2025 The Associated Press. All

Η «Πυξίδα» για την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών μονοπωλίων «δείχνει» στην ένταση της εκμετάλλευσης, στα νέα τεράστια πακέτα για επιχειρηματικούς ομίλους και στην όξυνση των ανταγωνισμών

Με αυτήν την επισήμανση η Κομισιόν παρουσίασε την «Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας» (Compasitness Compass), θέτοντας ένα στρατηγικό πλαίσιο για τα κράτη - μέλη, προκειμένου η ΕΕ να καταφέρει να αναδειχθεί σε παγκόσμιο γεωπολιτικό και οικονομικό «παίκτη», ξεπερνώντας τις ΗΠΑ και την Κίνα.

Πρόκειται για μια πορεία στρωμένη με κινδύνους και νέες θυσίες για τους λαούς: Πιο εντατική και πιο φθηνή εργασία, αύξηση του «χάσματος» πλούτου - φτώχειας, θεόρατες στρατιωτικές δαπάνες με νέες περικοπές στα κρατικά κονδύλια για Υγεία, Κοινωνική Ασφάλιση, Παιδεία και άλλες κοινωνικές ανάγκες.

Επιπλέον, η ενίσχυση της «ανταγωνιστικότητας» συνεπάγεται όξυνση του ιμπεριαλιστικού ανταγωνισμού για πόρους, πρώτες ύλες, δρόμους μεταφοράς Ενέργειας και εμπορευμάτων, αγορές, επενδύσεις, κέρδη, που φτάνει μέχρι την πολεμική σύγκρουση. Για να πετύχουν τα ευρωπαϊκά μονοπώλια «στον αγώνα προς την κορυφή», έναντι των αμερικανικών και των κινεζικών ομίλων. Ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες, που έχει συσσωρευτεί τεράστιος πλούτος και τα υπερσυσσωρευμένα κεφάλαια αναζητούν διέξοδο σε συμφέρουσες αγορές.

Το έγγραφο που παρουσίασε την Τετάρτη η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, επί της ουσίας βασίζεται στις δύο σχετικές εκθέσεις για την ανταγωνιστικότητα και την ενιαία αγορά, που έχουν προηγηθεί από τους Μάριο Ντράγκι και Ενρίκο Λέτα, και περιλαμβάνει συγκεκριμένο «οδικό χάρτη» και χρονοδιάγραμμα υλοποίησης.

Το μήνυμα είναι ότι η Ευρώπη πρέπει να γίνει πιο «φιλική» προς τις επιχειρήσεις για να φτάσει τις ΗΠΑ και την Κίνα, χωρίς να θυσιάσει «κλιματικούς στόχους», που κατά βάση αφορούν στην ενεργειακή μετάβαση προκειμένου να μειωθεί η εξάρτηση των ευρωπαϊκών μονοπωλίων από τους υδρογονάνθρακες της Ρωσίας και των ΗΠΑ.

Ενώ η ΕΕ έχει όλα όσα χρειάζεται «για να ηγηθεί στην παγκόσμια οικονομία του αύριο», επισημαίνεται στην έκθεση, το «πρόβλημα» της καπιταλιστικής της οικονομίας είναι ότι δεν αυξάνεται αντίστοιχα η παραγωγικότητα. Εδώ και πάνω από δύο δεκαετίες η Ευρώπη «δεν συμβαδίζει με άλλες ισχυρές οικονομίες, εξαιτίας ενός επίμονου κενού στην αύξηση της παραγωγικότητας».

Η ΕΕ έχει μείνει πίσω από τις ΗΠΑ στις προηγμένες τεχνολογίες, ενώ η Κίνα έχει φτάσει την ΕΕ σε πολλούς κλάδους και κερδίζει την «κούρσα» για πρωτοκαθεδρία σε συγκεκριμένους νέους τομείς ανάπτυξης.

Ως βασική αιτία περιγράφεται η «έλλειψη καινοτομίας». «Η Ευρώπη αποτυγχάνει να μεταφράσει τις ιδέες της σε νέες, αξιοποιήσιμες από την αγορά τεχνολογίες και να ενσωματώσει αυτές τις τεχνολογίες στη βιομηχανική της βάση», επισημαίνει η «Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας».

