Το 1944, στα χωριά της Ηπείρου, στο πλαίσιο της 8ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ, σχηματίστηκε ο θίασος της «Λαϊκής Σκηνής». Ιδρυτής και εμψυχωτής του θιάσου ήταν ο Γιώργος Κοτζιούλας, ποιητής, πεζογράφος, αρθρογράφος, κριτικός, με μαχητική παρουσία στα Γράμματα ήδη από τα χρόνια του Μεσοπολέμου. Ο Κοτζιούλας, ως αντάρτης στη Μεραρχία, μετά από παρότρυνση των συναγωνιστών του ξεκίνησε να γράφει μονόπρακτα έργα με σκοπό την ψυχαγωγία και τη διαφώτιση τόσο των ανταρτών όσο και των κατοίκων των χωριών, και γρήγορα αντιλήφθηκε την ανάγκη δημιουργίας μόνιμου θιάσου, όπως και έγινε. Σε αυτόν συμμετείχαν άντρες και γυναίκες, μαχητές και μαχήτριες του ΕΛΑΣ, κάτοικοι των χωριών αλλά και κάτοικοι των κοντινών πόλεων που μετατάσσονταν από τον εφεδρικό στον μόνιμο ΕΛΑΣ ειδικά γι' αυτόν τον σκοπό. Επρόκειτο για ερασιτέχνες ηθοποιούς, με κάποιους από αυτούς να έχουν περιορισμένη θεατρική εμπειρία ή μουσικές γνώσεις.

Οπως φανερώνει το υλικό που έχει διασωθεί (φωτογραφίες, υπηρεσιακά έγγραφα, καταγραφές και μαρτυρίες του ίδιου του Κοτζιούλα και λοιπών συντελεστών), ο θίασος είχε σημαντική δραστηριότητα, με πολλές περιοδείες στα χωριά και στις αντάρτικες ομάδες. Οι παραστάσεις των έργων, γραμμένων από τον ίδιο τον Κοτζιούλα σε απλή γλώσσα, με θέματα οικεία, που είχαν αντληθεί από τη ζωή του χωριού και την ΕΑΜική Αντίσταση, κινούσαν το ενδιαφέρον των θεατών, πολλοί από τους οποίους έβλεπαν θέατρο για πρώτη φορά στη ζωή τους. Είναι σημαντικό ότι τα 14 έργα που έγραψε ο Γιώργος Κοτζιούλας για τη «Λαϊκή Σκηνή» σώζονται ολόκληρα, δίνοντας και σήμερα την ευκαιρία να ανακαλύψει κανείς το περιεχόμενό τους και τη βαθιά τους σύνδεση με τις κοινωνικές συνθήκες που τα γέννησαν. Βασικό τους γνώρισμα είναι η συνειδητή προσπάθεια του Κοτζιούλα να αποτυπώσει την ψυχολογία και τη συνείδηση των ίδιων των ανθρώπων του χωριού, στους οποίους απευθυνόταν, ώστε τελικά να τους προβληματίσει και να τους κινητοποιήσει.

Αυτή η σημαντική πτυχή της Ιστορίας των αγώνων του λαού μας και συγχρόνως της Ιστορίας του νεοελληνικού θεάτρου, η δραστηριότητα του θιάσου της «Λαϊκής Σκηνής» στο πλαίσιο του ΕΛΑΣ, ξεδιπλώνεται μπροστά μας στην παράσταση «Τα μαγικά βουνά» των ElephasTiliensis. Η δραματουργία των Δημήτρη Αγαρτζίδη και Δέσποινας Αναστάσογλου (με τη συμβολή της δραματολόγου Ρόζυς Δούνια και του επίκουρου καθηγητή του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ Παναγιώτη Μιχαλόπουλου), που βασίστηκε στην έρευνα των διαθέσιμων ιστορικών πηγών για τη «Λαϊκή Σκηνή», αξιοποιεί με δημιουργικό τρόπο ένα σύνολο κειμένων. Δύο από τα μονόπρακτα του Γιώργου Κοτζιούλα, το «Ξύπνα Ραγιά» και η κωμωδία «Το πρόστιμο του δασικού», συνυφαίνονται με ημερολογιακά κείμενα και μαρτυρίες του ίδιου, με ποιήματα και τραγούδια της περιόδου ή και παλιότερα, αλλά και με σκηνές που γράφτηκαν από τους συντελεστές της παράστασης. Οι Δημήτρης Αγαρτζίδης και Δέσποινα Αναστάσογλου υπογράφουν και τη σκηνοθεσία.

Η παράσταση, λοιπόν, «ζωντανεύει» επί σκηνής, με χιούμορ αλλά και με συγκίνηση, καθημερινά περιστατικά της λειτουργίας της «Λαϊκής Σκηνής», έχοντας ως βάση τα ιστορικά γεγονότα που γνωρίζουμε, τα οποία όμως μεταπλάθει και εμπλουτίζει με έμπνευση και φαντασία. Μέσα από τις λεπτομέρειες της κάθε σκηνής αναδεικνύονται η δυσκολία και συγχρόνως η ανάγκη της καλλιτεχνικής δημιουργίας μέσα σε αντίξοες συνθήκες, η αποφασιστικότητα των μελών του θιάσου, η οργανική σχέση του θιάσου με το ΕΑΜικό κίνημα. Ο γόνιμος προβληματισμός σχετικά με τον κοινωνικό ρόλο της Τέχνης γεννιέται αναπόφευκτα στον σημερινό θεατή.

