουμε αυτό το πρόβλημα διαλεκτικά. Αυτό σημαίνει ότι είναι μια πρόκληση και, ταυτόχρονα, μια ευκαιρία για εμάς. Το 1997, συνέβησαν οι οικονομικές και κοινωνικές κρίσεις στις χώρες της Νότιας Ασίας. Οι χώρες αυτές έκτοτε βλέπουν τις οικονομίες τους να συρρικνώνονται. Ομως, η χώρα μας είναι η μοναδική της περιφέρειας, που διατηρείται σε τροχιά ανάπτυξης και, μάλιστα, ποσοτικά σημαντική ανάπτυξη.

Η αύξηση αυτή συμβαίνει για πολλούς λόγους, όμως ένας πολύ σημαντικός λόγος είναι ότι προχωράμε σε επέκταση της εσωτερικής αγοράς. Σας είπα πριν από λίγο ότι τα εισοδήματα των αγροτών είναι πολύ χαμηλά. Ετσι, εάν καταφέρουμε να ανεβάσουμε τα εισοδήματα των αγροτών, μπορούμε να επεκτείνουμε παραπέρα την εσωτερική ζήτηση. Κάτι, που μπορεί πράγματι να προωθήσει την ανάπτυξη. Ενας τρόπος είναι η αναπροσαρμογή της εσωτερικής οικονομικής διάρθρωσης.

Στόχος μας είναι να επενδύσουμε στην αγροτική οικονομία, αλλά ταυτόχρονα να αναπτύξουμε εκείνες τις βιομηχανίες που είναι τεχνολογικά ανώτερες. Η ένταξη στον ΠΟΕ μας έδωσε την ευκαιρία να αυξήσουμε τις ετήσιες εξαγωγές των αγροτικών προϊόντων μας. Η ένταξή μας στον ΠΟΕ είναι θετική και αρνητική ταυτόχρονα. Αυτό που πρέπει εμείς να κάνουμε είναι να αντιμετωπίσουμε, ει δυνατόν να εκμηδενίσουμε, τις αρνητικές συνέπειες και να αυξήσουμε τα θετικά στοιχεία, όσο μπορούμε.

Αναφερθήκατε στη βιομηχανία των ΗΠΑ, και συγκεκριμένα τη βιομηχανία του μετάλλου. Σίγουρα, το πρόβλημα που προέκυψε είχε αρνητικές επιπτώσεις για τη χώρα μας. Η χώρα μας έστειλε γι' αυτό μια αντιπροσωπεία στις ΗΠΑ για διαπραγματεύσεις. Εάν δεν μπορέσει να λυθεί μέσω των διμερών διαπραγματεύσεων, θα το θέσουμε και στον ΠΟΕ για να διαμεσολαβήσει.

- Μιλώντας περί ΗΠΑ, ήθελα να μου περιγράψετε το επίπεδο των σινοαμερικανικών σχέσεων αυτήν τη στιγμή. Το θέτω για δύο λόγους. Αυτές τις ημέρες συμπληρώθηκε ένας χρόνος από το επεισόδιο στο νησί Χαϊνάν, με το αμερικανικό κατασκοπευτικό που είχε συγκρουστεί με ένα κινεζικό καταδιωκτικό. Ο αμερικανικός Τύπος το θυμήθηκε και είχαμε πολλή αρθρογραφία, σχετικά με το πώς εξελίσσονται οι διμερείς σχέσεις. Δεύτερον, οι ΗΠΑ πρωταγωνιστούν σε μια προσπάθεια δημιουργίας μιας μονοκρατορίας με πρόσχημα τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας.

- Από τη σύναψη των σινοαμερικανικών σχέσεων, εμφανίζονται διαρκώς προβλήματα. Γενικά μιλώντας, οι διμερείς σχέσεις έχουν μια τάση ανάπτυξης και βελτίωσης. Το πιο σημαντικό στοιχείο σ' αυτήν την τάση είναι οι εμπορικές σχέσεις. Το διμερές εμπόριο ξεπέρασε τα 80 δισ. δολάρια πέρυσι.

Από τα προβλήματα που προκύπτουν στις διμερείς σχέσεις, το πιο σημαντικό είναι αυτό της Ταϊβάν. Οι ΗΠΑ κάνουν μεγάλες εξαγωγές όπλων στο νησί, και αυτή είναι μια επικίνδυνη τακτική.

- Παρενθετικά, να σας πω ότι βρήκα αρκετά κωμική την έντονη αρθρογραφία των τελευταίων εβδομάδων περί δωροδοκίας από Ταϊβανέζους αξιωματούχους Αμερικανών ομολόγων τους σε τέτοιο βαθμό που μια εφημερίδα έκανε λόγο για «διαμόρφωση εξωτερικής πολιτικής βάσει λαδωμάτων».

- Μια παροιμία λέει πως δεν υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά. Σε ό,τι αφορά στη δωροδοκία πολιτικών, τα μέσα ενημέρωσης νομίζω, πάντως, ότι το υπερέβαλαν κάπως. Είναι πιο ουσιαστικό το ζήτημα. Στις ΗΠΑ πάντα θα υπάρχει «καπνός», βέβαια. Το θέμα - κλειδί, όμως, είναι ότι κάποιοι Αμερικανοί δε θέλουν να υπάρχει το κινεζικό πολιτικό σύστημα. Και βλέπουν την Κίνα ως εχθρό στην πραγματικότητα.

- Είναι μια θέση που είχε απηχήσει και ο κ. Μπους, όταν εκλέχτηκε, μιλώντας περί στρατηγικού ανταγωνιστή κι όχι στρατηγικού εταίρου, αμέσως μετά την εκλογή του.