Το σχέδιο περιέχει μια έντονη προειδοποίηση: «Αν η Ευρώπη δεν αυξήσει την παραγωγικότητά της», αν δεν ξεφορτωθεί επειγόντως «βάρη και δομικές αδυναμίες», «κινδυνεύει να κολλήσει σε ένα μονοπάτι χαμηλής ανάπτυξης» και να μείνει πολύ πίσω στον ανταγωνισμό με τις ΗΠΑ και την Κίνα.

«Το επιχειρηματικό μας μοντέλο βασίστηκε κυρίως σε φθηνή εργασία, συχνά από την Κίνα, φθηνή Ενέργεια από τη Ρωσία και εν μέρει στην εξωτερική ανάθεση της Ασφάλειας και των επενδύσεων Ασφαλείας. Αυτές οι ημέρες έχουν παρέλθει», υπογράμμισε η φον ντερ Λάιεν.

Καινοτομία, απαλλαγή από τις εκπομπές διοξειδίου άνθρακα και ασφάλεια εφοδιασμού είναι το τρίπτυχο της «Πυξίδας», ενώ περιλαμβάνει ακόμη «οριζόντια μέτρα».

Στόχος είναι η Ευρώπη να καταστεί ο τόπος, όπου οι μελλοντικές τεχνολογίες, υπηρεσίες και «καθαρά» προϊόντα θα εφευρίσκονται, θα κατασκευάζονται και θα διατίθενται στην αγορά, ενώ παράλληλα θα βρίσκεται σε πορεία να γίνει «κλιματικά ουδέτερη».

Η καινοτομία και η τεχνητή νοημοσύνη μπαίνουν στο επίκεντρο, ως κινητήρας αύξησης της παραγωγικότητας και ως τομέας που υπερτερούν οι ΗΠΑ και η Κίνα.

Η ΕΕ θέλει να δημιουργήσει ένα περιβάλλον για νέες καινοτόμες νεοφυείς επιχειρήσεις, να προωθήσει τη βιομηχανική ηγεμονία σε τομείς υψηλής ανάπτυξης που βασίζονται σε τεχνολογίες βαθιάς ανάπτυξης και να προωθήσει τη διάδοση των τεχνολογιών σε καθιερωμένες εταιρείες και «μικρομεσαίες» - με τον ορισμό της ΕΕ - επιχειρήσεις.

Στην «Πυξίδα» περιλαμβάνεται για πρώτη φορά «στρατηγική για την τεχνητή νοημοσύνη» στη βάση του παγκόσμιας κλάσης δικτύου υπερυπολογιστών EuroHpc στην Ευρώπη, με σκοπό την ανάπτυξη «μεγάλων εργοστασίων τεχνητής νοημοσύνης». Η Επιτροπή θα προτείνει τις πρωτοβουλίες «AI Gigafactories» και «Apply AI» για την εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης σε βασικούς κλάδους της βιομηχανίας. Θα παρουσιάσει σχέδια δράσης για προηγμένα υλικά, κβαντικές τεχνολογίες, βιοτεχνολογίες, ρομποτική και διαστημικές τεχνολογίες.

Εκτός από τις δαπάνες για επενδύσεις η ΕΕ θα «απλοποιήσει» και το εργατικό δίκαιο και τους κανόνες φορολόγησης - θα εντείνει δηλαδή την αντεργατική επίθεση και τις κάθε είδους φορολογικές «διευκολύνσεις» στα μονοπώλια - επιτρέποντας στις καινοτόμες εταιρείες να επωφεληθούν από ένα ενιαίο σύνολο κανόνων όπου κι αν επενδύουν και δραστηριοποιούνται στην ενιαία αγορά.