Με ξεχωριστό τρόπο αποτυπώνεται, μέσα από τα πρόσωπα των γυναικών - ηθοποιών της «Λαϊκής Σκηνής» στην παράσταση, η αντικειμενική ώθηση που δόθηκε εκείνη την περίοδο στη μαζική συμμετοχή των γυναικών στην κοινωνική και πολιτική δράση. Η συμμετοχή τους στον ένοπλο αγώνα, αλλά και στην πολιτιστική δραστηριότητα του ΕΛΑΣ, η οποία συχνά εμποδιζόταν από αναχρονιστικές αντιλήψεις (σε μια περίοδο που οι γυναίκες στα χωριά «δεν έβλεπαν παρά τη βρύση, άλλον δρόμο δεν ήξεραν»), προσεγγίζεται με διεισδυτική ματιά, που αναδεικνύει τις αντιφάσεις αλλά και το άλμα προς τα εμπρός.

Ως προς το υποκριτικό ύφος, η παράσταση χαρακτηρίζεται από την επιτυχημένη ομαδική προσπάθεια των ηθοποιών του θιάσου (Δημήτρης Αγαρτζίδης, Δέσποινα Αναστάσογλου, Μαρκέλλα Γιαννάτου, Βίκυ Κατσίκα, Αρης Λάσκος) να προσεγγίσουν με ειλικρίνεια και ζωντάνια την έκφραση του λαού της υπαίθρου, συμπεριλαμβανομένου και του γλωσσικού ιδιώματος. Υπάρχουν σημαντικές στιγμές που η συλλογική αυτή προσπάθεια - σε οργανική σύνδεση με τη δραματουργία - αγγίζει πραγματικά λεπτές και ουσιαστικές αποχρώσεις, φωτίζοντας τους ανθρώπινους «τύπους» και τις κοινωνικές συνθήκες.

Τα σκηνικά και τα κοστούμια της Μαγδαληνής Αυγερινού είναι εύστοχα και λειτουργικά. Ειδικά η πολύ ενδιαφέρουσα χρήση του πανιού - φόντου, σε συνδυασμό με τον σχεδιασμό φωτισμών της Ναυσικάς Χριστοδουλοπούλου, συμβάλλει καθοριστικά στη φυσιογνωμία της παράστασης. Αξια είναι η δουλειά και των υπόλοιπων συντελεστών (επιμέλεια κίνησης - τεχνική Alexander: Δέσποινα Αναστάσογλου, μουσική - μουσική διδασκαλία: Χρίστος Θεοδώρου, α' βοηθός σκηνοθέτη: Ρόζυ Δούνια, β' βοηθός σκηνοθέτη: Μαρία Γκιώνη, μουσική επιμέλεια: Δημήτρης Αγαρτζίδης, Δέσποινα Αναστάσογλου, βοηθός σκηνογράφου - ενδυματολόγου: Νικόλ Οικονομίδη).

Η παράσταση συνολικά - και αξίζει κλείνοντας να σταθούμε σε αυτό - αξιοποιεί δραματουργικά, με ιδιαίτερο τρόπο, το αυθόρμητο αίσθημα θαυμασμού που γεννά σήμερα η ΕΑΜική Αντίσταση, ο ένοπλος αγώνας του ΕΛΑΣ. Ο ίδιος ο τίτλος της, αυτά τα «μαγικά βουνά», το «ξετύλιγμα» του σκηνικού, που μένει στο μυαλό με την απλότητα και τον συμβολισμό του, λειτουργούν ως ένα σχεδόν «προσωπικό» κάλεσμα προς τον θεατή να προσεγγίσει, να «ανακαλύψει» από κοινού με τους δημιουργούς τα ιστορικά γεγονότα της περιόδου. Αυτό που βρίσκει ο θεατής να είναι εκεί και να τροφοδοτεί τη «γοητεία», τη «μαγική» ή τη «μυθική» διάσταση των γεγονότων αυτών, είναι κάτι πολύ πραγματικό. Πρόκειται για τη δύναμη των απλών ανθρώπων, για τον καθοριστικό ρόλο που αυτοί μπορούν να διαδραματίσουν όταν βγαίνουν στο προσκήνιο της Ιστορίας. Η πίστη στη δύναμη αυτή, που αποκτά ιδιαίτερη σημασία στο σήμερα, διατρέχει όλη την παράσταση και εκφράζεται με ευαισθησία.

• Κάθε Παρασκευή στις 21.00, Σάββατο στις 21.15 και Κυριακή στις 18.30, στην Κεντρική Σκηνή του «Θεάτρου του Νέου Κόσμου».