Ανακοινώθηκαν από το υπουργείο Πολιτισμού τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας, Λογοτεχνικής Μετάφρασης και Παιδικού Βιβλίου έτους 2024 (για τις εκδόσεις 2023).

Το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων 2024 απονεμήθηκε στον Παντελή Μπουκάλα, για τη συνολική προσφορά του στα Γράμματα.

Ανάμεσα στα άλλα βραβεία, το Κρατικό Βραβείο Μαρτυρίας - Bιογραφίας - Χρονικού - Ταξιδιωτικής Λογοτεχνίας 2024 απονεμήθηκε ομόφωνα στον Δημήτρη Γ. Υφαντή για το έργο του «Μακρόνησος. Οταν η "τρέλα" απόκτησε τοπικό προσδιορισμό. Ψυχοπαθολογικαί εκδηλώσεις εξ αντιδράσεως, αλαλίαι και τρόμοι εκτοπισθέντων εις Μακρόνησον», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Αγρα».

«Α.Β.Γ. / Τα συρματοπλέγματα. / Οι νεκροί. / Οι τρελλοί»... (Γιάννης Ρίτσος: «Πέτρινος Χρόνος»)

«Είμαι καλά. / Σήμερα μου χύσανε το φως μου. Είμαι καλά. / Είμαι καλά. Χτες κόψανε τα νύχια μου. / Τρόμοι μου πήραν τα φρένα μου»... (Μενέλαος Λουντέμης: «Είμαι καλά»)

Ο ήχος αυτών των λέξεων θυμίζει το ουρλιαχτό του σακατεμένου αλόγου στην «Γκερνίκα» του Πικάσο. Ενας ήχος άγριος, με πελώρια διαστήματα σιωπής ανάμεσα στις λέξεις, σιωπές που μας κάνουν να σκύβουμε το κεφάλι για όσα συνέβησαν εκεί και οδήγησαν ανθρώπους να απαρνηθούν την αίσθησή τους για τη ζωή. Γιατί αυτή ήταν, τελικά, η «τρέλα» της Μακρονήσου.

Αυτήν τη σιωπή ιχνηλατεί ο Δημήτρης Υφαντής στη μελέτη του για την «τρέλα» στη Μακρόνησο. Στην πρωτότυπη αυτή μελέτη προσεγγίζει τη μη ερευνημένη μέχρι σήμερα ψυχική νόσηση, την «τρέλα» της Μακρονήσου. Χρησιμοποιεί συγκεκριμένες αρχειακές πηγές σύγχρονες με το θέμα του, δηλαδή γνωματεύσεις, παραπεμπτικά, εξιτήρια, πορίσματα από θεραπευτικές μεθόδους και χορήγηση φαρμάκων.

Τονίζοντας από την πρώτη σελίδα του προλόγου του ότι «η Μακρόνησος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί βιολογικό πείραμα» που αφορούσε ολόκληρη την κοινωνία, με στόχο «να απεμπολήσει ό,τι είχε κατακτήσει με αιματηρούς αγώνες στη διάρκεια του πολέμου και της Κατοχής, σε πολιτικό, κοινωνικό, ψυχικό, πνευματικό, ηθικό, πολιτισμικό επίπεδο», ο συγγραφέας - μελετητής βαδίζει στους πολυδαίδαλους δρόμους μιας από τις πιο τραγικές πλευρές της πάλης των κομμουνιστών και των αγωνιστών εξόριστων.

Ο συγγραφέας εντάσσει την «τρέλα» στη Μακρόνησο στο πλαίσιο της εποχής της, ως αποτέλεσμα του ρόλου που υπηρέτησε η εξορία στη Μακρόνησο στην επικράτηση του αστικού κράτους σε βάρος του ΔΣΕ και στη διασφάλιση της αστικής εξουσίας.

Η μελέτη συμβάλλει στο να μη λησμονηθεί όχι μόνο αυτή η πλευρά του αδυσώπητου ταξικού αγώνα στον 20ό αιώνα - που βεβαίως αποσιωπήθηκε από τους αστούς - αλλά κυρίως στο να μην έχει κανείς αυταπάτες για το πού φτάνει η αστική τάξη προκειμένου να διατηρήσει την εξουσία της.

Το βιβλίο συμβάλλει επίσης στο να σκεφτούμε τον ρόλο και της επιστήμης και της διανόησης στην ταξική πάλη, ρόλο και θέση που πρέπει να σκεφτούν και οι ίδιοι οι επιστήμονες.

Ομως το πιο πολύτιμο στοιχείο για το σήμερα και το αύριο, μέσα από την παράθεση στις σελίδες του βιβλίου του μεγάλου αριθμού ντοκουμέντων, είναι η διαπίστωση του Δ. Υφαντή ότι οι κομμουνιστές εξόριστοι στη Μακρόνησο «παραλλήλως, λόγω των προηγούμενων διώξεών τους, είχαν την εμπειρία της συμβίωσης σε φυλακές και εξορίες και είχαν αναπτύξει ένα αίσθημα συλλογικότητας, συντροφικότητας, αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας, αντιμετωπίζοντας όλες τις δυσκολίες από κοινού και όχι μόνο ατομικά. Το πολιτικό - ιδεολογικό τους υπόβαθρο και ο συλλογικός τρόπος ζωής στάθηκαν ανάχωμα στη βία και άμβλυναν τις παρενέργειες που αυτή επέφερε σε προσωπικό επίπεδο».