Το ερώτημα είναι εάν η ΕΕ θα έχει τελικά τη δυνατότητα να καλύψει το «κενό» με τις ΗΠΑ και την Κίνα. Η κυβέρνηση Τραμπ στις ΗΠΑ μαζί με 3 μεγάλα μονοπώλια παρουσίασαν πριν από λίγες μέρες ένα πρόγραμμα που προβλέπει επενδύσεις 500 δισ. δολαρίων σε υποδομές τεχνητής νοημοσύνης.

Σύμφωνα με την έκθεση Ντράγκι, η Ευρώπη προσώρας προσελκύει μόλις το 6% της παγκόσμιας χρηματοδότησης για νεοφυείς εταιρείες ΑΙ σε σύγκριση με 61% στις ΗΠΑ και 17% στην Κίνα.

Η Ενέργεια είναι μεγάλο μέρος της συζήτησης, καθώς οι επιχειρηματικοί όμιλοι «διαμαρτύρονται» ότι οι υψηλές τιμές Ενέργειας - μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τις «δυτικές» κυρώσεις στη Ρωσία - τους δυσκολεύουν να ανταγωνιστούν με ομίλους σε άλλα μέρη του κόσμου.

Η Κομισιόν καλεί τις κυβερνήσεις να ενισχύσουν τις επενδύσεις στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης και στις εγκαταστάσεις αποθήκευσης για να επιτρέψουν τη μετάβαση σε πιο ανανεώσιμες πηγές Ενέργειας.

Η «Πυξίδα» δεσμεύεται να βοηθήσει τις βιομηχανίες με άνθρακα να μειώσουν τις εκπομπές τους, υποσχόμενη στοχευμένα σχέδια για «ενεργοβόρες» βιομηχανίες, όπως χάλυβα, μεταλλουργίας, χημικών, τομείς που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ευρωπαϊκής μεταποίησης.

Το επερχόμενο Clean Industrial Deal θα καθορίσει μια προσέγγιση με γνώμονα την ανταγωνιστικότητα για την «απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα», με στόχο τη διασφάλιση της ΕΕ ως ελκυστικού τόπου για τη μεταποίηση, δηλαδή με μεγάλες επιδοτήσεις, φοροαπαλλαγές και άλλες διευκολύνσεις για τους ευρωπαϊκούς κολοσσούς.

Η ΕΕ θα πρέπει να διαφοροποιεί και να μειώνει τις εξαρτήσεις, από πρώτες ύλες και αλυσίδες εφοδιασμού, μέχρι το εμπόριο.

Οπως σημειώνεται, η ΕΕ διαθέτει ήδη το μεγαλύτερο και ταχύτερα αναπτυσσόμενο δίκτυο εμπορικών συμφωνιών στον κόσμο, το οποίο καλύπτει 76 χώρες, που αντιπροσωπεύουν σχεδόν το ήμισυ του εμπορίου της ΕΕ.

Για να συνεχίσει να διαφοροποιεί και να ενισχύει τις αλυσίδες εφοδιασμού, η «Πυξίδα» αναφέρεται σε μια νέα γκάμα Συνεργασιών Καθαρού Εμπορίου και Επενδύσεων για να βοηθήσει στον ασφαλή εφοδιασμό πρώτων υλών, καθαρής Ενέργειας, βιώσιμων καυσίμων μεταφορών και καθαρής τεχνολογίας από όλο τον κόσμο.

Στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς, η αναθεώρηση των κανόνων για τις δημόσιες συμβάσεις θα επιτρέψει την εισαγωγή μιας ευρωπαϊκής προτίμησης στις δημόσιες συμβάσεις για κρίσιμους τομείς και τεχνολογίες.

Για να μειωθεί η εξάρτηση από την Κίνα και άλλες χώρες στις σπάνιες γαίες και στις πρώτες ύλες, θα πρέπει να αυξηθούν οι εξορύξεις στην Ευρώπη.

Οπως είπε ο επίτροπος Βιομηχανικής Στρατηγικής, Στ. Σεζουρνέ, έχει ήδη λάβει φακέλους για 170 έργα εκμετάλλευσης ή ερευνητικά έργα εξόρυξης - τα οποία συχνά αντιμετωπίζουν αντιδράσεις φορέων για περιβαλλοντικές επιπτώσεις - και έχει υποσχεθεί να «διευκολύνει» την έκδοση αδειών.