- Ναι, αλλά τον περασμένο Οκτώβριο ο κ. Μπους συμμετείχε στη Σαγκάη στη Σύνοδο του APEC. Και τον περασμένο Φεβρουάριο έκανε μια επίσκεψη στην Κίνα. Στην επίσκεψη αυτή, οι ηγεσίες των δύο χωρών έφθασαν σε συναίνεση, όσον αφορά στην οικοδόμηση σχέσεων συνεργασίας στο οικονομικό επίπεδο, και στην προσπάθεια να βελτιώσουμε και να αναπτύξουμε γενικότερα τις σχέσεις μας. Και οι ΗΠΑ επανέλαβαν την αρχή της μιας, ενιαίας, Κίνας.

Τη δέσμευση αυτή οι ΗΠΑ, θέλουμε να την τηρήσουν. Ετσι ώστε να διαχειριστούμε και εμείς το θέμα της Ταϊβάν, με βάση την πάγια αρχή μας ότι η Κίνα είναι μία.

Σε ό,τι αφορά στο δεύτερο σκέλος, της τρομοκρατίας και της προσπάθειας των ΗΠΑ να την εκμεταλλευτούν γεωπολιτικά, νομίζω ότι είναι ένα θέμα που απαιτεί την παγκόσμια προσοχή, όλων των κυβερνήσεων.

Τα γεγονότα της 11^ης Σεπτεμβρίου δημιούργησαν πολλούς κινδύνους για την παγκόσμια ασφάλεια. Η στάση μας είναι ότι ανεξάρτητα με τη μορφή και το πού συμβαίνουν τρομοκρατικές πράξεις, είναι καταδικαστέες. Καταπολεμούμε την τρομοκρατία. Ομως η τρομοκρατία δεν είναι κάτι που χωρά δύο μέτρα και δύο σταθμά. Και δεν μπορεί να συνδέεται με μια συγκεκριμένη χώρα ή μια συγκεκριμένη θρησκεία ή άλλες επιδιώξεις.

Ο κόσμος πρέπει να δώσει σημασία στις κοινωνικές και οικονομικές αιτίες που συμβάλλουν στην εμφάνιση της τρομοκρατίας. Η Κίνα τάσσεται κατά της επέκτασης του αντιτρομοκρατικού πολέμου χωρίς καμία συγκεκριμένη απόδειξη.

- Υπάρχει, πάντως, ένα πρόβλημα ορισμού με την τρομοκρατία. Το παλαιστινιακό κίνημα, π.χ., συλλήβδην ονομάζεται «τρομοκρατικό» από τον Αριέλ Σαρόν και βάσει αυτής της διαστρέβλωσης της πραγματικότητας «νομιμοποιείται» ο στρατός του Ισραήλ να πλήττει όπως πλήττει τους Παλαιστινίους. Πώς βλέπετε τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή;

- Παρακολουθούμε την κατάσταση στη Μέση Ανατολή με μεγάλη ανησυχία. Η Κίνα καταδίκασε αποφασιστικά την επίθεση του Ισραήλ εναντίον του παλαιστινιακού λαού και προσωπικά κατά του ηγέτη του, Γιάσερ Αραφάτ. Εχουμε καλέσει και τις δύο πλευρές, και ειδικά το Ισραήλ, να έχουν αυτοσυγκράτηση, το Ισραήλ να σταματήσει τις πολεμικές ενέργειες και να αποχωρήσει από τα παλαιστινιακά εδάφη, ώστε να ανοίξει και πάλι ο δρόμος για διάλογο και να υπάρξει μια επιστροφή σε κάποιας μορφής ειρηνευτική διαδικασία. Ο πόλεμος του Ισραήλ δε λύνει τίποτε. Με βία δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη στη Μέση Ανατολή.

- Η τελευταία μας ερώτηση αφορά στην προσπάθεια των ΗΠΑ να δημιουργήσουν μια «εθνική αντιπυραυλική ασπίδα» (NMD), που ενδεχομένως δημιουργεί τον κίνδυνο μιας πυρηνικής κούρσας. Η Κίνα έχει πει ξεκάθαρα μέχρι τώρα ότι δε θα ακολουθήσει, αλλά το αμερικανικό σχέδιο αρχίζει πλέον να εφαρμόζεται, ή τουλάχιστον διαστάσεις του. Αλλάζει κάτι αυτό;

- Η συμφωνία κατά της ΑΒΜ μεταξύ ΕΣΣΔ (Ρωσίας στη συνέχεια) και ΗΠΑ εμείς νομίζουμε ότι είναι ακρογωνιαίος λίθος για την παγκόσμια ειρήνη, ασφάλεια και σταθερότητα. Παρακολουθούμε τις ενέργειες των ΗΠΑ για αποχώρηση από την ΑΒΜ και την ανάπτυξη αντιπυραυλικών όπλων με μεγάλη ανησυχία και θεωρούμε ότι θα έχει πολύ αρνητικές συνέπειες.

Νομίζω πως πρέπει να εγκαταλειφθούν οι λογικές του ψυχρού πολέμου και να δημιουργηθεί μια νέα λογική περί ασφάλειας. Η επιδίωξη της ασφάλειας από πλευράς μιας χώρας δεν μπορεί να σημαίνει επιβολή πάνω σε άλλες.

Κλείνοντας, θέλω να ευχαριστήσω την ΚΕ του ΚΚΕ για την πρόσκληση και τη θερμή υποδοχή μας εδώ. Προσκαλέσαμε και εμείς το ΚΚΕ να στείλει μια δική του αντιπροσωπεία στη χώρα μας, για να δουν από κοντά και να εκτιμήσουν την κατάσταση στη χώρα μας.