Η «Πυξίδα» προβλέπει τη δημιουργία μιας πλατφόρμας για «κοινή αγορά» κρίσιμων πρώτων υλών και την ανάπτυξη «διεθνών εταιρικών σχέσεων» για «ενίσχυση των γραμμών εφοδιασμού για τις πράσινες τεχνολογίες», όπως ηλιακή και αιολική ενέργεια, για τα τσιπ και τα φαρμακευτικά συστατικά.

Τους παραπάνω βασικούς άξονες για την καπιταλιστική ανάπτυξη και την αύξηση της παραγωγικότητας, τους διαπερνούν οριζόντια μέτρα όπως η μείωση της γραφειοκρατίας, μια «μια άνευ προηγουμένου απλοποίηση των κανονισμών», που θα παρουσιαστεί τον ερχόμενο μήνα.

Επί της ουσίας, θα επιτρέπει σε εταιρείες να παρακάμπτουν τις υποχρεώσεις τους έναντι των «πράσινων κανονισμών», που αποτέλεσαν μέρος της Πράσινης Συμφωνίας (Green New Deal) της προηγούμενης Κομισιόν.

Η Επιτροπή θα παρουσιάσει μια Ευρωπαϊκή Ενωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων για τη δημιουργία νέων αποταμιευτικών και επενδυτικών προϊόντων, την παροχή κινήτρων για επιχειρηματικά κεφάλαια και τη διασφάλιση της απρόσκοπτης ροής των επενδύσεων σε ολόκληρη την ΕΕ. Ενας επαναπροσανατολισμένος προϋπολογισμός της ΕΕ θα εξορθολογίσει την πρόσβαση στα ευρωενωσιακά κονδύλια σύμφωνα με τις προτεραιότητες της ΕΕ.

Η έκθεση Ντράγκι εκτιμά ότι οι συνδυασμένες πρόσθετες επενδυτικές ανάγκες στην Ευρώπη (έρευνα/καινοτομία, Αμυνα, υποδομές, ψηφιοποίηση) ανέρχονται σε 750 - 800 δισ. ευρώ ετησίως έως το 2030, πράγμα που σημαίνει ότι το συνολικό ποσοστό επενδύσεων προς το ΑΕΠ της ΕΕ θα πρέπει να αυξηθεί κατά περίπου 5% ετησίως.

Προβλέπεται μείωση των φραγμών στην ενιαία αγορά, η οποία «επί 30 χρόνια είναι η δοκιμασμένη μηχανή ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης».

Οσον αφορά τη διακίνηση του εργατικού δυναμικού, προκειμένου να διασφαλιστεί «καλή αντιστοίχιση μεταξύ των δεξιοτήτων και των απαιτήσεων της αγοράς εργασίας», η Επιτροπή θα παρουσιάσει μια πρωτοβουλία για την οικοδόμηση μιας Ενωσης Δεξιοτήτων με επίκεντρο τις επενδύσεις.

Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να αναλάβουν δράση, καθώς «πολλοί βασικοί μηχανισμοί, από τη φορολογία έως τις αγορές εργασίας και τις βιομηχανικές πολιτικές, βρίσκονται σε μεγάλο βαθμό ή εν μέρει στα χέρια των κυβερνήσεων της ΕΕ» και θα πρέπει να συντονίσουν τις εθνικές μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις μέσω ενός εργαλείου συντονισμού της ανταγωνιστικότητας.

Η Επιτροπή θα εισαγάγει ένα Εργαλείο Συντονισμού Ανταγωνιστικότητας, το οποίο θα διασφαλίσει την εφαρμογή σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο κοινών στόχων πολιτικής της ΕΕ, θα προσδιορίσει διασυνοριακά έργα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος και θα συνεχίσει τις σχετικές μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις. Στο επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, ένα Ταμείο Ανταγωνιστικότητας θα αντικαταστήσει πολλαπλά υπάρχοντα χρηματοδοτικά μέσα της ΕΕ με παρόμοιους στόχους.